Ö  N  S  Ö  Z

 "Medh-i nakış nakkâşa râcîdir." denilmiştir. Bu ifade, esere değil, o eseri meydana getirene teveccüh edilmesini, asıl eser sahibi olanın kutlanmasını işaret etmektedir. Çok güzel yapılmış bir resmi değil, o resmi yapanı methetmek gerektiğini, sadece resmi methetmenin ise, aslında o resmi yapan ressamı, nakkâşı övmek demek olacağını anlatan bu ifadeden hareket edersek, bilinip nakledilen kadarıyla, Sâlih Baba Hazretlerini anlatıp tanıtabilmek için -bir nakışa benzetirsek üfleyenin, nasıl üflendiyse öyle ses veren kavala benzetirsek - yani, Sâlih Baba'ya şekil, renk, âhenk ve mâna veren o benzersiz usta sanatkârları anlatmakla bu önsöze başlamak istiyoruz.

Bu sebeple, gerek Sâlih Baba Hazretlerini anlatmanın, gerekse himmet ve zuhurat eseri bulunan divanının mahiyet ve mânâsını izah edebilmenin, ancak bu mânâyı nakşeden mânâ erlerinin -serpinti halinde ve fotoğraf tesbiti şeklindeki görüntülerini- nakiller destesi içindeki hatıra, emir ve tavsiyeleri hâlinde kaydetmemiz gerekmektedir.

Âlemlere rahmet olarak gönderilen Hâtemü'l-Enbiyâ Efendimizin mağara ve hicret arkadaşı, gökde Atik ve yerde Sıddık olan müşavir ve halifesi Ebubekir Sıddık Efendimizden sonra TARİK-Î SIDDIKİ, Bayezid-i Bestâmî Hazretlerinden sonra TARİK-Î TAYFURİYE, Şeyhü'l-Meşayih Abdülhâlik Gücdevani Hazretlerinden sonra TARİK-Î HÂCEGÂN, feyizli ve nurlu tarikatın imamı bulunan Şâh-ı Nakşibend Efendimizden bu yana da TARİK-Î NAKŞÎBENDİ isimleri ile anılmış olan şânı yüksek ve hükmü kıyamete kadar bâkî Nakşi tarikatı; zaman icabı muhtelif kollara ayrılmış ve maneviyatın bu askerî sisteminin gerektirdiği şekilde, bu kollar muhtelif islâmi bölgelerde kümelenmiştir.

Ahrâriye, Müceddidiye, Naciye, Mazhariye, Muradiye, Kasaniye ve Hâlidiye gibi kollar içinde en geniş ve yaygın olan kolun kurucusu Nakşilik bünyesinde Kâdiriliği de -yemek içindeki tad ve lezzet gibi- derc eden, son zamanın müceddidi, Mürşidi Sekaleyn Mevlânâ Ziyaeddin Hâlid-i Bağdâdî Hazretleri'dir. Paşa Hazretlerinin ifadesiyle "Yevmiye gün için bir halifesi bulunan" yani üçyüzaltmışbeş halife yetiştiren bu yüksek mürşidin kurduğu Halidî kolunun, böylece, üçyüzaltmışbeş şûbesi olduğu âşikârdır. Zâhirin tedbir ve genişleyen teşkilatlanmasına eş tedbir ve teşkilatı hemen kuran mâneviyat idaresi de, böylece, askerî sistemini genişletip kendi sevk ü idaresi içerisinde kendi ihtisaslaşmış sınıf ve şubelerini teşkil etmektedir.

1775 milâdide Bağdat yakınındaki Şehr-i Zur'un Karadağ kasabasında Hz. Osman soyundan doğmuş, zâhir ilimlerinin tamamını en mükemmel şekilde ikmal edip önce Kâdirî'den hilâfet almış ve Abdullah-ı Dehlevî Hazretlerinin yüksek tasarruf ve çekişi ile yaya olarak Hindistan'a giderek bir yıllık bir hizmetten sonra en yüksek mânevî makamlara erdiği müjdesi ile Nakşî, Kâdirî, Sühreverdî, Kübrevî ve Ceştî tariklerinden hilâfet alıp önce, Bağdat'a sonra da Şam'a yerleşmiş ve:

- Git her istediğini sana verdim, denilerek ve zâhire de hükmü geçen bir bâtın sultanı olarak Nakşîliğe yeni bir şekil verip yeni ve hususi bir ruh ilâve etmiştir.

Bizim ibadet ve evrâdımızda yaptığı tecdid (müceddid olarak yapılanlar) ile büyüklüğü anlaşılan ve hükmü yürüyen bu ulu pîr, 1826 milâdîde Şam'da taundan vefat edip Sâlihiye mahallesindeki şehre hâkim tepenin üzerindeki zeytin, incir ve çiçek ve meyvesi hiç eksilmeyen nar ağaçları altından geçilen nurlu türbeye defnedilmiştir.

Tam isim ve şerecesi şöyledir: Ebü'l Baha Eş-şeyh Ziyaeddin Mevlânâ Hâlid bin Ahmed bin Hüseyinü'l-Os-mânîyü'ş-Şâfiiyyü'ş-Şehri Zurî.. Altı Parmak denilen Pir Mi-kâil torunlarındandır.

Ahlâk-ı hamide ve kerîmü'n-nefs sahibi bu mürşidin menakibi, Şeyh Muhammed bin Süleymânü'l-Bağdâdî hazretlerinin "Hadîkatü'n-Nediyye ve'l-Behcetü'l-Hâlidiyye" isimli eseri ile yeni harflerle "Mecdi Tâlid Tercümesi" olarak yayınlanan Seyyid İbrahim Fasih Hazretlerinin "El Mecdü'd-Tâlid fi menakıb-ı Şeyh Hâlid" isimli eserlerde teferruatı ile kaydedilmiş ve halifelerinin bir kısmı da zikredilmiştir.

Zâhir ve bâtın ilimlerindeki ekmeliyeti tasdik edilen bu zülcenaheyn büyüğün, Makâmât-ı Hariri Şerhi, Şerh-i Hadis, Farisi dilindeki Akaidü'l-İslâm, Akaid-i Nesefiye Talikâtı, İrade-i Cüz'iye Risalesi, Râbıta Risalesi ve ekserisi Farsça olan Âşıkâne Divânı, bilinen başlıca eserleridir.

Cenabı Hak derece ve kadrini yüceltip himmetini bizlere ulaştırsın.

Hâlid-i Bağdâdî Hazretlerinin ilim ve tahsil arkadaşı olan ve Seyyid Tâhâ-yı Hakkâri Hazretleriyle de amca-yeğen bulunan Seyyid Abdullah Hazretleri, Abdülkâdir-i Geylânî Hazretlerinin torunlarındandır. Halid-i Bağdâdî Hazretlerinin Abdullah Dehlevî Hazretlerine hizmet için yola çıkışında da ona arkadaş olmuş ve Delhi'ye birlikte ve yine arkadaş olarak gitmeye kararlı olarak seyahata başlamışlar. İran Azerbaycanı'na gelirken, bazı müşkülâtla karşılaşmışlar. Aralarında şöyle bir karara varmışlar: İki kişi olarak Delhi'ye gitmelerine maddî engeller var. İçlerinden birisi giderse, ikisinin de tedarikini alıp gidecek... Kim de oraya giderse, oradan aldığı feyiz ve manevi tecellilere öbürü de ortak olup o da bu mirastan hisse alacak... Kur'aya karar vermişlerken, Seyyid Abdullah Hazretleri, kendi yaşının ilerlemiş olduğunu, genç ve sıhhatli bulunan Halid-i Bağdâdî'nin gitmesinin daha münasip olacağını düşünerek arkadaşının alacağı nisbetteki hissesinin bâkî ve mahfuz olması şartını hatırlatarak gitmekten feragat ettiğini ifade etmiş. Böylece Delhi'ye gidip kısa bir müddet sonra bütün nisbetleri toplayarak Bağdat'a dönen Hâlidi Bağdâdi Hazretleri de, makamına kâim olup yüce mücedditlik mertebesine ulaşınca, ilim, yol ve kavil arkadaşıyla olan ahitlerine tamamiyle uyup Seyyid Abdullah Hazretlerini de -bizim araştırmalarımıza rağmen künhüne vâkıf olamadığımız bir şekilde- devlet ve saltanatına ortak etmiş. Silsile-i şerifte "Menbai'l-hilmi ve nûri'z-zulâmi el-hâdî beyne'l-aşâiri ve'l akvâm Hazret-i Sirâcüddîn min halef-i seyyid'il-enâm" ifadeleri ile anılan Mevlânâ Es-seyyid Abdullah Hazretleri, asıl mânâsında bir tarîkat piri ve mürşidi olmadığı, halife ve bağlısı bulunmadığı halde, en yüksek makam ve mertebelerin nimet ortağı olmuş. Silsiledeki yeri böylece bir akit ve taahhüt ortağı, bir nisbet aksi, lâhikası şeklinde emsali bulunmayan bir manevî emanet olarak, nisbeti devam ettirici değil de bir özel nâiblik hâli şeklindedir... Mübarek kabirleri, yeğeni ve nisbetin vârisi olarak Hâlid-i Bağdâdî Hazretleri'nin hususi muhabbetini taşıyıcı halifesi bulunan Seyyid Tâhâ Hazretleri'nin kabri ile yanyana Şemdinli'nin Nehri köyündedir.

Seyyid Abdullah Hazretleri, biraderzadesi, yani yeğeni olan ve yüksek ilim ve üstün ahlâkı ile etrafına ışık saçan Seyyid Tâhâ Hazretlerinden Hâlid-i Bağdâdî Hazretlerine bahsedince, yanına getirmesini istiyor. Görüşüp buluşmalarından sonra da bir daha ayrılmayacak olan bağlılıkları kurulup hilâfete nail olması ve özel bir şûbe ile ve ayrı bir nisbetin vârisi hâlinde Şemdinli'de irşada başlıyor. Öyle ki İran Şâhı'nın iltifat ve bağışlarını "Osmanlı mülkünün sakini olmam, sizin bağışladığınız kasabaları almamamı gerektirir" diyerek reddediyor. Bu hadiselerin duyulmasından sonra İstanbul'a çağrılarak İran Şâhı'nın gönderdiği diğer hediyeleri devrin pâdişahı Abdülmecid'e takdim edip iltifatına nâil oluyor.

İlim, takvâ ve ma'rifette üstün kemâllerin sahibi bulunan Seyyid Tâhâ Hazretlerinin, zamanının irşad ve medar kutbu olduğu silsile-i şerifte kayıtlıdır.

Sohbeti sükût ile olduğu, onun sükûtundan sohbet nimetlerinin kemâliyle hâsıl olduğu nakledilmiştir. Bir şey sorulunca cevap verir, bunun haricinde sohbeti sükût ile olurmuş.

Birkaç keçiden başka varlığı olmayan bir köylü Van'a gelişlerinin birinde Seyyid Tâhâ'ya intisap etmiş. Bir müddet sonra, bir kaza neticesinde keçilerden çoğu telef olmuş. Adamın karısı da "Bize bu tesbih uğur getirmedi, git de sahibine iade et" diye teşvik etmesi üzerine huzura gelerek:

- Seyda, gurban, bu tesbih bize uğurlu gelmedi, keçiler telefoldu. Ben bu işten vazgeçeceğim, diyor. Tahâ-yi Hakkarî Hazretleri:

- Sen bilirsin, diyor ve köylü gidiyor. Aradan yıllar geçiyor. İçlerinde pekçok âlim de bulunan bir cemaate namaz kıldırmakta iken birdenbire el ve kolunu sallayarak:

- Defol, diye bir harekette bulunuyor. Namazdan sonra, cemaatten mahrem bir mürid:

- Seyda, bu ne hâldir, namaz fâsit olmadı mı? deyince:

- Eskiden, filân zamanda birisi Van'da bizden ders almıştı ya, keçileri telefolunca da tesbihini iade etmişti. İşte o zât hâlet-i nezide, tam ruh teslim edeceği zaman şeytan imanına musallat olmuş, onu îmandan mahrum olarak dâr-ı bekâya gönderiyordu. O hareketle mel'unu defedip onun ikrar ile gitmesine sebep oldum. Hareketim ihtiyarsız olduğundan, namazımız fâsit olmamıştır, buyurmuştur.

- Seyda, bu zât nisbetini muhafaza etmemiş, ikrarını iade etmemiş midir? denilince de

- Evet, bize bağlılığı yoktu ama, birkaç gün olsun hizmette bulundu... Teşehhüd miktarı da olsa bizimle sohbet edip bir müddet de hizmeti oldu.. Cenab-ı Hak lütfedip onun tehlikede olduğunu bize gösterdi... Yolumuza lâyık olan budur ki biz de onu şeytanın şerrinden kurtaralım.

Bir an sohbette bulunup birkaç gün hizmet edene böyle imanla gitmeyi bahşedenlerin, gücü yettiği nisbette hizmetini son nefesine kadar devam ettirenlere nasıl bir lütufta bulunacaklarını kıyas etmemiz icabediyor.

Böyle bir büyüğü bütün kemâlleri ile anlatmak imkânsız. Esasen büyüklerin nisbetlerini devam ettirenleri anlatmak da, o büyüğü methetmek demek olduğunu baş tarafta söylemiştik. Bu sebeple, zamanımıza biraz daha yakın yerde yaşamış olan Seyyid Sıbgatullah Hazretlerinden de birkaç cümle ile bahsetmeliyiz:

Seyyid Tâhâ'nın sayısı çok olan halifeleri arasında "Kardeşim Sâlih kâmildir, o herkesin başıdır" diye hatme ve teveccühü yapmasını emrettiği biraderi Sâlih Hazretlerinden sonraki ekmel vekili ve Gavs-ı A'zam olarak şöhreti hâlâ devam edeni Seyyid Sıbgatullah-i Arvâsî Hazretleri'dir. Seyyid Tâhâ Hazretleri Van'a teşrif edince, Abdülhakîm Hazretlerinin baba dedesi olan Seyyid Muhammed'in evinde misafir olurdu. Seyyid Muhammed'in biraderi Lütfi'nin oğlu olan Seyyid Sıbgatullah-i Arvâsî de işte bu misafirlikte Hizan'dan Van'a gelişinde intisap etmiş ve çok kısa zamanda kemâle ulaşmıştır.

Hilâfetinden sonra, kendisinin yüzlerce talebesi ile birlikte ilkbahar ve sonbaharda bir hamal tutup Nehri'ye şeyhini ziyarete giderdi. Bir ayağı aksak olduğundan, bir hamalın yardımı ile yolculuk yapabiliyordu.

Ziyarete gittiği bir seferde, amcası Molla Abdülhamid'in oğlu Seyyid Fehim Hazretlerini de beraber götürmüş, Seyyid Tâhâ'ya intisab eden Fehim Hazretleri de Seyyid Sâlih'in vefâtından sonra hilâfetle şereflenerek ayrı bir şûbenin kolbaşısı olmuştur.

Sıbgatullâh-i Arvâsî Hazretleri'nin ilim ve kemâl sahibi iken intisabeden üç halifesinden ilki, Molla Hâlid-i Olakî, ikincisi Molla Hâlid'in ilimdeki talebesi Abdurrahman-ı Meczub, üçüncüsü de nisbetin devamlı yürütücüsü ve son zamanın müceddidi büyük tasavvuf âlimi Abdurrahmân-ıTagî Hazretleridir.

Hizan'ın Gayda köyüne bir meşâyihin geldiği şâyi olunca, o civarda geniş ve derin ilmî vukuf ve otoritesi ile tanınmış âlimlerin başı olan Molla Hâlid-i Olakî, etrafında ilim adamları ile Bey ve Ağaları toplayarak Gavs Hazretlerini imtihan etmek üzere o zaman Kölât'da bulunmakta olan Seydâ'nın yanına gidiyor. İlimde rüsuh kazanıp deniz gibi olmuş (mütebahhir) âlimlerle vehbî ilim sahiplerinin cevap verebileceği oniki sual hazırlayıp etrafındaki eşraf ile huzura giriyorlar. İkram faslından sonra Gavs Hazretleri orada mevcut olan bir bağlısına hitaben başlıyor sohbet etmeye: Bir zaman âlimin biri, meşâyihden birini imtihan kasdiyle oniki sual hazırlamış. Birinci sual şöyleymiş, cevabı da böyle imiş, ikinci sual şu, cevabı da bu imiş diye Molla'nın soracağı sualleri daha o sormadan cevaplandırmaya başlamış. Molla Hâlid cevapları çok beğenmiş ama, kendi suallerinin de aynı olmasını -içinde tereddüt hâsıl olmasına rağmen- yine de tesadüftür diye ihtimale bırakmış. Böyle böyle hazırladığı suallerin sırası ile yedincisinin de cevabını pek mükemmel bir şekilde alan Molla Hâlid oraya düşüp bayılmış... Ayıldıktan sonra da Gavs'ın ellerine sarılıp velâyet kemâli ile mürşitlik kudretini tasdik ederek:

- Efendim, bu oniki suali hazırladığımda, bunların cevabını ancak çok yüksek dereceli velîlerin verebileceğini düşünmüştüm. Sualleri sormadan cevabını veren zâtın büyüklüğünü dil tariften âcizdir deyip özürler dileyerek bağlanmış ve yanındakilere de:

- Ben burada hizmet için kalacağım, isteyen gitsin, demiştir. Bir ay kadar Gavs'ın yanında kalan Molla Hâlid, cemaate namaz kıldırmakla vazifelendirilmiş... Bir akşam namazına dururken, "Gavs-ı A'zam olanlar, ilim ve hafızayı silermiş, acaba Sıbgatullah Hazretleri gerçekten Gavs-ı A'zam mıdır?" diye gönlünden geçirip tekbir alarak namaza başlamış. İlimde icazet veren ve fetvada Mısır'dan bu yana olan yerlerdeki soruları üstün ilim ve firaseti ile halleden bir fetva emini olan Molla Hâlid-i Olakî, cehren okumaya başlayacağı Fatiha-yı Şerifi bir türlü hatırlayıp okuyamamış. Tekrarladıkça hatırına bir harf bile gelmemiş. Neticede elinden tutup Gavs Hazretlerini imamete geçirip dışarı çıkarak Farsça uzun beyitlerini okuyup bu beyitlerle Seyda'nın Gavsiyyetini beyan etmiş. Böylece, çok meşayihlerin müritlerinin muhabbet ve mürid edebi gereğince, himmeti ona göre olsun diye bilitizam söyledikleri şekilde (Kutbü'z-zaman, Gavs-ı A'zam) şeklinde değil de tecrübe ve ilmî süzgeçten geçirerek, tahkik ile Seyda'nın Gavsiyyetini ilme'l-yakîn anlamış bulunuyor. Gavs-ı A'zam'ın Molla Hâlid-i Olakî'nin topladığı Minah isimli bir eseri mevcuttur.

Seyyid Sıbgatullah Hazretlerinin doğum ve vefat tarihlerini tesbit edemedik. Mübarek kabirleri, Hizan'ın Gayda köyü kenarında, bir meşe ağacının altındadır. Fotoğrafta açıkça görüldüğü gibi latin harfleriyle aynen "Gavs Seyit Sıbgatullah" kitabesi okunmakta meşayih ve âlimlere has olan sikke ve işaretlerle Kur'ân alfabesi ile başka herhangi bir ibare de kabir taşında bulunmamaktadır.(*)

Abdurrahman-ı Tagî Hazretleri, Hizan'ın Tag Köyünden. Önceleri Seyyid İbrahim-i Çirçâkî isimli Kâdirî şeyhinin halîfesi. O zaman Gavs-ı A'zam'ın şöhretininin yayıldığı bir devir. Gavs'a bağlı bir derviş arasıra Abdurrahman-ı Tagî ile görüşüp konuşuyor. Bir gün dervişe Seyda-yı Tagî soruyor: "Senin gidip geldiğin zât nasıl bir kimsedir, keşfi kerameti var mıdır?" İstihza ile söylenen bu sözlere karşı ümmî olan derviş diyor ki: "Bu Kölât Çayını geçince benim şeyhimin feyzi nasıldır görür ve bu alaydan vazgeçersin." Bunun üzerine işi te'vile kalkıp, "Yok, ben keşfi, kerameti var mıdır diye sormuştum. Bir daha gidersen ben de seninle geleyim" deyip kendi şeyhi İbrahim-i Çirçâkî'ye de vaziyeti anlatıyor. O zât da, "Bizim vazifemiz müslümanlara hizmettir, hizmet yolunu kapamak değil, git onların elini öpüp, hayır duasını al" buyuruyor. Dervişle birlikte yola çıkıp şimdiye kadar hiç karşılaşmadığı bir tarikatın şeyhini görmeye gidiyor. Kölât Çayını geçince içinde bazı hallerin hâsıl olduğunu farkederek dervişin keşif sahibi olduğunu anlıyor. Bir akşam namazında Gavs-ı cemaatle buluyor. Kendisi bu hâli "Bu cemaat ancak melekler içinde olabilir, bana öyle tesir etti ki Gavs'ı görür görmez hemen ona bağlandım" diye ifade etmiştir. Öyle bağlanıyor ki artık onu görmeden duramıyor. Evine dönünce ayrıldığı için içi yanar ve bu muhabbet kendisini alev alev sararmış. Gidip yanında kalmayı da istirahatine mâni olur diye yapamaz, çok defa onun odasında dışarı bakan küçük pencere önünde elpençe durur, sabaha kadar kıpırdamadan bekler, kar üzerini kapatırmış. Sabahleyin karı açacak olan "karcı" ya Şeyh Hazretleri "Dikkatli olun, karşıdaki kar yığını değil Molla Abdurrahman(Tagî)dir" diye ikazda bulunurmuş. Böylesine bir bağlılık ve muhabbet... Seydâ bu muhabbetle mahbub olup makbul olmuş ve neticede "Kutbü'l-ârifin" olmuştur.

Bir gün Gavs Hazretleri, üç halifesi de mevcut iken: "Cenab-ı Hak şu anda bizim bütün isteklerimizi kabul buyurur. Sizlerin dilekleriniz nedir?" Molla Hâlid-i Olakî "Benim dileğim şudur: Ömrüm sonuna kadar ilim dersi vereyim ve ölümüm şehitlikle olsun", "senin dileğin oldu" buyuruyor Şeyh Hazretleri..

Abdurrahman-ı Meczub da şöyle dilekte bulunuyor: "Allah bu aşk ve cezbeyi benden kesmesin", "Senin ki de oldu" buyuruyor... Abdurrahman-ı Tagî'ye sıra gelince "Rabbimden dileğim, kıyamete kadar ailemden ve neslimden ilim adamlarının eksik olmamasıdır..." Gavs-ı A'zam  Hazretleri "Seninki de oldu" buyuruyor...

Üçü de yerine gelen bu dilekler şöyle tahakkuk ediyor: Molla Hâlid 93 Rus harbinde, yaşlanmış bir halde, bir düşman süvari birliğine yalın-kılıç hücuma geçiyor, bu savlet sonunda şehadet rütbesine ulaşıyor. Bütün aramalara rağmen mübarek cesedi bulunamıyor...

Abdurrahman-ı Meczub da aşkı muhabbeti hiç kesilip azalmadan devam ederek cezbe ve istiğrak hâli ile dâr-ı bekâya ulaşıyor.

Abdurrahman-ı Tagî'nin ise, kızından olan nesl-i necîbi, yani damadı ve halifesi Şeyh Fethullah'ın  sulbünden hâsıl olan evlâtları hem zâhirde hem bâtında ilim ve tasavvufu bir arada cemetmiş olarak o zamandan beri devam edip gelmektedir. Paşa Hazretleri, onların satır ve sadır ilminin ikisini de hiç bozulmadan taşımakta olduklarını ifade etmişlerdir. Hatta onların erkek evlâtlarının oniki ilmi okuyup icazet almadan memleket dışına çıkarılmadığını belirtmiştir.

"Sultânü'l ârifîn ve Kutbu'l aktâbu'l-vâsilîn" ünvanı ile yâdedilen ve halkın "Şeyh Seyda" olarak tanıdığı yüce Şeyh Abdurrahman-ı Tagî Hazretleri, zamanın evliyâ kafilesinin başkanı ve "Selef ve tâbi'în müceddidi" bulunuyordu. Bu büyük mürşidin kendi devrinde Mehdi Hazretlerinin idaresine kadar gelecek olan zamana mührünü vuran tasarrufu çoktur. Bunların bir kısmını bile anlatmak bir kitap hacmini bulur. Bu sebeple, yukarıda anlatılana ek olarak eşsiz bir menakıbını daha nakletmekle yetineceğiz:

Seyda Hazretleri, hilâfetinden önce, memleketinden uzak olan bir kürdün marabası iken, evini ziyaret maksadıyla yola çıkıyor, gece bir dağın başında ateş yakıp istirahat ederken o civardaki bir çoban "Buraya bir kervan konmuş, kervancılara biraz süt satayım" diye bir kap sütle gelip Hazreti yapayalnız görünce:

- Hocam, bu sütü satmaya getirmiştim ama sen bir âlime, hocaya benziyorsun, hayrıma içip bana dua et, diye sütü bırakıp ayrılıyor.

Yine o esnada vadinin derinliklerinden yukarıdaki ateşi gören bir bağcı da, kervan konaklamıştır zannıyla bağından bir sepet üzüm toplayarak satmak üzere getirip bakıyor ki, tek başına bir zât namaz kılıyor. Vaziyeti kavrayarak:

- Hocam, kervan geldi zannederek şu üzümü satmağa getirmiştim, bakıyorum da sen iyi ve âlim bir zâta benziyorsun, hayrıma afiyetle ye, bana da dua et, diye üzümü bırakıp gidiyor.

Bu zuhuratlar üzerine tefekkür eden Seyda Hazretleri:

- Allah rızkı dilediğine, dilediği şekilde lütfeder, ben bir ağanın yanında çalışmasam da O bana taksimindeki hissemi verir, öyle ise ilim ve amele sa'yedip Allah'a makbuliyete gayret edeyim, diyerek bir daha yarıcılık işine dönmüyor.

Bu hadise üzerinden seneler geçip yüksek mertebesini bulduktan sonra da -unutmayıp derûnunda değerlendirdiği bu hâtırası dolayısıyla- müridanın pek çoğunun rızkını genişletip, taşı tutsalar altın hâline getirmeye himmet buyurarak bu lütuf şeklini usul ve hadem hâlinde devam ettiriyor.

İşte bu himmetin bereketi halifelerinin pek çoğunda devam edip gelmekte ve müridanı Allah'ın GANİ ism-i şerifinin sâyesinde bulundurarak, gönüllere ağırlık veren maişet endişesi ile bir tarafı küfre yakın olan fukaralık zilletini bertaraf ediyor.

Bir sohbetinde Paşa Hazretleri şöyle buyurur:

- Resulullah Efendimiz "Biz fakirliğimizle iftihar ederiz" buyurmuştur. Risaletpenah Efendimizin fakirliği, dünya fakirliği, maddi yoksulluk değildir. Cenab-ı Allah her şeyi Habîbinin emrine vermiş, onun emrine âmâde kılmıştır. Buradaki fakirlikten mânâ, isteyici olmak, acziyetini bilmektir. Herşeyin Allah'ın azamet ve kudreti eseri olduğunu idraktır. Gönülden mâsivâyı çıkarmaktır. (Bu da fenafillah demektir.) Bir mürid zengin ise fakir amelli, fakir ise zengin gönüllü olabilirse hazmı tamam ve mânen hüner sahibi sayılır.

Bu nakil ve beyanlarla burada tekrar edilmesi uzayacak olan diğer sohbetlerde tüten mânâya göre, mevzuu şöyle hülâsa edebiliriz: Nefsani tarîklerde görülen ve öteden beri işin iç yüzünü bilmeyen kimselerce yerli yersiz tekrarlanıp durulan fakirlik, riyazet, açlık ve zenginlik gibi birtakım mefhumlar, rûhâni tarikatlarda çok ayrı ve değişik usullere bağlanmış, çok defa -tahdit edilen sahaları- büsbütün kaldırılmış olduğundan, Nakşî Mürşidleri, müridlerinin iç âleminde zenginliğin yapabileceği tahribatı sihr-i helâlîleri vasıtasiyle gidererek bu zenginliğin zerre miktarı zarar vermemesini temin edip aksine yararlı hâle getirmekte ve büyük kerametlerini de gizleyip normal işlerdenmiş gibi göstermektedirler.

Bir müridin ıslâh ve makbuliyetinin hangi amel ve hizmet sebebine bağlandığını, zenginlik veya fakirlik gibi hayat tarzlarından hangisinin hakkında hayırlı olacağını bilmeyenlerce ulu orta söylenen şöyle yap, böyle yap tavsi-yeleri ile nefsani tariklerde yetişmiş olan eski velîlerin usul ve hallerini tekrar edip duranlar, bizim kolun benzersiz ölçü ve irşad sisteminde yeri bulunmayan ve diğer tarîkatlarda zararlı çok misali görülüp duran Çavuş, Tarif ve Zâhir Halifeleri denilen şahısların yaptığı tehlikeli ve eksik işlerdendir. İrşada memur olan irşad halifesi ise, müridin geçmiş ve geleceği ile nimeti nerede ve ne şekilde bir amel ve fiile bağlı olduğunu memuriyeti icabı -kendisine Resulullah Efendimiz tarafından bildirilip gösterildiğinden- manevi icraatını yakîn ile dosdoğru yapar elhamdülillah...

Nitekim, bütün bu hususları kısa ifadesi için hülâsa eden Paşa'nın şu beyanı mevzumuzun kubbesini dikmektedir:

"Her muhitin müridi ayrıdır..."

Bu hüküm meşrep, bilgi ve görgü farklılıklarının, değişik mizaç ve muhitlerin ilâçlarının da değişik olması sebebiyle, insanların islâh ve irşadı sadece mürşitlerin yüksek kârıdır, demektedir.

"Sâlih sözün dinle peder

Tedbîrine verme keder

Tedbîri de takdîr eder

Derdine derman ara bul

Bir kâmil insan ara bul"

Şâh-ı Cihan olan Abdurrahman-ı Tagî Hazretleri öyle bir Rabbânî mürşittir ki onun yüksek himmeti böylece apayrı bir usuller zinciri hâlinde devam edip gitmektedir.

Abdurrahman-ı Tagî Hazretlerinin ondokuz halîfesi "Eshab-ı Kiram" (1978) kitabında şöylece sıralanmaktadır: "Fethullah Verkanisî, Abdurrahman, Molla Reşid Nurşinî, Abdulkahhar ve Abdülkadir Hezanî, Seyyid İbrahim Esirdî, Abdülhakim Fersafî, İbrahim Ninkî, Tahir Eberî, Abdülhadi ve Abdullah Hurusî, İbrahim ve Halil Çuhraşî, Ahmed Taşkesanî ve Hoca Erzincânî'dir. Buna Muhammed Sâmi Efendi de denir." Ancak burada onbeş tanesi sayılmıştır. Bunlardan Fethullah Verkânisî (ki Seyda-yı Tagî'nin damadıdır)'nin halifesi Muhammed Ziyaüddin Nurşinî, yine Seydâ'nın oğlu olup Mektûbât adı ile mektupları toplanmıştır. Hazret lâkabı ile de tanınmıştır.

Seydâ Hazretlerinin mektuplarını Şeyh Fethullah Hazretleri "Mektûbât" ismi altında toplamıştır.

Yine Seydâ Hazretleri damadı ile Ravza'yı ziyaretinde "Senin mensubun îman ile vefat eder" hitabına mazhar olmuş bir büyükler büyüğü olup 1304 Hicrîde 57 yaşında vefat etmiş ve Nurşin'de bugün herkesin bildiği yere defnedilmiştir.

Hâlid-i Bağdâdî, Seyyid Tâhâ, Seyyid Sıbgatullah-i Arvâsî ve Abdurrahmanı Tagî Hazretlerinin dördü (Seyyid Abdullah'ı da bunlara ilâve edince beşi) Kürt soyundan ve Şafiî mezhebindendir. Bunlardan sonra bizim kolda gelenler ise Türk ve Hanefîdir.

Ayrı ayrı herbirine mensupları olsun, tanıyıp duyanlar olsun bütün halk tarafından "Seyda" olarak hitabedilen Seyyid Tahâ, Seyyid Sıbgatullah ve Abdurrahman-ı Tagî Hazretlerinin biri için yazılıp da Paşa Hazretlerince kimin olduğunu bilmediği kaydıyla "Uzun dörtlükleri ihtiva ettiği halde bu kadarı hatırımıza geliyor" diye sık sık söylenen şu şiiri de teberrüken buraya alıyoruz:

Yetiş imdadıma Seyda

Yürekte yareler peyda

Olayım âşık-ı şeydâ

Aman Seyda Gurban Seyda

Ey Şâh-ı A'zam Şâhı tü

Hem kıblegâh-ı râh-ı tü

Vekmen seki dergâh-ı tü

Aman Seyda gurban Seyda

Tehi destem yüzüm kare

Gözüm yaşlı yürek yare

Sen derdime eyle çare

Aman Seyda gurban Seyda

Dolap gibi kurulmuşam

Bu dünyadan yorulmuşam

Ben Seydama kul olmuşam

Aman Seyda gurban Seyda

Muhterem oğlu Selahaddin Kırtıloğlu'dan alıp sonradan iade ettiğimiz el yazması bir kitapta (Bu kitabın hattı ile el yazması divanın hattı arasında çok yakın bir benzerlik vardır; bu sebeple de divanı yazan Alâeddin Efendinin kaleminden çıktığı düşünülebilir) Samiil Erzincâni Hazretleri şöyle anlatılıyor: (Neseben Erzincânî ve Kırtılzade denmekle maruf İbrahim Efendinin pak sülbünden 1264 tarihinde dünyaya teşrif buyurmuştur. İsmi şerifi Muhammed, latîf mahlâsı ise Sâmi'dir. Belde Müftüsü Kiremitçizâde Sâlih Efendiden okumuş, sonra Erzincan ulemâsından Hacı Sıddık Efendi'nin ders halkasından ilim tahsil ederek icazet almıştır. Daha sonra ilmini derinleştirmek için (der-i ulyâ'ya) İstanbul'a giderek orada da bir müddet okuduktan sonra Hınıs kasabası Rüştüye mektebinde "Mülkiye muallimliği" yapmıştır.

Önceleri, Kâdiri meşayihinden Süleymaniyeli Şeyh Abdurrahman Efendi'den Kâdiri, sonra da 1264 de vefat eden Vehbi Hayyâtî hazretlerinin halifesi bulunan Hâce Mustafa Fehmi Efendiden de Nakşî tarikatını ahzu telâkki buyurmuş, hatmi hâcegân okumak ve muhiblere zikir tâlimi yapmak ile vazifelendirilmişti. 1284 tarihinde vefat eden Erzincanlı Hacı Hafız Mustafa Rüştü (K.S. aziz) hazretlerinin de muhabbetini kazanmıştı. (Kitapta bu Hacı Hafız Mustafa Rüştü Efendi hakkında başkaca bir izahat yoktur. Selahattin Kırtıloğlu Bey, ulemâdan olduğunu ifade etmiştir.)

Takriben 1300 hicrîde Hınıs'ta muallim iken Sultânü'l-ârifin, Kutbul Aktâbü'l-vâsilin Mevlâna Eşşeyh Abdurrahmanı Tagî (K.S. aziz) Hazretlerinin hizmeti şeriflerine yetişerek kemâlât kademelerinin sonuna vasıl olmuştur. 1301 rûmî tarihi Ekiminde hilâfeti mutlaka ile (ekmel halife) tayin ve Allah'ın kullarını irşad için Erzincan'a dönmüştür."

Çocukluğundan beri üstün haller taşıdığını belirten bu kitaptaki bilgilerin özeti bu kadardır.

Hınıs'taki memuriyetinden Nurşin Dergâhının hilâfeti ile dönünce, Keleriç Köyüne (şimdi Karakaya) uğramış ve memuriyetinden önce, İstanbul'daki tahsilinden dönünce, imamlık yaptığı bu köyde Arapça hocalığını yaptığı zaman kemalini keşfetmiş olduğu Muhammed Beşir Efendi'ye: "İcazetli Nakşî halifesiyim, biat eder misin?" diye teklifte bulunmuş ve ilk müridi olan Beşir Efendi böylece intisap etmiştir.

Selahattin Kırtıloğlu Beyin ifadelerini aynen kaydediyoruz: "Bir daha memuriyet veya resmî vazife almayarak Selûke Köyüne dönüyor. Hayatta olan dedemden izin alarak onun bir arazisini  satıp eski Erzincan'nın dışında tekke binası ve yanına da bir cami yaptırıyor. Civarda birer ikişer yapılan evlerle burada Mecidiye-i Kebir isimli mahalle meydana geli yor. Civarda ağaç yetiştirip gelirleriyle 8-9 adet değirmen ve dört takım da ev yaptırıyor. Bu dört evin birisi hatmeyi okuyana, ikisi imama, biri de hitabet imamına, değirmenlerden dördü aile efradına, dördü de tekkeye gelip gidenlerin yiyip içmelerine karşılık olmak üzere vakfediliyor. Cumhuriyet idaresi, vakfiyede "Mütevellisi büyük oğludur" denildiği halde bu gayrimenkulleri Vakıflar İdaresine devrediyor. Danıştay ve Temyiz kararları olduğu halde, gasbedilen bu mallar sahiplerine verilmeyip Vakıflarca az bir bedelle satılıyor... Yine Cumhuriyetten sonra, eski Erzincan'daki 8-10 cami tasfiyesi meyanında bizim tekkenin camii de kapatılmış ve vakfı da selbedilmiştir.

Erzincanlı Hocaların, bilhassa Çiğli Hocanın haksız ithamları ve çekememezlikleri yüzünden yaptıkları şikayet üzerine altı ay kadar yalnız Erzincan'da ikamete memur ediliyor. 4. Ordu Komutanı Zeki Paşa'nın pederin kemaline şehadet eden yazısı üzerine Sultan Hamid serbest emrini gönderiyor.

İkinci haccına gitmek üzere 90 ihvanı ile İstanbul'a gidiyor. Sarayda bulunan Hah'lı Mustafa Paşa'nın tavassutu ile Sultan Abdülhamid'le görüşüyorlar. Hediye olarak verilecek para teklifini reddediyor. Sadece fakirlere verilmek üzere 60 lirayı kabul ediyor.

"Bizim vefatımızda kabrimizi camiin bahçesine, şuraya, üstü açık olarak yapın" dediği halde, ihvanlar üstü kapalı türbe yapıyorlar. Sonradan türbenin karşısına Halkevi binası yapılıyor. Halkevi başkanı -Böyle  bir devrimci müessese yanında türbe olmaz- diye yıkılmasını istiyor. Fakat, büyük zelzelede, türbe ile birlikte Halkevi de yıkıldığından, başkanının mel'aneti tahakkuk etmiyor, ilâhi hikmet türbeyi vasiyete uygun şekle sokmak için yıkarken, mel'anet yuvasını zalimin kendi başına geçiriyor. Sonradan şimdiki kabri ben yaptırmış bulunuyorum. Kabir taşında "Nakşibendi şeyhlerinden Şeyh Muhammed Sami Kırtıloğlu 1264-1330" ibaresi yazılıdır.

Dedemin dedesine sipahilik zamanında devlet Kırtıl Timarı denilen bir timar vermiş. Kırtıl timarının icabına göre harbe gidecek kaç atlı -sipahi- hazır bulunduracaksa onları beslemek için bir kısım köylerin öşrünü dedem alırmış. Bu sebeple de kendilerine Kırtıloğlu denilmiştir.

Babamın kütüphanesinde üçbinden fazla kitap vardı. Zelzele sırasında birçoğu zayi oldu. Halifesi Hacı Abdurrahman Efendi bir kısmını götürmüş, diğerleri zelzeleye rağmen toplayıp sandıklara koyduğum halde, kendisine sandık lazım olan birinin yerlere boşaltıp dağıtmasından sonra, o hangamede kaybolmuştur."

Sâlih Baba'yı yetiştirip, oğul balı peteği gibi, ağzına kadar varidatla dolduran ve silsilei şerifte "Umde-ti Küberai âşıkîn, kutbü'l-irşadi bil-yakîn" ünvanını taşıyan Zülcenaheyn şeyh Samiil Erzincanî Hazretleri, Erzincan ve Erzurum havalisinde akranının hepsine faik bir ilim sahibi olduğu halde, maddi zaruretine çare bulmak üzere Erzurum vilâyeti makamlarından memuriyet istemiş ise de, o civarda münhal olmadığı cevabını almıştır.

Bir türbe önünden geçerken şu zâta fatiha okuyayım diye türbeye yaklaşınca:

- Nurşin, Nurşin diye (a böyle usulca) Nurşin diye bir seda duymuş ve vilâyete tekrar uğrayarak:

- Efendim Nurşin nedir, orada bir kadro var mıdır? diye sorunca da,

- Evet unuttuk, Hınıs'ta bir memuriyet var, istersen tayin edelim, mukabelesi üzerine oraya tayin edilerek gitmiş ve Seydâ Hazretlerinin memleketine gidiş ve intisabının baş-langıcı böyle bir zuhuratla olmuştur...

Bu hadiseyi bir sohbetinde nakleden Paşa Hazretleri şöyle buyurmuştur:

- Dedemiz olan (Şeyhinin şeyhi olması hasebiyle manen dedesidir) Sâmi-il Erzincânî Hazretleri, Şeyh Seydânın hizmetinde bir yıl kadar kalınca halifeliğine emir çıkmış ve o dergâha uzun senelerden beri hizmet eden müridan:

- Efendim, bu Hoca daha yeni geldi, hilâfet senelerce hizmeti geçenlerden birine verilseydi, şeklinde itirazda bulunmuştur. Seyda Hazretleri bunun üzerine, itiraz eden müridin birine:

- Bu Erzincanlı Hoca ile falan zâtın kabri şerifine gidin, ne zuhur ederse gelip nakledin, emrini vermiştir. Bu mürid neticeyi Şeyhine şöyle anlatmıştır:

- Efendim, Hoca ile emredilen kabre varıp o zâta teveccüh edince gördüm ki, bir ulu divan kurulmuş. Resulullah Efendimiz, yanında Hulefâ-i Râşidîn ve Sahabe Efendilerimiz ile Şâhı Nakşibend ve diğer Pirlerimiz oturmuşlar. Bu Hocayı huzura getirdiler, Peygamber Efendimizin emir buyurması üzerine Hoca'nın başına bir sarık sarılıp beline bir kuşak kuşatıldı ve eline de bir âsâ verilerek dua buyrulup fatiha çekildi..

Bunun üzerine Abdurrahmanı Tagî Hazretleri:

- Oğlum, Peygamberimizin emrine karşı muhalif olunur mu? Hocanın hilâfetini kimlerin emrettiğini gördün. Bizim reyimizle hilâfet olsa evlâdımıza halifelik verirdik, amma maneviyâtın emri yerine gelir. Hatta Hoca'nın nimetini daha önce vermemiz lazımdı, ama sizlerin böyle itirazınız olacağı mülâhazasiyle bir müddet de geciktirmiş bulunuyorum, demiştir.

Muhterem Abdurrahim Reyhan'ın beyanına göre, Piri Sâmi Hazretleri Erzurum'a gittiğinde, Seyda Hazretlerinin halifesi Taşkesenli Ahmed Efendi ile görüşmüş ve ondan inâbe almak istemiş ise de -Piri Sami Hazretlerinin hemen irşadı gerektiğinden ve bu şekildeki bir şahsın inabesinin de halifenin meşayihi hayatta ise ona yapılması gerektiği bir kaide olduğundan- Taşkesenli Ahmed Efendi, şeyhi Şeyh Seyda'yı tavsiye etmiştir.

Selahattin Kırtıloğlu Beyefendinin bu husustaki beyanı da aynen şöyledir: "Babam Hınıs'ta muallim iken arkadaşlık ettiği telgraf müdürü, şeyhi olan Piri Tagî'yi methediyor. Birlikte Nurşin'e gidiyorlar ve bu gidişte Seyda'ya inâbe ediyor. İntisabından sonra memuriyetinden istifa ederek Nurşin'e dönüp münhasıran hizmete devam ediyor. Hilâfetine emir çıkıp da dedikodu yapılınca Piri Tagî Hazretleri:

- Hoca'nın sobası temizlenip kuru odunla doldurulmuş, önüne de tutuşturucu yerleştirilmiş duruyordu... Ben sadece bir kibrit çaktım... Buyurmuştur."

Piri Sami Hazretlerinin evlâtları da şunlardır: Seyfeddin, Hacı Fahreddin, Hacı Nusreddin, Eşref ve Selahaddin Beyler... Piri Sami Hazretlerinin halifelerini de Abdurrahim Reyhan ve Selâhattin Kırtıloğlu şöylece saymışlardır. İkisinin beyanını birleştirerek kaydediyoruz:

1- Hah'lı Hacı Abdurrahman Efendi ki, Piri Sami ile oğlu Nusrettin Efendinin kayın biraderidir. Yani iki bacısı Piri Sami ve oğlu Nusrettin ile evlenmiştir. Teveccüh yapmasına dair icazeti Beşir Efendiye imzalatmış Piri Sami Hazretleri. Böylece de fiilen Piri Sami'nin vefatından sonra tebliğde bulunamamış, Beşir Efendiden başkasının hilâfetine ihvanlar müsade etmediğinden 1932'den sonra Keleriç köyünde ve tebliğ suretiyle tarikatı neşretmiştir.

2- Kelkit'li Hacı Ali Efendi.

3- Refahiye'nin Hanzar köyünden Hacı Hasan Efendi ki, Mekke'de vefat etmiştir.

4- Erzincan'lı Hacı Hoca denilen Mehmet Efendi. Bu dördü de âlim ve dördünün de hilâfeti Beşir Efendi'nin hilâfetinden sonradır. Yine yukarıda sayılanların dördü de Ledünni ilmi okumadıkları için sadece tebliğ halifesi olarak vazife yapmışlardır.

Beşir Efendi Hazretleri'ne gelince, 45 yıllık uzun hizmet müddetinin 27.nci senesinde irşad edilip Şeyhinin sağlığında hilâfeti mutlaka ile irşada memur olarak önce Otlukbeli'nde, sonra da Tercan'da tekke kurup müstakilen mürşidlik yapmış ve manevi makam ve mertebelerin en nihayetine ulaşmıştır. Mürşid-i Sakaleyn ve Kasımü'l-Erzak sıfatları ile (Müceddid gelecek idi ama müceddid zahirden geldi" beyanına başka bir husus ilâveye lüzum yoktur. İki defa hilâfet emri geldiği halde Piri Sami Hazretleri kendisinden ayırmak istemediğinden memuriyetini geciktirmiş, neticede Bayburt ve Tercan'da irşada memur olmuştur.

Babası Hüseyin Efendi, onun babası da Musa Efendi'dir. Doğum yeri Küpesük Köyü, büyüyüp yetiştiği ve yerleştiği yer de Keleriç. Ataları Küpesük'e Maraş veya Antep'ten gelmişler. Künye ve lakapları Emiroğulları'dır. Babası küçükken vefat ettiğinden dedesi ve amcası Hasan Efendi'nin yanında büyümüş. Baba ve annesinin tek evladı, kardeşi yokmuş. Amcası Abdülhamid Han'ın kayıkçısı iken bilâ varis vefat etmiş ve kendisine kalan çokça mala talip olmamış.

Beşir Efendi Hazretleri "yarım molla" tabir edilen bir şekilde medresede okumuş ve yukarıda anlatıldığı gibi Piri Sami Hazretlerinden ders almış ise de Arapçayı bitirmemiş, Piri Sami Hazretleri zekası dolayısiyle de kendisini çok severmiş.

Paşa Hazretlerinin bir sohbetinden kayda alındığı gibi, pekçok emlâkini satarak ihvanların ihtiyaçlarına sarfetmiştir.

İntisabından önce, elinde mevcut bulunan seyyidlik şeceresine ait belgeyi, intisabından sonra, -varlık hâsıl etmemesi için- bir duvarın deliğine koyarak üzerini sıvamış ve bir daha da aramadığından orada kaybolmuştur.

İlk zevcesi Abdurrahim Reyhan'ın ninesi Meysun. Bu evlilikten üçü erkek dördü de kız olmak üzere yedi evlâtları olmuş. En büyük evlâtları, yine Abdurrahim Reyhan'ın babası bulunan ve ilim sahibi olarak az bir müddet imamlık yaptıktan sonra dülgerlikle iştigal eden Hüseyin Efendi'dir. Paşa Hazretleri, Hz. Pir'in : "Velâyetini gördük elhamdülillah" diye bu oğlunun kemâlini ifade ettiğini anlatmıştır. Zaten "Eba Hüseyin Efendi" künyesi ile silsile-i şerifte okunması da velâyetinin kat'î bir delilidir.

İkinci evlâtları İsmail Efendi. En küçük evlâtları da Vehbi isimli üçüncü oğulları, Fadime, Mahbub, İzzet ve Zinnet de kızları. Mahbub 7 yaşında âmâ olmuş. İkinci okunuşta bir ibareyi hemen ezberlermiş. Kadınlara hatme okuyup ders tarifi ile vazifeli imiş.

İlk zevcesinin vefatından sonra evlendiği ikinci hanımı Fadime'den de Ahmed, Celâleddin, Taceddin isimli  ve Buyruk soyadını taşıyan üç oğlu olmuş. Muhacerette iken ikamet ettikleri Kırşehir'de bu hanımı vefat etmiştir. Âliye isimli üçüncü hanımından da Hafız Muhammed, Necmeddin ve Fahreddin (ki soyadı Buyruk'tur) isimli üç oğlu olmuş ise de ilk ikisi Erzincan felaketinde vefat etmişler. Âliye hanım inabe ettiği gece, gökten ayın inip koynuna girdiğini görmüş. Bu rüya üzerine, dul olan Âliye hanımı, ikinci karısı da vefat etmiş bulunan Beşir Efendi ile ihvanların evlendirdiğini Muhterem Ahmet Buyruk anlatmıştır.

İlk halifesi ve büyük eseri Dede Paşa Hazretleridir. İkincisi, Tahrirat Kâtibi Nuri Efendi, üçüncüsü Nazım Hoca, dördüncüsü de Hidayet Efendi'dir.

Dördünün de seyri sülûku tamamladığı, icazetlerinin doldurulmasına rağmen kendilerine verilmediği, hatta Beşir Efendi Hazretlerinin (O icazetleri benimle birlikte kabre gömün) buyurduğu nakledilmiştir.

Muhterem oğlu Ahmet Buyruk'tan aynen naklediyorum: "Efendim buyurdu ki, filan zat da bize olan nisbetini muhafaza ederse halifemdir... Fakat o zat nisbeti muhafaza etti mi bilmiyorum..." Bu nakil de beşinci bir zatı muhteremi ifade etmekte idi.

Hazreti Pir'in vefat tarihi olan 1932'den sonra çok az bir müddet Nazım Hoca da ders vermiştir. Hidayet Efendi yakında zamana 1960-1964 arasında vefat etmiş fakat hiç ders vermemiştir. Böyle iken kerameti açık bir zat idi. Nuri Efendi ise felâkette kalmış ve Nazım Hoca gibi o da ders vermemiştir.

Mübarek kabirleri Terzibaba kabristanı girişinde, soldaki yolun az ilerisinde üzerini kucaklayıp örtmeye çalışan dalların altındadır. Kabrin ayak ucunda Hidayet Eendi'nin ka bir taşı fotoğrafta sağ alt köşede görülmektedir. Esasen kabrin çevresi, ihvan ve yakınların istilasına uğramış, geçecek, ayak basacak yer kalmamıştır.

Keşif, keramet ve harikalarının haddi payanı olmadığı nakledilen, hayat ve velâyeti ancak müstakil bir kitaba sığmayacak olan bu evliyaullah ile onun vârisinin menakiplerini toplamayı Cenab-ı Hak bize nasip etsin inşaallah...

"Önden gelenler mi üstündür, sonradan gelenler mi bilinmez" Hadisi şerifinin delâletine tamamıyla uygun olarak yükselmiş oldukları misilsiz yakınlıkla irşad ve tebliğ vazifesini yapmak üzere günahkârlar zümresinin arasına kadar teşrif etmiş olan ERZİNCANÎ şubesinin ikinci ve KAASIMU'L-ERZAK MÜRŞİD-İ SAKALEYN, HÂDİM-İ DERGÂH-I HAZRET-İ SAMİ EŞ-ŞEYH MUHAMMED BEŞİR-İL ERZİNCANÎ elkabıyla ölümsüzler halkasına dahil olan ve Paşa Hazretlerince "BEKÂ ENDER BEKÂ BULMUŞ GELMEMİŞ MİSLİ BİR DAHİ" diye küçük silsile-i şerifte senâ edilen bu büyüğün büyüklüğünü Paşa Hazretleri şöyle anlatmıştır:

- Sami-il Erzincanî Hazretleri buyurmuştur ki, "Şâhı Nakşibend Efendimizi görmek isteyenler Beşir Efendiyi ziyaret etsin.." Yine Sami-il Erzincanî Hazretleri hilâfet verirken bizzat kendi makam ve derecesine ulaştığını belirterek şöyle buyurmuştur:

- İki aslan bir posta sığmaz, ya sen buradan çık, yahutda ben başka bir yere gideyim... Bunun üzerine Hazreti Pirin önce Otlukbeli'nde daha sonrada Tercan'da tekke kurduğu ve Piri Sami Hazretlerinin vefatından sonra tekrar Erzincan'a döndüğü malûmdur.

- Müceddid gelecek idi ama hikmetullah, müceddid zahirden gelince bu ihsan tahakkuk etmedi... diye kısa şekliyle yüksek kemali dile getirilen, bütün mahlûkatın rızıklarının taksim edicisi ve insanlarla cinlerin bu yüksek mürşidinin tekke arkadaşı, ihvanı olan Sâlih Baba'nın dergâha gelişini, intisap ve şiir söylemeye başlayışını Paşa Hazretleri muhtelif sohbetlerinde ifade etmiştir. Kabir taşında "Hulefayı Nakşibendiden Beşir Efendi" ibaresi hâkkedilmiştir.

Sâlih Baba'yı bazı karinelere göre değil, bu sohbet ve beyanlara göre anlayıp anlatmak, başka bir ifadeyle Sâlih Baba'ya tarikat ve tasavvuf gözünden bakmak da bizim usul ve borcumuzdur.

Bu bakışı yapmak, tasavvuf adesesi ile Sâlih Baba'yı görmek için, mensubu olmakla iftihar edip, sâyesinde bulunmanın şükründen âciz olduğumuz altın zincirin her cihetten tamamlanmış, tutunan herkesi çekip temizleyerek yücelten, kendisine eklenecek halkalara da misilsiz bir renk ve şekil veren som ve son halkasını da sür'atle geçen bir kuşun bakış seyri içinde anlatmamız icabetmektedir. Bu öyle bir müşkül iş ki, sanki, Kur'ân-ı Kerim'i bir cümle ile tarif ve izah etmeye, bir okyanusun binlerce âlem ve ahvalini bir fincan su ile anlatmaya benzer... Sanki, ateş böceğinin karanlıkta kısa bir çizgi olan ışığının güneşin aydınlığını ifadeye cür'et etmesi gibidir. Ne var ki, asıl konumuz Sâlih Baba Divanı'dır. Bu divan ise, Padişahların saray bahçelerinde geceleri yakılan fenerlere benzer. Bu fenerler hem o emsalsiz güzellikteki bahçeleri aydınlatır, hem de padişahın oturduğu sarayın yol ve kapısını gösterir. Biz, bu önsözde Padişahları sayıp onların bahçe ve saray lambaları ile güzellik ve gizlilikler üstünde yanan ışıkları işaret ediyoruz. Parmağımız o ışıkların yerini ve o mülkün maliklerinin istikametini gösterebilirse, şükrünü edadan aciziz.

H      H

Hemen hepimizin büyük ölçüde görüp, duyup, bildiğimiz Dede Paşa Hazretleri.. Onun kemal ve velâyetinin künhünü anlamak ve anlatmak imkânsız. Beşerî seyirler içindeki hayatı ile bazı beyan ve tavsiyelerine ve bir kısım ölçülerine hülâseten temas edip geçiyoruz.

Kışın Bayburt'taki meşhur Sarı Konak'ta oturup kapılarını misafir ve ihtiyaç içindekilere daima açık tutan, yazları da Aşağı Lori Köyünde çok geniş arazilerinin hasadı için oturan ve İzni Ağalar diye bilinen tanınmış eşraf ailesinden. Babası Hacı Hüseyin Efendi, annesi de Gülhanım. Her ikisi de Seyyidlerden ve Abdurrahim Reyhan'ın ifadesine göre Hüseynî'lerden.

Adı Musa olan ve Baştürk soyadını kullanan Paşa'nın resmî doğum kayıt tarihi 1300 olmasına rağmen, bizzat ifadeleriyle sabit olduğu üzere 5-6 sene sonra nüfusa tescil ettirilmiş. Buna göre 1294-1295 doğumlu. Babasının dede adı da Musa olduğundan, aile içinde (Dede, dede) diye sevilmiş ve Dede Paşa olarak da anılmış ve böylece, Dede, Dede Paşa şeklinde anılagelmiştir. Küçük yaşta yetim kalmış ve vârisi bulunduğu geniş emlâkin idaresi ile birlikte dayısının nezaretinde büyümüş. Subyan Mektebi ve Rüştiyeyi bitirmiş... 18 yaşında, Aşağı Lori'ye tebliğe gelen Beşir Efendi Hazretlerine intisap ederek onun bütün hayatı boyunca yanından ayrılmamış, Abdurrahim Reyhan'ın ifadesiyle "Çok zengin aile çocuğu olduğu halde, dünya işi ve ticaretiyle meşgul olmamış, şeyhinin hizmetinde, tebliğde gezmiş, çok harika ve kerametler kendisi ve şeyhinden görülmüştür."

Her sene, 9-10 ay şeyhi ile tebliğde gezip hizmette bulunduktan sonra, 2-3 ay da hasad için evine döner, hasad bedelinden yeteri kadarını ailesine bırakıp, asıl büyük kısmını altın halinde ve heybe ile "Dede Paşanın odası" diye müridanın bildiği bir yere bırakır, tekke ve ihvanın ihtiyacına terkedermiş.

Tercan'daki tekkede geceleri sabaha kadar yüksek dairevi duvarlar içindeki dergâhın etrafında dolaşarak nöbet tutar, vakti gelince de şeyhinin bulunduğu yeri kıbleye getirerek teheccüdü kılarmış. Camii, ders ve sohbethanesi, haremi, ihvan yatakhaneleri ile aşhanesi, fırını ve sair ihtiyaçları karşılayacak teşkilatı ile bir külliye olan tekkede soh-bete doyum olmadığını, ekmek ve yemeklerin nefasetine hâlâ kanamadığını daima ifade eder ve o zamanlardaymış gibi dinçleşip neşelenirdi. Yaz günleri Beşir Efendinin Keleriç'teki hâlâ duran üzüm bağını gece gündüz -köpeklerin tahribatından korumak üzere- beklediğini fakat ne hikmetse diğer bağlardan hiç çıkmayan köpeklerin bu bağa asla uğramadıklarını anlatırdı. O devri ve bu köyü bilenlerden tesbit ettiğimize göre, kendisi de beklediği şeyhinin bağından katiyen üzüm almaz, para ile başka bağcılardan üzüm satın alarak yerdi. Ankara ve İstanbul'da bulunduğu sıralarda bazı neşeli anlarda, bilhassa hatmeden sonraları ev halkı ile yaptığı doyulmaz sohbetlerde "Hz. Pir geçerken mahlûkat tazim eder, yılanlar dikilip ayağa kalkardı.. Cinlerden 400 den fazla müridi vardı... Hızır Aleyhisselam ile her istediği zaman görüşürdü, kar ve tipili havalarda tebliğe çıktığı köylerde şeytanların dağlara doğru kaçıştıklarını gözümüzle görürdük, muhacirlikte ikamet ettiği Kırşehir'de 500'den fazla müridi hasıl olmuştu. Kırşehir'de kalması için israr edip tedbir aldılarsa da Erzincan'a dönmeyi murad etti. Müridi için öyle merhametli idi ki dil tariften âcizdir." şeklindeki beyanlarının az bir kısmını kaydetmekle iktifa ediyoruz.

Öyle bir azim ve sadakatle bağlanmıştı ki, tekkelerin ilgasından sonra Şeyhefendisi Erzincan'da evine çekilmiş, gözaltında tutuluyor. Hatmeyi bile herkes kendi âleminde yapıyor. Bu devirde bir kış günü Paşa Bayburt'tan Erzincan'a geliyor. Müthiş fırtına, kar yağıyor. Hz. Piri rahatsız etmiyeyim diye, dış kapının eşiğine başını koyan Paşa'nın üzerini kar kapatıyor. Sabahleyin kapıyı açan Valide Hanım Paşayı içeri alıyor.. Böyle sayılamayacak kadar çok ve değişik muhabbet ve teslimiyet örnekleri ile uzun ömrü dopdolu... Anlatmak ve yazmakla bitmez... Paşa'nın kemalini Beşir Efendi ile Piri Sami Hazretleri de ayrı ayrı ve defaatle ifade etmişlerdir.

Bu meyanda, Kırtıloğlu Tekkesinde, Piri Sami Hazretlerinin yapacağı bir teveccühde yüzlerce, belki de bine yakın ihvanla oturulmuş. Herkes, normal olarak teveccühü yaptıracak olan Piri Sami Hazretlerine dönmüş vaziyette otururken, sonradan gelen Beşir Efendi Hazretlerini hisseden Dede Paşa, hemen kendi şeyhine dönerek teveccüh sonuna kadar böylece şeyhine yüz çevirip teveccühü yapan zâta ihtiyarı ile sırtını çevirerek oturuyor. Teveccühten sonra Piri Sami Hazretleri halifesi Beşir Efendi Hazretlerine:

- Kimdir bu kara sakallı genç, nereden buldun onu? diye sorunca, Beşir Efendi:

- Bayburtlu, Dede Paşa derler... diye izahat veriyor... Piri Sami Hazretleri:

- Gönlüne nazar ettim de bir an bile senden ayrılmıyordu... Hatta bu kalbî bağı kendime çevirmeye uğraştım da bir türlü çeviremedim... Ona iyi bak ki senin de benim de yüzümü ağartacaktır o... Buyurduğunu pek çok kimseler nakletmiştir.

Eskiden, teheccüd namazı iki rekat kılınacaksa, ilk rekatta Yasin, ikinci rekatta da Tebareke sureleri okunurdu. İkişerden dört rekat kılınacaksa, ilk iki rekatta Yasin suresi ikiye bölünerek okunur, ikinci iki rekatta da Tebareke suresi ikiye taksim edilerek kılınırdı. Tarikata yeni giren bir müridi de ihvanların eski ve önde gelenlerinden biri çağırarak "Dersini nasıl yapıyorsun, virdlerini nasıl ifa ediyorsun" diye sıkı bir kontroldan geçirir, bu usulle de yeni mürid noksanlarını ikmal ederdi. Nefsimin yeni ders aldığım günlerde ihvanın ileri gelenlerinden olan Nuri Efendi beni çağırarak "Gel bakalım Dede, dersini nasıl yapıyorsun" diye sordu, anlattım... Bütün emirleri teker teker sorup cevabını aldıktan sonra "Teheccüdü nasıl kılıyorsun" deyince, "İlk iki rekatta Fatihadan sonra beşer, ikinci iki rekatta da birinci de yedi ikincide beş ihlâs okuyorum" deyince: "Seni bid'at sahibi, tarikatımıza bid'at mı sokacaksın" diye bana hücum edip döğmeye teşebbüs etti. "Efendim, ben kendi reyimle böyle yapmıyorum, sebebini bu emri veren Hz. Pîr'e sor" diyerek elinden kurtuldum... diye başından geçen bir olayı anlatan Paşa Hazretleri, bu beyanı ile pek çok ve pek büyük bir hususu ehemmiyetsiz bir hadiseymiş gibi anlatıvermiştir. Halbuki burada, bu hadisede çok ehemmiyetli hakikatler gizlidir. Bir defa, bir tarikat kaidesi ancak müceddit vasıtasıyla değiştirilebilir. İkincisi de, bu değişiklik, bir ihtiyacı karşılamak ve zaman icabı hasıl olacak zaruretlere istinaden ve yine kendisine icabedene hasredilir. Dede Paşa Hazretlerinin nasıl misilsiz bir ses ve eda ile Kurân'ı okuduğu ve Yasin ile Tebareke surelerini hıfzetmiş olduğu herkesçe malûmdur. Bu teheccüd tarifi, idraki olanlarca hemen anlaşılır ki bizler için, bizlerin hâlini tâ o zamanda ve işin başında gören büyük bir keramet-i manevidir... Bir selâhiyet ve tasarruftur. Ayrıca Dede Paşa Hazretlerinin vârisliğinin de ayrı bir icazetidir. Yeri gelmişken ifadesinde fayda vardır. Teheccüd namazı yatıp kalktıktan sonra kılınan bir namazdır. Yatsı namazının sonunda kılınmasına müsade edilmesi de ayrı bir tecdid selâhiyyeti ve tasarrufudur ki bu da Paşa Hazretlerine has olan bir tasarruftur. "Keramet, kerameti gizlemektir" hükmünce, en büyük harikaları lâlettayin hadiseler şeklinde gösterip gizlemek suretiyle türaba vermektir. Kendi kadem ve rengi içinde, mahviyet ve yokluk toprağı ile örtmektir... Tasavvuf ıstılahları kısmında Türab (Toprak) maddesinde izaha çalıştığımız gibi, toprağı hakikatına kemaliyle ulaşan en yüksek mürşitlerin kârıdır bu hâl.. Her hareket, tavır ve sözü âyet ve hadis ıtrı, nübüvvet kemâlinin bir aksi olduğu halde "Biz birşey bilir bir kimse değiliz, söylenen kelâm sizin kemalinizin aksidir" diyen, kendisinden -zaruret icabı- sâdır olan keşif ve kerametleri daima "Hz. Pirin bir himmeti, bir lütfudur" diye şeyhine atfeden, "Hz. Pir bizim sûretimize girip size öyle görünmüş" diye kemali büyüğüne lâyık gören Dede Paşa Hazretlerinin ifade ve davranışlarının mânâsına ve özüne âşina olabilmeyi bizlere Allah nasip etsin inşaallah. Himmet ve sohbetin netice gayesi bu öze, bu inciye ulaşmadadır... Onun için, ekseri sohbetleri, baygın ve esarette olan ruhumuzun uyandırılmasına matuf bulunuyordu. Bu sebeple de, ruha ait inceliklerle özelliklerin duyulmamış derinliklerini gösteren tablolar çizer ve ruhu uyandırmaya çalışırdı. Muhabbeti gayrete eş edip bu araçla ulaşmayı ima ve ihsas ederdi. Noksanların yavaş yavaş ve kendi idrakimizle tamamlanmasını arzu eder, yasaklardan uzaklaşıp emirlere uymamızın gittikçe artan bir muhabbet kıvamında çoğalıp büyümesini muradederdi. Nefis ve şeytanın mürşidi kâmil yanında bir hükmü olamayacağını beyanla emre uyup ruhu uyandıracak sebeplere himmet ve gayreti isterdi. Şeriat, şeriat... Hatme, hatme, hatme, rabıta, rabıta, illâ râbıta... Sohbet ve daima sohbet. "Sohbet kalbi safi eder, huzur müridi bozulur da sohbet müridi bozulmaz"buyururdu.

H      H

İşin başı ve aslı olan şeriat ise, emirlerin tamamına uyup, yasakların tamamından uzaklaşmayı icabeder. Yine şeriat birlik ve beraberlikle islâmi şuur ve gayreti icabeder.  Bu ise müride zaten hem farz, hem vacip, hem de sünnet-i müekkededir. Anlayana "Emr-i bi'l- maruf ve nehy-i ani'l münker" şarttır... Bu da islâmi şuur ve gayretle olur.. İslâm, islâmî gayret ve teşkilât olmadan yaşanılamaz. Hepimizin çoluk çocuklarımızın yetişip kurtulması buna bağlı olduğunun idraki lâzımdır.

Köyde, kentte, esnaf ve tüccar arasında, daire ve mekteplerde olan yaşayış ve telkin belli... Bu islâm dışı usul, ders, okul ve işlerin düzelmesi ise bu şuur ve gayrete bağlıdır. İşte Paşa Hazretleri, bütün mahrem sohbetlerinde bu şuur ve gayreti ifadeye çalışmış ve buna himmet etmiştir. Bizler de sadece nefsimizi kurtarmak değil, nefsimizle birlikte bütün islâm nefeslerini de kurtarmanın şuuruna yönelmedikçe bize emanet edilen vazifeyi yapmamış oluruz. Bu halde ise, zaten tek başına nefsimizi islah ve kurtarmayı da yapamayız. Aslında tarikat, cemaat şuurunu nefse yerleştirmek ve gayret ve hizmet kemerini kuşanmaktır. Tarikatta ilerlemiş ve makbul olmuş kimselerde ise "Nefsî, nefsî enaniyeti" ne işe yarar?.. Esasen, bir müslümana yeteri kadar bilgi farzdır. Farzı yapmayan ise nefsi nasıl kurtarabilir... Allah cümlemizi islâm şuur ve firasetine ulaştırsın...

H      H

"Yüzümüzün karası ile altmış yıl hizmetimiz var" buyurmuş Paşa Hazretleri.. Açıktan yapılacak zaman ve yerde açıktan, örtülü ve gizli yapılacak zaman ve yerde de ona göre hizmet etmiştir. "Cenabı Hakkın da siyaseti vardır, Habibinin de siyaseti vardır, Evliyaullahın da siyaseti vardır. Siyaset ise şarttır" buyurmuştur ki, bu ifade idrak sahiplerine yeter. Te'vil erbabı ile kuru sofular ise zaten muhatabımız değildir...

H      H

Doksan beş yılı bulan bereketli ve feyizli ömrünün onsekiz yılını çıkarsak, yetmiş yedi senelik bilfiil hizmette geçen ve yakın zamanlarda emsali bulunmayan böyle bir manevi hayat ve marifet sahibi Dede Paşa Hazretleri de her yaradılış gibi fani âlemden ayrılmış, 4 Eylül 1973 Salı-Çarşamba gecesi bekâ âlemine yürümüştür.

Misilsiz bir yön, şekil, eda, renk ve ıtır verdiği bağlılarına şöyle de bir müjde vermiştir: "Bizi bizim vefatımızdan sonra anlarsınız, kılıç kınında iken kesmez ama, kından sıyrılınca turnalar hangi göle konarmış görürsünüz". Bu müjdeli kerametin neticelerini de körler bile görür, sağırlar da işitir hâle gelmiştir...

Herkesin bildiği ve tereddütsüz de tasdik edip kabul ettiği gibi, Şeyhefendisinin en büyük oğlundan torunu bulunan Muhterem Abdurrahim Reyhan'ı Ekmel Halife, İrşad Vekili ve Yol Vârisi olarak yetiştirip bırakmıştır. 1957 yılında vefat etmiş bulunan ilk zevcesi Şefika hanımdan olan evlatları sırası ile şunlardır:

Adışah, Ayşe, Mehmet, Makbule, Hüsameddin, Nureddin, Hayreddin ve Şükrane.

İlk iki kızı ile son oğlu Hayreddin ve en küçük evlâdı Şükrane vefat etmişler. Büyük oğlu Mehmed Baştürk, Aşağı Lori Köyünde, dede mirası hanedanlığı devam ettiriyor. Hüsameddin ve Nureddin Baştürk'ler de Muhterem babalarını hatırlatıcı birer göz nuru olarak Erzincan'da ikamet ediyorlar. Makbule hanım ise, Kelkit'in Posus Köyünde... İkinci kızı Ayşe hanım da Muhterem Ahmed Buyruk ile evli iken genç yaşında bu fani âlemden ayrılmıştır.

Paşa Hazretlerinin ikinci defa 1962 de evlendiği Havva Validemiz ise, Paşa'nın bizzat ifade ettiği şekilde yazıyoruz ki, kendi yüksek makamından -zaman icabı- habersiz olarak ihvanlara hizmete devam etmektedir.

Sâlih Baba Hazretlerinin divanına eğilmemiz için pekçok sebep varsa da bunların başında, tekrarına daima şahit olduğumuz müekket sohbetlerde:

- Ehl-i aşkın kelâmını gûşe edip (küpe edip)kulağımıza asalım, tavsiyesidir. Bu tavsiyeyi duymayanımız yoktur ve yine Sâlih Baba'nın ehl-i aşkın kibarı ve sâlihi olduğunu da izah gereksizdir.

"Tecdid etmiş hükmü, zâhirde kaldırıp âdâbı

Paşamızdır müceddid-i âlâ-yı âhir zaman"

beytinde kısaca ifade edildiği gibi, o Paşa öyle bir Paşa idi ki,

- Şimdiki zamanda zâhir adabı kaldırılmış hâl gizlenmiştir. Emir Resulullah Efendimizden günlük olarak gelmektedir. Velîlerin selâhiyeti alınmış olduğundan şimdi seyr ü sülûk sokakta, işyerinde ikmal ettirilmekte. Zaman icabı, buna benzer bazı serbestlikler Mehdi Hazretlerinin teşrifine kadar, maneviyata ziyan vermez, deyip;

- Hizmet, amelen de hizmettir, bedenen de hizmettir, malen de hizmettir, herhangisi olsa hizmettir. Hizmet Allah içindir, Allah ise emek zayi etmez, buyururdu.

O Paşa ki, siyasete atılan ve parti kuran dostlarımıza: "Hizmetiniz, Resulullah Efendimize sağlığında yapılan hizmet gibidir." diyerek dualar eder, onların gıyabında ise yüzünü yere koyarak muvaffakiyetleri için tazarru ve niyazlarda bulunur ve aynı şahıslardan teşekkül etmiş olan ricalinin her ziyaretlerinde de : "Eskiden takva devri vardı, sonradan fetva devri açıldı, şimdi ise siyaset devridir, siyasetimiz İslâmın siyaseti olsun" sohbetinde bulunur ve gayet mahrem sohbetlerde ise, bu partilerin manen Mehdi Hazretlerine asker yetiştirmekle vazifeli bulunduğunu ifade buyururdu..

- Dua edin kardeşlerim, dua mutlaka menziline varır, buyurmuştur. Bu sebeple, dualarımız da onun dua ve tavsiyeleridir:

- Yarabbi rıza-i ilâhine uyan amellerle bizi lütuflandır,

- Yarabbi, Şeyhimizin eteğinden elimizi kesme,

- Yarabbi, aklımızı fazl u tevfikinden ayırma,

- Yarabbi, nimetini hazmı ile kerem buyur.

SULTÂNÜ'L-EVLİYÂ VE Bİ-MERHEM-İ SIRR-I ESRAR-I ENBİYA Keramet-i mânevisi ile büyük silsile-i şerifte şânını zikreden vârisinin bu mucizevi çaptaki tesbiti yeterli olup, biz üstün kemalini ifadeden âciziz. Yalnız şu beyitle iktifa ediyoruz:

"Zâtında tükenir efendim bu tafsilin sonu

Tamamını bilir ancak Zülcelâl-i Ve'l- İkram"

Bir asırlık bir kemal ve irfanın bu şanlı sahibi hemen bütün sohbetlerini Sâlih Baba'nın şiirlerinden mevzua uygun düşen beyit ve mısralarla süsler ve tesiri bir haftadan fazla bir zaman devam eden emsalsiz teveccühlerinde de bu beyitleri okurdu. Hatta, tekkelerin kaldırılmasından önce her sabah teveccüh yapıldığını belirtir, şimdi ise BİR MÜRİDE BÜTÜN ÖMRÜNDE BİR TEVECCÜH YETER buyururdu.

Banttan satıra alınan bir sohbeti aynen şöyledir:

- "Alemde Sâlih Baba'nın Kitabı elde olsada okuyup serian dinlesek. Çünkü Sâlih Baba'nın Kitabı, müridler için, şimdi şu zamanda, bir mürşiddir. Tarikat-ı âliyenin her usûlü, her âdâbı ne ise tamamıyla (onlardan) bahseder. Hem de kendisi vehbi ilim (sahibi) amma lâkin, çok ağır lügatı da yoktur. Yani lügatı da çabuk anlaşılır benim sultanım."

Muhtelif vesilelerle defalarca tekrarına şahit olduğumuz sohbetlerinde ise meâlen:

- "Bizim tarîkimizde ümmî, âşık ve sâdık bir Sâlih Baba var. Bu Sâlih Baba bir gazelinde buyurur ki..." diyerek şiirini okur ve "Bu şiir zuhurattır, hâl kelâmıdır, söyledendir söyleden sırrı ile söylenmiştir şehzadem" buyururdu.

"Kırtıloğlu dergâhında Sâlih Baba'yı nefsim görmüşemdir, kendisini tanımak şerefine eriştik elhamdülillah" diyerek her fırsatta izahlarda bulunur, muhtelif cihetlerden tafsilât verirdi. Biz bazan iki Sâlih'i aynı şahıs zannederek yanılır, bazan da bu hususta bilgiler, o andaki sohbet zeminine ait olan kısmı ile kısaca anlatıldığından, hadisenin tamamını yeterli bir çerçeve içinde ve yerli yerinde göremezdik.

Erzincanlı Orhan Aktepe Bey tarafından yeni harfelerle daktilo edilmiş divan nüshasını aslı ile karşılaştırmaya Erzincan'a gittiğimizde, aşağıda hikaye etmeye çalıştığımız Sâlih Baba'ların hayatlarını, Muhterem Abdurrahim Reyhan'ın "Paşamdan böyle işittik" diye bize naklettiklerinden kaleme almış bulunuyoruz:

"- Pîr-i Sâmi Hazretlerinin tebliğe çıkışlarında ve ekseri sohbetlerinde huzurundan eksik etmediği, zaman ve zemine münasip düşen, sohbet tazelenmesine vesile olan beyitleri o anda ve yerli yerinde söylemede büyük maharet gösteren Müezzin Sâlih veya bir gözü arızalı olduğundan halkın Kör Sâlih dediği bir müridi vardı. Bu zat ara sıra demkeşlik yapar, Ermeni meyhanelerinde içki içer, dergaha dönüşünde de, şeyhine görünmemek için köşe bucağa gizlenirdi. Böyle bir içki âlemi sonunda, geldiği dergâhın sohbethânesine girmeyip mahcub ve ezik bir halde sofadan:

"Kuleden, kuleden, sesin aldım kuleden,

O senin kaşın gözün beni sana kul eden"

beyitlerini okuyunca Pîr-i Sâmi Hazretleri:

- Gel Sâlih, senin her aybın hünerdir. Buyurmuş ve bu hitap üzerine iç âleminde bir değişiklik olmuş ve bundan sonra aslâ içki içmemiştir."

Rus işgalinde bu Müezzin Sâlih önce Yozgat'a muhacir olmuş sonra da Konya'ya gidip neticede Çorum'da vefat etmiştir. Onun buralardaki hayatını Selahattin Kırtıloğlu Bey şöyle anlatmıştır: "Muhacerette Yozgat'ta bir lokantaya uğradığımda, Kör Sâlih ile karşılaştım. Çalışmakta olduğu bu lokantadan ayrılarak benimle birlikte satın aldığım tek atlı arabayı kullanmak üzere Tokat ve Zile'ye gelmiş, oralardan temin ettiğim yağları satmak üzere bu arabayla Erzurum'a nakletmiştir. Neticede külfet ve tehlikeli olan bu işi bıraktığımız zaman, Tokat'taki camide veda için minareye çıkarak gayet hoş ve tesirli sesiyle salâtü selâm ve sabah ezanı okumuş, namazdan sonra da tekrar Yozgat'a dönmek üzere bizimle vedalaşmıştır. Yozgat'ta az bir müddet yeniden lokantada çalışmış ve oradan Konya'ya gitmiştir. En nihayet Çorum'a yerleşmiş ve orada vefat etmiştir. Çorumlular kabrine bir ağaç dikerek takdir ettikleri dervişliğine ta'zimde bulunmuşlardır."

Yine Abdurrahim Reyhan'ın beyanına dönerek ifade ediyoruz ki: "Türbesinden hastalar toprak alır, hastalıkları şifa bulurmuş. Kabrin toprağı bittikçe yeniden toprak konulurmuş. O havalide şair Sâlih Baba'nın şiirlerini okuyup sohbetler yaptığı anlaşılmaktadır.

Nota ve mûsikî usullerine vâkıf olarak acaip bir tesirli sesle sohbet zeminine göre beyit söyleyen bu Müezzin Sâlih ile çekingen, ümmî, içine kapalı bir çilingir ustası olan Sâlih, aynı mahalle sakini olarak birbirlerine hâl hatır sorar, arkadaşlık ederlerdi. Bir gün aralarında konuşurken:

- Bir gün sen bizim şeyhin sohbetine gel, bir gün de ben senin şeyhinin sohbetine geleyim, hangisinin sohbetinden lezzet alır, içimizde ısınma olursa ikimiz de o şeyhin tarîkatına girelim diyen Müezzin Sâlih'in teklifi üzerine, şeriatsiz hallere saptığından battal olmuş bir tarikata dahil olan ve bu yüzden manen gıdalanamayan Sâlih Usta, Kırtıloğlu dergâhında bir gün sohbet dinlemiş. İkinci günü kendi şeyhinin sohbetinde bulunacakları yerde yeniden Pîr-i Sâmi hazretlerinin sohbetinde bulunmuşlar. Asıl maya ve cevheri şeriata bağlılık olah hâlis tarikatın yüksek nimet ve tasarrufunu taşıyan bu ulu şeyhin tuzağına gönüllü olarak yakalanan Sâlih Usta da böylece bir daha eski tarîkatına dönmemiş, zâhirde bağ gibi görünen çürük alâkasından ayrılıp kopmaz ve eskimez bağlarla yeni şeyhine bağlanmıştır.

Bu şekilde Kırtıloğlu dergâhına intisap eden Sâlih Usta, sessiz, mahcup ve bilgisiz bir kimse olarak sohbethanenin arka taraflarında köşe-bucak gizlenir kimse ile temas etmeye çekinir bir vaziyette, kendi hâlinde oturur, gölge misali gelir ve giderdi.

Sâlih Usta için biteviye hareketsiz geçen günlerin birinde, Yunus Emre, Niyazi Mısrî ve Kuddusî Baba gibi büyüklerin hikmetli şiirlerinden beyit ve kıtaların okunmakta olduğu sohbethanede Aktar Hacı İbrahim Ağa:

- Efendim, bizim kolun büyüklerinde de şâirler olsaydı da onların şiirlerini okuyup kendi usul ve âdâbımızın safâsı ile feyizâb olsaydık... Siz de bir şeyler yazsaydınız... deyince Pîr-i Sâmi Hazretleri:

- Oğlum, bu bir himmet ve zuhûrat işidir. Şiiri bizim Sâlih bile söyler... buyurarak eli ile de arka taraflarda gizlenecek yer arayan Sâlih Usta'ya işaret edince, Sâlih'in derûnu, bilip duymadığı acâip bir varidat ile dolarak hemen o anda irticalen şiir söylemeye başlamış ve yine o anda "fena" ya kavuşmuştur. Bu vâridatı, vehbî hâl ve ilimle söylediği şiirleri, Pîr-i Sâmi Hazretlerinin:

- Yeter Sâlih.. Demesine kadar devam edip tamamlanmış ve bu emirden sonra da -başladığı gibi- kesilmiştir."

Sâlih Baba'nın bu mânevi hâlinin dışında, maddi hayatının ekseri yönlerinde fazla bir bilgimiz yok. 60-70 sene gibi kısa bir müddet geçmesine rağmen, onun aile, iş, evlat ve nesebi hakkında elle tutulur bir bilgeye rastlayamadık. Orhan Aktepe Bey, Sâlih Baba'nın Tüfekçigil ailesinden bir çilingir ustası olduğunu, divandaki ifade ve ibarelere göre 1846 da doğup tahminen 1906 da vefat ettiğini, şiire başladığında 54 yaşlarında olduğunu kaydediyor. Bütün bunlar, neticede ihtimali ifadeler... Büyük meşakkat ve çilelerle meydana getirdiği eser ve araştırmaları, şükranlara seza bir gayret ve çok himmet almış dervişlerde nâdiren rastlanan maddi ferâgat nümûnesi olan bu emeğini -pirler emek zayi etmez- manevî karşılığına havale ederek helallık aldığımızı belirterek teşekkürlerimizi sunarız.

Ne var ki, ilim, sanat ve ticaret gibi bir maksat taşımayan ve sadece tasavvufî bir neşve ile hazırlanan bu eserde bile olsa, divan sahibi için bazı sağlam bilgileri temin etme fikri bizi fazlasiyle meşgul ediyordu. Nihayet himmet oldu, Sâlih Baba'nın akrabalarını araştırma fikri hatırımıza geldi. Böylece de bazı bilgiler elde etmemiz mümkün oldu. Sâlih Baba'nın Ankara'da ikamet eden bir amcazadesi, Ahmet Cemil Tüfekçi Paşa'nın asil, kibar ve lütufkâr işaretleriyle İstanbul'da ikamet eden diğer amcazadesi Abdurrahman Tüfekçi Beyefendiye mektup yazarak bilgi istedik... Cevaben lütfedilen bir ruh asaletini aksettirici bütün işaretleri taşıyan bu mektubu aynen dercediyoruz. Bu münasebetle, gerek Paşa Hazretlerine gerekse Abdurrahman Tüfekçi Beyefendiye teşekkür ve dualar ederiz.

                                 19.7.1979 / İstanbul

Muhterem Fehmi Beyefendi,

Büyük amcam yani babamın amcası Sâlih Baba Hazretlerine karşı beslediğiniz büyük saygı ve hürmete ve bize karşı gösterdiğiniz iltifata çok teşekkür ederim. Sâlih Baba hakkındaki bilgilerimi arz ediyorum.

Sâlih Baba Mustafa isminde imamlık yapan bir zâtın oğludur. Annesi Âtike Hanım'dır. Sâlih Baba tüfekçi ustası idi, gerek babam Halim Efendi ve amcam Mustafa Efendi yanında çalışarak tüfekçi ustası olmuşlar. Kendisi sakat idi, bir kolu çolak, bir ayağı kısa, aksak idi.

İki defa evlenmiş birinci evliliğinden iki oğlu var idi. Büyük oğlu Osman hem dilsiz hem sağır idi, o da tüfekçi ustası idi. İkinci oğlu İstanbul'a gitmiş, adı Fehmi imiş ve orada kalmış. İkinci evliliğinden Dursun isminde bir oğlu var idi, dilsiz olan oğlu dükkânı açar sonra Sâlih Baba dükkâna gelir müşterilerle O konuşurdu.

Akşamları tekkeye gider Şeyh Sâmi Efendi'nin sohbetinde bulunurdu. Bizleri çok severdi, ziyaretine gittiğimizde bize bir kuruş verirdi, o vakit bir kuruş çok para idi.

Son zamanlarında çok düşkündü, hasta idi, bir sene bizde kaldı. 1325 yılında vefat etti. Kırtıloğlu Tekkesi civarında Ak mezarlığa defnedildi. Vefatında tahminen 90 yaşında vardı.

Küçük oğlu Dursun babasının vefatından sonra İstanbul'a, kardeşi Fehmi Efendi'nin yanına gitmiş idi. Dursun da denizde yıkanırken boğulduğunu işittik. Dilsiz olan Osman da babasının vefatından sonra çok yaşamadı. Benim bildiklerim bu kadar.

Halen Sâlih Baba'nın kendi soyundan hiç kimsesi yoktur, neslinden Cemil Paşa ile bendenizden başka kimse yoktur.

Sâlih Baba'nın tahsili: Okur-yazar idi, güzel şiirleri var idi. Meselâ, "Şeyhim gül ben onun yaprağıyım, Allah'ım yaprağım beni gülden ayırma." gibi manzum şiirleri var idi.

Sâlih Baba'nın şiirleri yazılı olan kitabı seferberlikte ben asker idim, muhacerette bir çok eşya ile birlikte o kıymetli eser de zâyi oldu, bizde başkaca bir eser yoktur. Fakat Erzincan'da Karşıyaka Karatuş ve civar köylerde Şeyh Efendinin müritleri vardı. Sâlih Babanın Şeyh Sâmi Hazretleri hakkında yazdığı kitap onlarda da vardı. Selahattin Efendi onları da tanır, Kelkit'te de müritleri vardı, aradan hayli zaman geçti, şahıslar deyişti, oralardan buldurmak mümkün olur mu, bunları Selahattin Efendi tanır.

O zamanlar işittiğimize nazaran Erzincan'a gelen ehl-i din seyyahlar gelir amcamı bulurlarmış, bir çok zaman birlikte kalırlarmış. Son zamanında kimse ile temas etmezdi. Bildiklerim bu kadar.

Cenab-ı Allah'tan size uzun ömürler diler sonsuz saygı ve hürmetlerimi sunarım.

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                        Abdurrahman Tüfekçi

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 İmza

Bu çok değerli mektup, bizim maksadımız için yeterli bilgi ve Sâlih Baba içinde tatminkâr izahatı ihtiva etmektedir. Bunun dışında Erzurum'da el yazması bir kitaptan söz edilmişse de, araştırma fırsatı bulamadık. İlerde, ilmî ve edebî araştırma yapacaklara bir işaret olur ümîdiyle de bu kaydı koymayı faydalı buluyoruz. Sâlih Baba hakkında fazla bir bilgiye rastlamanın çok az bir ihtimal taşıdığını, zira, Erzincan felâketinde yazılı eserlerin büyük ekseriyetinin zâyi olduğunu, umulmadık bir tesadüfle bazı kayıtlar ele geçerse, ehlinin onu değerlendireceğini umuyoruz.

Sâlih Baba Divanının tamamı sadece "Fenafi'ş-şeyh" hâlinin akislerinden ibaret bulunduğundan, Osmanlı Divan edebiyatında emsali yoktur. Diğer divanlar, ya ilerleyip değişen hallerin sonunda peyderpey meydana gelmiş ve bu sebeple de müritlikten mükemmilliğe kadar olan geçitlerin her birinden tablolar göstermiş, yahut da kendisinde tasavvuf hali olmadığı halde, zamanın usulünce sırf şâirlik kabiliyyeti ile yazılmıştır. Böylesi de şiiri güzel olsa bile "hâl" aksettirici değildir.

Sâlih Baba Divanı, sadece rabıtadan ibarettir, denilse yanlış olmaz.

Bu sebepden olacak ki, Paşa Hazretleri:

- Sâlih Baba Divanı, tarîkat âdâbı ve müritlik halleri ile mürşitlerin şânını,

Fuzûlî Hazretlerinin divanı da, muhabbet ve aşk âlemini,

Kuddusî Baba Divanı ise, tasavvufun -bidayetinden nihayetine kadar- tamamını,

En güzel ve kemalli tarzda ifade ve nazmeden eserlerdir, buyurmuştur.

H      H

Divan sözü, "hem Farsça hem de Arapça olan müşterek kelimelerdendir" denilmektedir. Çok değişik mânâlarda kullanılmış ve bir takım ayrı ıstılahlara ad olmuştur.

1- Devletin idârî ve bilhassa mâlî kayıtlarının tutulduğu deftere divan denilmiştir.

2- Devlet işlerinin idaresiyle alâkalı encümenlere de divan tabir edilmiştir.

3- Herhangi bir konu üzerinde hazırlanan eser mânâsına da divan tabiri kullanılmıştır. Divânü'l-Lugâti't-Türk, Divânü'l Hamase, vs. gibi. Sonradan bu geniş mânâ daraltılarak, manzum sözlerin topluca yazıldığı kitaba divan ismi verilmiştir. En sonunda da yalnız bir şairin şiirlerini toplayan esere divan denilmeye başlanmıştır.

Divan tertibinde, tevhid, münacaat, naat gibi şiirlerin baş tarafa yazılması, ondan sonra devlet büyükleri veya tasavvuf pîrlerinin öğülmesine ait olanlarından başlanılmak üzere kaside ve gazellerin (hurufu heca) yani alfabetik harf dizisi ile sıralanması ve daha sonra da rubai, kıt'a, murabba, müseddes, muamma, müstezat ve şarkı tarzındaki şiirlerin kaydı ile meydana getirilen manzum kitabın büyük ve genişine divan, küçük hacimlisine de divançe denilmiştir.

Tasavvuf erbabının "hâl" ile, vâridat ile, cezbe ile ilâhî muhabbetin istilâsı sırasında söyledikleri şiirlerin toplanmasından meydana gelen divanlarını; zamanın usulü gereğince şâirlik kabiliyetiyle yazılan ve çok büyük bir ekseriyetinde ruha ve maneviyata değil haz ve cismânî zevklere hitabeden ve zâhir ile ilgili "kâl" erbabından olan kimselerin divanlarından ayrı mütala'a etmek gerekmektedir. Bunların ilki, Allah'ın "aşk" sıfatının mahsulü olduğundan, yüksek bir ilmi gayet ince, usta ve hoş bir ifade ile örülü bir san'at demeti içinde ve muhabbeten akseden bir "kemal" li nazımla muhib ve dervişleri Allah'ın zâtına çekici bir "hâl" taşımaktadır. Sohbet, hatme ve teveccüh içinde okunan bu "hâl kelâmları", muhabbet ve hâl aksettirici bir vasıta olmakta, amel ve seyirlerin nefis ve bedene ağır gelen güçlüklerini yumuşatıp, sevdirerek ruha gıda ve gönle safâ haline getirmektedir. Bu özelliği ile ehl-i aşkın kelâmı, sadece mâneviyat denizinde yetişen emsalsiz bir inciye benzer. Sâlih Baba Divanı da, müritler için hem duygu ve azalara zevk veren bir lezzet, hem de gönül ve ruha ilâhi nağmelerden yapılmış meşakkatsiz çekip götürücü bir binek ve süratli bir manevi araçtır. Diğer guruptaki divanlar ise, mânâya göre madde gibi, aşka nisbetle bedeni haz ve sevdalar gibi güdük bir cismani ve mecazi âletten ibarettir ve mevzuumuzun tamamen dışında kalır...

Sahâbe ve Ehl-i Beyt Büyüklerinin çoğu, Tâbiîn'in seçkinleri ile tarîkat pîrlerinin hemen tamamı bu ilâhi nazım şelâlesi içinde bulunmuşlar, aşk ve hâl sâhibi olan dervişler de bu güzellik ve letafet köpükleri içerisinde cisim ve ruhlarını yıkamışlar, o renk ve ahenk ile, o yol kesici nefsi bayıltıp Allah'ın güzel hitabını hatırlatarak rûhu uyandıran ıtır ile yollarına zevk ve sürurla devam etmişlerdir...

Son olarak da,

A - Arşiv,

B- Hükümdarın oturduğu sedir,

C- Osmanlı Devletinde birkaç köyden ibaret küçük bir idari birlik,

D- Divan-ı harp, Divan-ı âlî gibi bazı mahkemeler,

E- Bir âmir huzurunda eller önde kavuşmuş olarak ihtiram ve hürmetle durmak gibi bazı eşya ve kuruluşlarla bazı hallere de divan tabir edilmiştir.

Maneviyat erlerinin en küçüğünden en büyüğüne kadar olan çeşitli toplantılarına da divan denilmekte, her makam ve kademede emirle toplanan hakikat erbabının meclisine de bu tabir ifade vasıtası olmaktadır.

H      H

Maneviyat sahiplerinin divanları, ilim, san'at ve aşkı meczetmiş manzumeler olarak divan san'at ve tarzının sır ve usaresini, kaymağını teşkil ederler. Yunus Emre, Niyazi Mısrî, Fuzûî, Sezâî, Ruşenî, Eşrefoğlu Rumî, Nakşî, Gülşenî, Aziz Mahmud Hüdaî ve Kuddûsî Baba gibi mürşitlerin divanları bu gurubun ilk akla gelenleri. Yüzlerce kemalli divan sahibi içinde, Sâlih Baba da öz ve söz sahibi olanlardan biridir. İlim ve tetkikatı, tecrübe ve san'atı olmadığı halde, aniden ve irticalen söylediği şiirleri, yüksek ve muvazeneli bir ilmi kemalli ve yepyeni bir ifade ile emsali bulunmayan bir vâridat ve hâl sedefi içerisinde, aşk malzemesinden yapılmış bir bâtın incisi, bulunmaz bir râbıta kumaşından iğne ve ipliksiz dikilmiş bir fenâfi'ş-şeyh elbisesidir. Bu zarif divan, her türlü şiir çeşidinin ustalıkla kullanıldığı bir san'at pırlantası ve râbıta ıtrı, muhabbet burağıdır.

İnşaallah bu divanı ilim, tasavvuf ve san'at yönlerinden şerhedenler, bu hakikatları birer birer izah ve ispat ederler.

"Sâlihlerin anıldığı yere Allah'ın lütuf ve ihsanı yağar", "Bir kimsenin hayatını yazan, onu diriltmiş gibi ecir alır" hadîs-i şerîflerine mazhar olmasını dilediğimiz bu kitapta, önce Sâlih Baba'nın yetiştirildiği ârifler mektebinin hocaları, altın zincirin son halkaları, velîler topluluğunun seçkinleri kısaca anlatılmaya çalışılmıştır. Onların şânına yakışmayan her ifade onlara ait değildir. Onlara lâyık olanlar ise, âcizin ifadesi olduğundan yeterli değil ise de, "Varını takdim edenin sıkılmasına gerek yoktur" düsturunca affa lâyık görülür inşaallah... Onlar çok büyük, nihayetsiz kemalli ve hadsiz şekilde ayıp örtücü olduklarından, söze değil iç ve öze, sûrete değil niyete göre lütuflarını bezlederler, lütuf ve ihsan mürşitlere has ortak bir evsaf olduğundan, her noksanımızı da tekmil ederler inşaallah...

Yakınlarımız, noksanı bize ait olan bu kısma ait olarak ilâve edilebilecek sağlam nakilleri bize -mümkün ise yazılı olarak- ulaştırırsa, ilerde yazmayı tasarladığımız geniş menâkıb kitabına aktarmamız kâbildir.

Bu bölümde, Seyyid Abdullah, Gavs-ı Hizânî, Abdurrahman-ı Tagî ve Pîr-i Sâmi Hazretleri hakkında yazılanlar bulduklarımızın tamamıdır. Diğerlerinde ise, bunlara göre önsözü uzatmamak endişesinden tercihler yapıp kısaltma ve kifayet yolu seçilmiştir.

Kitap ve kayıtlardan aldıklarımızın dışında, Abdurrahim Reyhan, Ahmet Buyruk, Nurettin Baştürk, Selahattin Kırtıloğlu ile Tahir Silahtaroğlu beyefendilerin beyanlarından büyük ölçüde faydalandık. Allah onlardan râzı olsun.

H      H

Bu kitabın aslını, Sâlih Baba'nın "Rabıta-i Nakş-i Hayâlî" ismini verdiği divanı teşkil etmekte ve bu asıl kısım da bu önsözden sonraya alınmış bulunmaktadır.

El yazması ve tek nüsha olan divanla sonradan gayet mahdut miktarda basılıp belirli şahıslara verilen basma divan ve Abdurrahim Reyhan'ın dikkatli ve dirayetli tercihine bağlı karşılaştırma sonunda tashihini yaptığımız bu nüsha, bir "mukabele" titizliği içinde hazırlanmıştır. Bizim şubeye ve ihvanlara mahsus olduğundan, tasavvufî gayeden başka bir hususa itibar edilmemiştir...

Her sahifenin altında, o sahifedeki lügatların mânâları -mısraların sonunda işaret edilen rakamlara göre- ifade edilmiştir. Hazırlanması çok zor olan bu tarz ile, bu devrin okuyucusuna mânâları sökmek için büyük kolaylık getirildiği kanaatindeyiz.

Üçüncü ve son kısımda ise, tasavvuf edebiyatında geçen terim ve deyimlerin kısaca izahları yapılmış, herkesin bilmesine imkân olmayan, hususi merak ve ihtisası gerektiren bu bahisle, bir kısım sofiye tâbirleri açıklanmıştır.

Bu açıklamalar, uzun zaman almış, pek çok muteber eserin bir arada ve mukayeseli olarak tetkikini gerektirmiş, geceli gündüzlü ağır bir çalışma sonunda -pekçok kitap ve eser tedarikinden ayrı olarak  bazı istişarelerin ışığında ve daimi bir himmetin sayesinde- elinizdeki kısa fakat özlü izahlar meydana gelmiştir.

H      H

Âşık şâirin dediği gibi:

"Dil-rübâsın sevdiğim, yoktur nazîrin bi-ictibah"

Hiç şüphesiz nazîri, eşi ve benzeri bulunmayan, böyle olduğu halde, nübüvvet kemaline ait bir tekemmül ile bu benzersiz büyüklüğünü tevazu ve mahviyet arzında gizleyen Dede Paşa Hazretlerini lâyıkıyla ifade edemedik. Zâten Onu lâyıkıyla anlatmak da imkânsız.

"Cân-ı cânan, âşık-ı Yezdan, kurb-u Sultan, Kutbü'l-ârifan" elkâbı ne kadar mânâlı ve şiir gibi bir güzel ifade ahengi içinde ve hakikat tercümanı.

Kâmil insan ve insanların kâmili olan, her sözü "Kibârın kelâmı, kelâmın kibârıdır" hükmüne aynen uyan, yine her sohbeti âriflerin nazmiyle bezenen Dede Paşa Hazretlerinin gül kokulu mübarek toprağının alındığı yer olan kabr-i şerifinin kitabesi de şiir ve inciden köpüklerle çağlayan bir nazım olsa ne kadar âhenkli olurdu... Fakat, velâyet devletinin "âlem-i emirden" olan latîfelerini aşktan sonraki Peygamberlik kemâlâtına ulaştıran "âlem-i halk" taki inişin ufkuna, toprak maddelerinin hakikatlarının en sonuna vardıran seyri ve yüce ve misilsiz kademi dolayısıyla, "zenginlik, tevazu, kemal, mahviyeti gerektirir" hükmünce, kabrinde de bu kadem ve tarz ile renge boyandığından olacak, yine burada da toprağı gibi hâlis ve fakat yine de son derece mütevazi olmuştur... Allah'ın kelamı olan Kur'ân-ı Kerîm, erişilmez bir mûcize olarak, ilâhi nazımdır, nazım da gönle tesir edici büyük bir hassaya mâliktir... O'nun için, bir zuhurat olduğu halde, kabir taşına yazıla-mıyan şu dörtlük, bizim gönül kitâbemize hâkkedilmiştir:

"Dede Paşa'dır mahlâsı

Cemî-i evliyâ hâsı

İrşâd etmiştir çok nâsı

O idi zamanın Gavsı..."

Bu eser, daima kusurları bize ait olmak üzere, O'nun pek aziz ve mukaddes ruh-u tayyibesine ithaf edilmiştir...

Yine bu eserin hariç ve dahilde satılmasına rıza gösterilmemiştir. Bu sebeple, mahdut miktarda basılmış ve tevzi yerleri de -pek az istisnasiyle- büyüğümüz ve rehberimiz olan Muhterem Abdurrahim Reyhan'ın emrine tahsis kılınmıştır. Esasen önsözün tamamı da O'nun tasvibinden sonra şekillenmiştir...

Zenginlik; cömertlik ve mahviyet ile birleşip kemallenirse, hakikatine ulaşıp şükrü eda edilmiş ve gayesine varmış olur. Sâlih Baba'nın divanını satmadan neşredilebilmek, kâğıt ve basım işlerinin ateş pahasına çıktığı bu devirde, karşılıksız bu işi yapmak ta şükreden zenginlerin kârıdır. Bu işin çok yüksek bedelini gönüllü olarak veren, diğer büyük çaplı hayır işlerinin de daima öncüsü olan Mazhar Bayatlı'ya Cenabı Hak zâhir ve bâtın, dünya ve âhiret saadet ve selâmetlerinin tamamını ve âlâsını lütfetsin, korktuğundan emîn, umduğuna nâil etsin inşaallah..

Bu duaya, bu eserin hazırlanmasında, her kademede büyük emek ve gayreti geçen Orhan Âlimoğlu ile Osman Güneş ve Selahaddin Türker ve Yüksel Yalçınkaya beylerle az çok emeği geçen, fikir, tavsiye ve teşvikleriyle bize yardımcı olan bütün arkadaşların da ortak olmalarını, onların da bu duadan hissedar olmalarını dilemekteyiz..

Sâlih Baba Hazretleri ile mensubu olduğu şerefli silsilenin gelmiş ve gelecek bütün Pîr, Hulefâ ve mürîdânları ile zâhir ve bâtın cedd-i âlîlerinin mübarek ruhlarına, bilhassa, Dede nâmı ile satıra alınıp yine o isimle gizlenen,

"... Verâsetin nâzenini, âhirin serdarıdır

Hem zâhir hem bâtında ayniyle Sıddîk-ı zaman..

Mülkle birlikte teba'aya tasarruf hatimedir,

Adalet devletinde Ömer ve hayâda Osman..

Nimetin tadı, lezzeti misali marifeti,

Ebû Türâb'dır bir adı, velâyette Eba Hasan..

Hilkati bire inmiş tekmil olup kemâlâtın,

İsm-i şerifine demişler: Dede Paşa Sultan..."

mısralarında anlatmaya çalıştığımız, insanın kalbine feyiz ve safâ doldurmakta eşi, emsali bulunmayan Dede Paşa Hazretlerinin mübarek, mutahhar ve muazzez rûh-u şeriflerine Fâtiha sırrının yoldaş olmasını, himmet ve nisbetlerinin bizleri ihâta ve istiâb etmesini niyaz ederiz.

 Ankara, 18 Ekim 1979 Perşembe

Fehmi KUYUMCU

1

Bed' olunsun besmeleyle hamdeleyle evsatı

Salavatullah hatm olunsun bula canlar izzeti

Çok salât ile selam olsun Resûlü Ahmed'e

Bu kadar isyan ile bizlere demiş ümmetî

Sadhezâran âlini evlâdını ashâbını  

Fâtihayla yâd edelim kıla Hak çok rahmeti  

Çâr-ı Yârı ol Ebû-Bekr ü Ömer Osman Ali     

Sâyesinde anların buldu bu İslam kuvveti

Geldi bunca âlim ü fâzıl meşâyıh kâmilîn     

Hep merâtib üzredir bu âlemin devriyyeti   

Sâni'ın sun'unda cümle mest ü hayran oldular           

Seyr edip vahdet yüzünden görmediler kesreti          

Ehl-i dünyâyı görüp bir bir temâşâ ettiler    

Hep esîr etmiş olârı hubb-ı dünyâ  illeti        

Cümle âlem kabza-i kudretdedir çün gördüler           

Her biri bir âlet olmuş dönderir bu fülketi    

Gördüler kim içlerinde bazı derdliler gezer

El çekip işbu cihandan eylemişler uzleti       

Çıkmağa derban bırakmaz cenge yok tâkatleri              

Nâ-tüvan olmuş çeker bunlar belâ-yı  mihneti           

Her tarafı devrederler  mürşid-i rabbâniler

Anları kurtarmak içindir olârın hizmeti         

Vâris-i Ahmed olar can derdinin dermânıdır               

Her marîzin derdine göre verirler şerbeti      

Ekseri nakşında kaldı görmedi Nakkâş'ını    

Ehl-i irfânın bilinmez oldu kadri kıymeti      

Hamdulillah gezmedikse Hind'i Bağdad'ı Yemen

Hak nasîb etdi bize zî-kadri âlî-himmeti       

Pîr-i Sâmî Hazretini bize irsal eyledi               

Beldemiz kıldı münevver ref' olundu zulmeti             

Kuvve-i kudsiyyesiyle cümle irşad eyledi     

Kim ki destinden tutup sıdk ile kıldı bî'ati   

Hem şerî'at hem tarîkat hem hakîkat  kâmili

Hakk ile icrâ edip eyler bu yolda gayreti       

Kâbiliyyet bizde olmazsa meşâyih neylesin

İster ise mürşidi olsun Muhammed Hazreti

Sâlihem şeyhim Muhammed [Pîr-i] Sâmî'dir [benim]

İstemem bundan ziyâde devlet ile rifati        

2

Eğer pîrim bana eylerse himmet

Zuhûra getirem birkaç meâni             

O'dur aslım benim fer'i mukayyed   

O'dur dil şehrinin nûru îmânı            

Görünür cebhesinde nûr-ı Ahmed    

Olardır vâris-i peygamberâni             

Olar kâim-makâm-ı Mustafâ'dır        

Olardır şehr-i ilmin pâsubânı             

Olar can ilinin bülbülleridir

Bütün olmuş olârın âşiyânı 

Olârın ruhlarının yok karârı

Dolaşırlar zemîni âsumânı   

Olar bu âlemi devran ederler

Ararlar derde düşen nâ-tüvânı          

Bular bu âlemin hem berzahında     

Esîr etmiş durur çok pehlivânı

Kişiye derd büyük sermâyedir bil

Düşürür yola âhir kârubânı 

Hevâ-yı nefsine tâbi olanlar

Bular kande bulur dârü'l-emânı        

Alamazlar özün nefsin elinden

Beşerdir dâim ol eyler ziyânı

Ömür bir cevherdir kadri bilinmez

Sakın gafletle geçirme zamânı

Cihanda şimdi kâl ehli çoğaldı           

Söz ile kandırırlar çok civânı

Sürüyü büsbütün kendileri yer

Ederler maskara her dem çobânı

Bular benzer koyun başlı  kilâba       

Buların dünyadır dîni imânı

Sefînen yok ise kalma karada             

Ara bul sen dahi bir keştibânı            

Hudâ hâzır diye  ikrar edersin

Kimin yânında söylersin yalânı

Ya dersin bir-durur Hallâk-ı âlem    

Beğenmezsin filan oğlu filânı

Benim gözümde görürsün hilâli        

Senin gözünde görmezsin girânı       

Helâk etmek dilersin mâr-ı nefsin    

Ya sen beslersin ol ejder yılânı

Eğer derdin olaydı ey birâder

Bulurdun sen de bir Hızr-ı zamânı   

Hakîkat güllerin görmek dilersen

Arayıp sen de bul bir bağçevânı

O kim âmâ-durur çeşm-i basîri          

Göremez Pîr-i Sâmî gibi cânı

Cihanda Mürşid-i Rabbâni Ol'dur

Der'i âsîlerin dârü'l-emânı   

Kamu derdlilerin dermânı Ol'dur

Bu asrın hem O'dur  kutb-ı zamânı  

Füyûzâtı erişir şarka garba  

Sarıbdır nisbeti cümle cihânı             

Meded pîrim benim ol dest-gîrim    

Ziyâlandır kulûb-ı âşıkânı    

Derûnum pâk edip hubb-ı sivâdan  

Münevver eylemek şânındır ânı        

Bu ten-i Ya'kûb'un ref' et hicâbın     

Görünsün Yûsuf'un vuslat nişânı      

Seni Hak bilmeyen ol geçrevîler        

Bulûğa ermez anların imânı

Kelâm-ı Hakk'a gûş olmayanlar        

Alamaz himmeti feyz-i pirânı             

Senin sâyende sâlihdir bu Sâlih

Ki senden gayrı yoktur mihribânı     

3

Erişti himmet-i şeyhim inâyet eyledi Mevlâ

Açıp "lâ" perdesin gördüm kamusu "mazhar-ı illâ"   

Hüve'l-Evvel Hüve'l-Âhir Hüve'l-Bâtın Hüve'z-Zâhir             

Hüve'r-Rahîm Hüve'l-Kâhir Hüve'l-Ferd ü Hüve'l-Mevlâ

"Ve in min şey'in illâ" dan meğer kim olmadın âgâh

Kuru da'vâ ile kaldın çürüttün ömrü vâveylâ              

Ki sen ol nûr-ı Ahmed'ken Ahad'den vâhidiyyetken

Dahi sırr-ı hüviyyetken kalasın âlem-i süflâ

Yalancı nefsimi bildim büyük düşman imiş gördüm

Kulûb-ı mutmain oldum bu âlem oldu hep me'vâ    

Bilindi "küntü kenz" sırrı açıldı perde-i zulmet          

Görürem bu cihan halkı kimi Mecnun kimi Leylâ

Elinde var iken fırsat geçirme idegör gayret

Tutagör bir yed-i kudret olunsun menzilin bâlâ         

Tena'um içre cennetten celâli kahrına düştün            

Yedi tamuya bend oldun düşün bir mebdein ara      

Tenin toprak canın sudur nefis bâd-ı hevâdandır      

İyi bil nârıdır rûhun meded ermek dile nûra               

Şerî'at pâyine bend ol hakîkat râhına azm et               

Bulup bir mürşid-i kâmil bu derdin çâresin ara

Pir-i Sâmî gibi şâhı bulup sıdk ile kıl âhı

Açar ol müstakim râhı eriştirir seni yâra        

Ayırma Sâlih'i yâ Rab Muhammed şeyh-i Sâmî'den

Ağardı lihyemiz şâhım velâkin kalbimiz kara              

4

Sen sana gel ey gönül kılma hased kibr ü riyâ

Bu sıfatlarla tahalluk eden oldu eşkıyâ          

Sıdk ile bîat kılıp oldun mu ümmet Ahmed'e              

Kuru lâf ile geçirip ömrü kaldın sufliyâ          

"Evvelü mâ halakallâhu rûhî"dedi Resûl       

Hem sahîh ahbarla buyurdu hadîs-i kudsiyâ              

Ümmü'l-ervah olduğıyçün zâtını setr eyledi

Hem "Kuli'r-rûhu min emr-i Rabbî"geldi kâfiyâ         

Akl-ı  Evvel'dir Muhammed Akl-ı Küll'ün mazharı   

"Evvelü ma halakallâhu lî akl" sâhib-hayâ   

Hem buyurdu "Evvelü mâ halakallâhu Levh el-kalem"          

Sûre-i "Nûn ve'l-kalem"den anlayıp kıl fehmiyâ        

Âlem-i amâ'da iken esmâlar (oldu) tamam  

Hak buyurdu "yâ habîbim küntü kenzen mahfiyâ"   

Hem "Fe ahbebtü "anın şânında buyurdu Ahad        

"Ahsen-i takvim" habîbim dedi "sensin" Kibriyâ       

Mazhar-ı nûr oldu Ol nûr hayâdan terledi

Cebhesi vech-i terinden geldi cümle enbiyâ

Zâtı ilmin mazharıdır kâinatın mefhari          

Yüzünün nûrundan aldı şems ile encüm ziyâ              

Gözleri nûr-ı basardır "Kâbe kavseyn" kaşları             

Vechi mirât-ı Hudâ'dır "kün fe-kân"ın şehriyâ            

Dişleri dürr ü mücevher lebleri âb-ı hayât    

Nefhası Rûhü'l-Kudüs'dür ruhleridir müntehâ    

"Lâ nebiyye ba'di" buyurdu Hâtemü'l-Mürselîn        

Oldu anın ayağı tozu âl ile tûtiyâ      

Kâinâtın mebdeidir sırr-ı Hakkın mahremi  

Geldi hakkında Anın "Ve'ş-şems"ü "ve'n-necmi hevâ"            

Parmağıyla çün işâret kıldı mâh etti nüzûl   

Şakk olundu secde kıldı şod mutî-i mâhiyâ  

Tuttu dünyâyı Muhammed ümmeti şark ile garb      

Geldi bunca âlim (ü) zâhid meşâyih asfiyâ   

Oturup taht-ı hilâfet üstüne vârisleri

Âlem-i mülk-i bekâya gitti bunca evliyâ        

Hamdulillah bize irsâl etti Hak bir kâmili    

Mürşidimiz Hazret-i Şeyhim Muhammed Sâmîyâ

Dest-gîr ol Sâlih'e dünyâ ve mâfîhâda Sen    

Kıl şefa'at hürmetine Pîr-i A'zam Nakşiyâ

5

Bu fânî dünyâyı gezdim dolaştım

Aslımdan bir haber veren yok bana

Çok erenler sohbetine ulaştım

Aslımdan bir haber veren yok bana

Hâküi bâd ü âbuı  âteş bünyâdım    

Sûret-i beşerde âdemdir adım

Bilmem cinnî miyem yoksa dîv-zâdım           

Aslımdan bir haber veren yok bana

Ben de bu derd ile iflâh olmazam

Rûz u şeb ağlaram bir an gülmezem

Kanden gelip gideceğim bilmezem  

Aslımdan bir haber veren yok bana

Arada söylenir bunca kîl ü kâl            

Çokları özsüzdür çıkmaz bir meâl     

Söyleyip dinlemek büyük bir vebâl

Aslımdan bir haber veren yok bana

Acâib kalmışam işbu insâna

Ekserî dönmüşler vahşî hayvâna

Ya ben mecnûn yâhûd anlar dîvâne

Aslımdan bir haber veren yok bana

Abd u Hak beyninde yüzbin hicâb var           

Her hicabda yüzbin sual cevab var  

Burada inceden ince hisab var

Aslımdan bir haber veren yok bana

"Men aref" sırrına vâkıf olmadım      

Çok muhbire vardım haber almadım              

Hergiz bundan eşed bir derd görmedim        

Aslımdan bir haber veren yok bana

Yetmiş üç fırkanın ser-tâcı benem    

Kangısına sorsam der "nâcî benem"

Bildim ki cümlenin muhtâcı  benem

Aslımdan bir haber veren yok bana

Hevâ-yı hevesden ayık olmadım

Aslâ bir amele fâik olmadım               

Esrâr-ı pîrime lâyık olmadım             

Aslımdan bir haber veren yok bana

Azdan az bulunur dünyâda kemal    

Nicesi eblehdir nicesi echel 

Kangısına sorsam der "ben mükemmel"

Aslımdan bir haber veren yok bana

Bir dâr-ı meşakkat mülk-i fenâdır    

Su üzre kurulmuş dipsiz binâdır

Basîret ehline ibret-nümâdır             

Aslımdan bir haber veren yok bana

Sana geldim pîrim Muhammed Sâmî

Sensin bu cihânın kutb u imâmı

Def' eyle gönlümden işbu gamâmı   

Aslımdan bir haber veren yok bana

Nefsim bana çok eyledi inâdı

Felek sillesini bende sınadı

Kırıldı Sâlih'in kolu kanadı

Aslımdan bir haber veren yok bana

6

Cemâlin arzı kılmazsa dilârâ               

Derûnumda sağalmaz işbu yara        

Hevâya gitti ömr-i nâzenînim            

İki âlemde kaldım bahtı kara             

Belâ bahrinde gark oldu sefînem      

Ümîd kalmadı çıkmağa kenâra

Erenlerden bana olmadı imdâd

Mukadder böyle yazılmış ne çâre     

Aman dedikçe yaman oldu hâlim

Visâle çâre yok ol gül'izâra   

Cefâdan gayrı görmedim safâsın

Aceb bilmem ki n'etdim ben o yâra

Mukadder olmaz imiş lâ-yugayyer   

Ne hâsıl  gezmeden Belh'i Buhâra

Der-i Sâmî'ye geldim ilticâya             

Dedim kıl merhamet bu ihtiyâra

Ki bende kalmadı hergiz liyâkat        

Mukâbil olmağa bu nefs-i mâra         

Pîrinden himmeti bol iste Sâlih

Seni Mevlâ bu gafletten uyara

7

Bir noktada pinhân imiş       

Gör neyledi bu derd bana

Ol cân içinde cân imiş

Gör neyledi bu derd bana

Oldu bu derd devlet bana

Vahdet bâğında andelîb       

Olmuş iken kaldım garîb

Bu derd bana oldu nasîb

Gör neyledi bu derd bana

Oldu bu derd devlet bana

Üç kerre doğdum aneden     

Kurtulmadım efsâneden

Usanmışam bu hâneden

Gör neyledi bu derd bana

Oldu bu derd devlet bana

Bıraktım ad u sanımı

Ben ararım cânânımı

Çok görmeyin noksânımı

Gör neyledi bu derd bana

Oldu bu derd devlet bana

İlletle ma'zur olmuşam         

Kıllet ile hor olmuşam           

Halk içre menfûr olmuşam  

Gör neyledi bu derd bana

Oldu bu derd devlet bana

Çakmağ-ı aşkı çakmışam

Râz-ı derûnum yakmışam    

Benliğimi bırakmışam

Gör neyledi bu derd bana

Oldu bu derd devlet bana

Elde kemânını tutar

Bağrım gözedir tîr atar          

Oldu ciğer neyden beter

Gör neyledi bu derd bana

Oldu bu derd devlet bana

İsmâil'em bağlı elim

Kemendlidir pâyım belim    

Ben iverim kurban olim

Gör neyledi bu derd bana

Oldu bu derd devlet bana

Yandırdı Nemrûd nârını       

İbrâhim'in gülzârını

Ol dosta verdi vârını

Gör neyledi bu derd bana

Oldu bu derd devlet bana

Görün Mesîhâ neyledi           

Doğmazdan evvel söyledi

Çok mürde ihyâ eyledi           

Gör neyledi bu derd bana

Oldu bu derd devlet bana

Görün Muhammed neyledi

Mâh'a işaret eyledi  

Pişmiş kuzular söyledi

Gör neyledi bu derd bana

Oldu bu derd devlet bana

Geldi hakikat erleri

Vahdet ilinin şirleri 

Mülk-ü bekâ serverleri          

Gör neyledi bu derd bana

Oldu bu derd devlet bana

Her ilme şâmil Sâmiyâ          

İlmiyle âmil Sâmiyâ

Mürşid-i kâmil Sâmiyâ          

Gör neyledi bu derd bana

Oldu bu dert devlet bana

Vaktin imâmı Sâmî'dir          

Kutb-ı zamânı Sâmî'dir         

Sâlih gulâm-ı Sâmî'dir           

Gör neyledi bu dert bana

Oldu bu dert devlet bana

8

Pîr-i Sâmî gel eriş sen dâde Allah aşkına       

Nefs elinden kıl bizi âzâde Allah aşkına         

Pîr-i Tâgî hürmetiyçün kıl terahhum bizleri 

Gel bırakma bizleri ilhâda Allah aşkına         

Bu fenâ gülzârı içre kalmışız hayvân-sıfat     

İşte geldik sâhib-i irşâda Allah aşkına            

Nefs-i hayvânın esîri olmuşuz kurtar bizi

Koyma bizi berzah-ı süflâda Allah aşkına     

Bağ-ı vahdet güllerisiz goncanız solmaz sizin

Andelibrâ gelmişiz feryâda Allah aşkına       

Teşneyiz sed eylemiş derban hayâtın yolların            

Zülfikârı çek eriş imdâda Allah aşkına            

Hak ayan iken velâkin yok basîret aynımız  

Kalmışız biz âlem-i a'mâda Allah aşkına       

Pîr-i Sâmî Hazretine ilticâya gelmişiz             

Hükm eder nisbetleri Bagdad'a Allah aşkına

Pîr-i Tâgî şeyhimizin şeyhidir hem Salihâ

Rûz u şeb gözler bizi me'vâda Allah aşkına  

9

Gam günümdür gel eriş sultânım Allah aşkına

Küsdün ise tez barış hubânım Allah aşkına 

Hasretinden yandı cismim ciğerim oldu kebâb

Sâkiyâ sun bâdeyi atşânım Allah aşkına        

Bu derûnum bir aceb derde giriftar eyledin 

Rûz u şeb bu zâr ile giryânım Allah aşkına   

Derd ile Eyyûb'u geçtim hasret-i Yakûb'u da

Kande göster Yûsuf-ı Kenân'ım Allah aşkına               

Âh u zârım duysa râhibler çilîpâdan geçer    

Pûte-i aşkında yandır cânım Allah aşkına     

Nutkun enfâs-ı Mesîhâ nûr-ı Ahmed'dir özün             

Gizleme hep sendedir dermânım Allah aşkına

Dest-gîrim olmaz isen Hazret-i Pîrim benim               

Berri bahri yandırır efgânım Allah aşkına     

Çekdiğim derdi belâyı Şeyh-i San'â çekmedi               

Söyle açsın bâbımı derbânım Allah aşkına   

Ben de Eyyûb'un belâsın sevdiğimden çekmişem

Bir canım var al sana kurbânım Allah aşkına

Gezdi Sâlih senden özge bulmadı hâzık-tabib            

Pîr-i Sâmî ol benim Lokmânım Allah aşkına

10

Evvelâ derdi kazanıp sonra gel dermân ara

Bahr-ı aşkı nûş ediben âbı yok ummân ara  

Bu beşer nefsin elinden kurtaramazsın özün

Bir velînin gönlüne gir mekteb-i irfân ara

"Men aref" sırrına vâkıf olmak istersen eğer 

"Kulli şey'in hâlikun" de nefha-i  Rahmân ara             

Kîl ü kâl ile geçirme ömrüne ey müddeî        

Nutk-ı Ahmed'den zuhûr-ı Hazret-i Kur'ân ara          

Evvelâ kıl hâne-i dilde gazâ-yı ekberi             

Pâk edip beyti sanemden Hızrı veş mihmân ara 

Hem büyük put benliğindir kesemezsin başını

Pîre teslîm et özün  bir mürşidi bürhân ara  

Derdi olmayan tabîb dükkânına basmaz kadem    

Hasret-i hicrâna yanıp Hazret-i Lokmân ara               

Gir Tarîk-i Nakşibend'e cân  u dilden hâdim ol           

Pîr-i Sâmî Hazreti'nden haddi yok ihsân ara

Dest-i kudret destini bil nûr-ı Ahmed zâtını

Sıdk ile sâlik oluben arşa dek seyrân ara       

Hep ledünnîdir kelâmı vâris-i Ahmed'dir Ol               

Cephesinde gör cemâli Yûsuf-ı Kenân ara     

Söyleyen Sâlih'dir amma söyleten Sâmi'durur

Bulmak istersen birâder böyle bir sultân ara

11

Berzahda kalır ermez ise bu garîb insân        

Envâr-ı Muhammed ile enfâs-ı Mesîhâ          

Âh eyle gönül belki Hudâ eyleye ihsân          

Envâr-ı Muhammed ile enfâs-ı Mesîhâ

Bu ikisidir zübde-i esrâr-ı hakîkat    

Bir kâmile irgür var ise sende hamiyyet        

Bu ikiden izhâr olur esrâr-ı hüviyyet               

Envâr-ı Muhammed ile enfâs-ı Mesîhâ

İster isen vuslatı derûn ile ara           

Kıllet ile zillet ile derd ile ara             

Nutkeyler olara erse seng ile hârâ    

Envâr-ı Muhammed ile enfâs-ı Mesîhâ

Tevrât ile İncil ü Zebûr Kâf ile ara    

Bu derde düşen zümre-i esnâf ile ara             

Bunlar ile erişirsin vuslat-ı yâra

Envâr-ı Muhammed ile enfâs-ı Mesîhâ

Esmâlarına emr edip ol Kâdir ü Mennân       

Bir "Ahsen-i takvîm" le yaratıldı bu insân     

Ol sûrete nefh eylediği Nefha-i Rahmân       

Envâr-ı Muhammed ile enfâs-ı Mesîhâ

Bil fer'indir âlemde olan nûr ile ervâh            

Hep cümle maâdin ile zî-rûh olan eşbâh       

Aynı da değil gayrı değil ol buna âgâh            

Envâr-ı Muhammed ile enfâs-ı Mesîhâ

Ger ister isen sözlerime hüccet ü bürhân      

Meydânda-durur Hazret-i Sâmî gibi sultân

Cân ile gözü sem'i sözü vech ile yeksân          

Envâr-ı Muhammed ile enfâs-ı Mesîhâ

Bundan geri Sâlih dahi sen olma mükedder

Sâmî gibi bir sultânı hem  kıldı müyesser     

Takdîr-i ezel sana da olmuştur mukadder    

Envâr-ı Muhammed ile enfâs-ı Mesîhâ

12

Söz ile bir kalbe doğmaz ledünnî      

Bütün âzâları dil olmayınca

Nefs-i emmârenin bilinmez fendi     

Gönül şehri bahr-ı Nîl olmayınca      

Söz ile bulunmaz bir sâdık muhîb    

Derde düşmeyince aranmaz tabîb

Her bir şükûfeye konmaz andelîb     

Mâdem ki içinde gül olmayınca

Her bir âşık vâsıl olmaz yârına           

Berdâr olmayınca vuslat dârına        

Pervâne-veş düşüp aşkın nârına       

Mansûr gibi yanıp kül olmayınca      

El çek mâsivâdan bırak bu câhı         

Râz-ı derûnundan eylegil âhı             

Cânân illerinin açılmaz râhı

Varıp bir kâmile kul olmayınca          

Pîr-i Sâmî gibi sâhib-irşâdı  

Bulup kapısında kılak feryâdı

Hiç birimiz bulamazık necâtı             

Bizim delîlimiz Ol olmayınca             

Sâlih bu sözlerin yalan olamaz

Her beşer sûretli insân olamaz

Her bir kimse ehl-i irfân olamaz        

Kırk yerden yarılmış kıl olmayınca

13

Hazret-i pîrimden olaldan münîb    

Zâhir oldu çok alâmetler acîb             

Ten senin bu can senin cânân senin

Benliğim kaldır aradan yâ Mucîb      

Yûsuf-ı cânânıma irgür meni              

Hüsn-i ruhsârına eyle andelîb           

Dest-i pîrimden içirip bâdeyi             

Cür'a-i  vahdet meyinden kıl nasîb  

Defter-i uşşâka kayd et adımı            

Hürmetine Mefhar-i âlem Habîb      

Pîr-i Sâmî Hazretin yâ Rabbenâ

Bu derûnum derdine eyle tabîb        

Senden özge yok enîsim yâ İlâh         

Sâlih'i bırakma bu yerde garîb           

14

Dâd elinden ey gönül kıldın bana cevr ü itâb              

Yandırıp râz-ı derûnum bağrımı kıldın kebâb             

Çokları nûr-ı cemâlinle müşerref eyledin      

Ağladıkça ben kaçındın yüzüne çekdin nikâb             

Her belâ çevgânına karşı tutup bu boynumu              

Bu vücûdum şehrini baştan başa kıldın harâb

İstedikçe vuslatı ferdâya saldın sen beni      

Hasret-i hicrân odundan var mı artık bir azâb            

Serseri gezme cihânda sen sana gel ey gönül

Bir gün olur başına döner bu etdiğin dolâb

Pîr-i Sâmî Hazretine ilticâya gelmişem          

Sun bize vahdet meyinden bir kadeh memlû şarâb  

Sırr-ı vahdet âlemine eyle mahrem bizleri   

İyd-ı vuslat günleridir aradan kalksın hicâb

Sâlihem Leylâ-sıfat bir dilberin Mecnûnuyum

Perdeyi yüzden götür ey mazhar-ı âlî-cenâb

15

Hudânın lutfu ihsânı şerî'ât

Marîzin cümle dermânı şerî'ât           

Dahi hem "küntü kenz" in mebdeinden         

Giyüben şekl-i nûrânî şerî'ât

Dahi Hayy  isminin hem mazharıdır               

Odur hem ümm-i rûhânî şerî'ât        

Müdebbir isminin hem cevheridir   

Behiştin hûrî gılmânı şerî'ât               

Kalem şakk oldu ilm ü hikmetinden

Yazıldı cümle elvân-ı şerî'ât

Yazıldı levh-i mahfûza serâser           

Kamu esrârı ayânı şerî'ât      

Dahi Mûsâ'ya nutk etti şecerden      

Asâdan yardı  ummânı şerî'ât            

Ki İsmâil kıluben inkıyâdı    

Erişti kebşi kurbân-ı şerî'ât 

Dahi esrârı nûr-ı Mustafâ'dır              

Kılan izhâr-ı Kur'ân'ı şerî'ât 

Dahi mi'râca teşrîfinden Ahmed

Delîli akl-ı furkân-ı şerî'ât    

Hicablar ref' olup "Nûrun alâ nûr"    

Hitâb-ı nûr-ı Rabbânî şerî'ât

Hem otuz iki harfin aslıdır ol

Kelâmın bahri ummânı şerî'ât           

Ki ansız bir nebî gelmez zuhûra        

Asâsı elde bürhânı şerî'ât     

Hakîkat hâfızı dîv-i recîmden             

Alır berzahdan insânı şerî'ât               

Hakîkat ehlinin hem muktedâsı       

Kamu ebrârın îmânı şerî'ât  

Hakîkat lübbü esrâr-ı kelâmdır         

Zuhûra getiren anı şerî'ât     

Hakîkat rûhudur hem evliyânın

Dahi ecsâm ile cânı şerî'ât   

Hakîkat mazharı hem ism-i zâttır     

Sıfatın cümle bürhânı şerî'ât

Hakîkat gerçi kim şems-i Hudâ'dır  

O şemsin mâh-ı tâbânı şerî'ât            

Hakîkat ehlinin yoktur nişânı

İmâret eden ekvânı şerî'ât   

Hakîkat kenzinin mîftâhı oldur         

Dahi hem hısnı derbânı  şerî'ât         

Hakîkat ehlinin düşmânı çoktur

Olubdur şâh-ı merdânı şerî'ât            

Anı bilmezse kimse Hakkı bilmez

Usâtın dârü'l-emânı şerî'ât  

Hakîkat âlemi kenz-i hafîdir               

Açıktır cümle meydân-ı şerî'ât

Hakîkat semtine ilkâ eder ol               

Kamu ehl-i muhibbânı şerî'ât            

Cemî-i âlemi kılmış ihâta     

Dahi hem arş-ı rahmânî şerî'ât

Yürütür hükmünü şark ile garba

Hudânın emri fermânı şerî'ât

Hakîkat hâlidir hem evliyânın

Kamu ef'âli ayânı şerî'ât       

Kulûb-ı evliyâdır âşiyânı      

Kurulmuş taht-ı sultânı şerî'ât

Sakın her mürşide varma hazer kıl   

Görürsen anda noksân-ı şerî'ât

Sakın nefsim hevâya tâbi olma          

Sen anı sanma kim fânî şerî'ât           

Varıp dergâh-ı Sâmîde gulâm ol        

Kılan icrâ O'dur şân-ı şerî'ât

Hakîkat Mürşid-i Rabbânî Ol'dur

Kamu hubbu suhandânı şerî'ât         

Hakîkatten beyân eyler meânî          

Kamu tevîli tıbyânı şerî'ât   

Dahi ismi Muhammed Şeyh-i Sâmî

Lisânından eder ceryan şerî'ât           

Recâsı Sâlih'in budur Pîrinden

Kılam icrâ-yı hakkânî şerî'ât               

16

Şeş ciheti başdan başa kaplamış       

Gelir her taraftan hû-yı muhabbet

Hâl-i hindû askerini toplamış            

Sarmış haddin ile mûy-ı muhabbet 

Bülbüle çekdirir âh ile zârı

Pervâneye dâim gösterir nârı             

Mecnûn'un Leylâ'sı Mansûr'un dârı

Ezelden böyledir hûy-ı muhabbet

Pîrimden arz etmiş hûb-cemâlini     

Gönlüne derc etmiş hep kemâlini     

Dilinden şerh eyler her bir hâlini

Dağılır Sâmî'den bûy-ı muhabbet    

Gâh kendini gizler girer ebcede         

Gâhi ebrû ile ayn-ı esvede   

Gâhi de aks eder şâb-ı emrede           

Anlardan gösterir rûy-ı muhabbet   

Gâhi sultân olur gâhi dilenci

Gâhi doğru olur gâhi yalancı

Gâhi tüccâr olur gâhi talancı               

Gezer ili hem çarşıyı muhabbet

Gâh ahdine vefâsını gösterir               

Gâh Sâlih'e safâsını  gösterir

Gâh şiddetle cefâsını gösterir

Yaklaştıkça yârin köyü  muhabbet   

17

Haddini bil müddeî gel etme her cân ile bahs            

Bârı boncuk olan etmez dürr ü mercân ile bahs          

Ârifin her bir kelâmı hüccet ü bürhân ile       

Kuru da'vâ ile olmaz ehl-i irfân ile bahs

Sen yalancı nefs elinden kurtaramazsın özün

Nâ-münâsib eylemeklik kâmil insân ile bahs             

Marifetden dem urursun belde zünnârın durur         

Kesmeden zünnârını eylersin îmân ile bahs

Geçti ömrün nefsin ile etmedin bir gün cihâd             

Rûz u şeb etmek dilersin şâh-ı merdân ile bahs         

Pîr-i Sâmî Hazretine eylemezsin bîatı            

Bî-edeb etmek dilersin öyle sultân ile bahs 

Sâlihem şeyhim güneştir ben anın bir zerresi

Zerre hiç eyler mi aslâ şems-i tâbân ile bahs               

18

Senin hasret firâkındır benim giryânıma bâis             

Senin vuslat şarâbındır benim bürhânıma bâis         

Cemâlin kıblegâhımdır nazargâh-ı ilâhımdır              

Benim hep dûd-ı âhımdır kamu efgânıma bâis          

Senin aşk-ı hayâlinden kayırmam çektiğim derdi

Cemâlin arz kılmazsın nedir noksânıma bâis              

Kamu bu âlemin aslı muhabbetden değil midir

Nedir kahr-ı celâl içre dil-i vîrânıma bâis      

Cefâdan kaçmaz âşıklar senin hüsnün visâlinden     

Firâk-ı infisâlindir ciğer-sûzânıma bâis         

Pîrimiz serverimizdir Muhammed Hazret-i Sâmî 

Anın nûr-ı cemâlidir benim dermânıma bâis

Kulûbum eyledi ihyâ münevver kıldı dil şehrin         

Anın enfâsı kudsîdir benim irfânıma bâis     

Menem Sâlih hulûs ile gulâm oldum kapısında         

Memât iken hayât buldum olup dîvânıma bâis          

19

Ey birâder derd-i aşka mübtelâ olmak da güç             

Sûret-i insânide hayvan-sıfat kalmak da güç

Bağrımın kanı kurudu ciğerim oldu kebâb

Hasret-i hicrân oduna her zaman yanmak da güç     

Derd nedir dermân nedir yâ ben beni bilmem neyim

Nâr u nûrun berzahında sararıp solmak da güç          

Nûr-ı Ahmed'dir özüm dürr-ı yetîmî bendedir           

Bu beşer nefsin elinden anı kurtarmak da güç

Gevher-i nefsimi yutmuş bir amansız ejdehâ              

Bî-basar mârın elinden şeb-çerâğ almak da güç     

Müttakîler kisvetine müddeîler girdiler        

Muhtefî oldu erenler arayıp bulmak da güç 

Bahriler ummâna daldı pek çoğaldı dehriler               

Öyle mülhidler ile bahs-i dîne dalmak da güç            

Hep hatîâtın büyüğü hubb-ı dünyâ bilirem 

Ânı terk etmek de güç pek kipce sarılmak da güç

Öyle bir derde giriftâr olmuşum âlemde kim              

İttisâle çâre yokdur dahi ayrılmak da güç     

Hâne-i dil cennet-i irfâna dâhil olmadan      

Âr u nâmus şişesini taşlara çalmak da güç

Pîr-i Sâmî gibi sultâna kılalım iktidâ               

Keştibânsız fülkümüzü engine salmak da güç            

Derdimi defter edip sultânıma arz eylesem

Ol bilirken cümle hâlim arz-ı hâl sunmak da güç

Hamdulillah böyle bir sultâna hâdim olmuşam        

Sâlihem sıdk ile şâhım hizmetin kılmak da güç

20

Esîr-i nefse kul oldun yeter gel bu hevâdan geç         

Bu ömrü kîl  ü kâl ile çürüttün bu sivâdan geç            

Yediğin su ile toprak kamu giydiklerin nârdır             

Bu âlem âşiyandır gel bırak berzah yuvadan geç       

Gel ey sûfî kıl insâfı bırak gel Zeyd ile Amr'ı 

Geçirme yok yere ömrü hased kibr ü riyâdan geç

Yalancı nefse kul olma düşün bir mebde-i aslın         

Bulup bir mürşid-i kâmil bütün bey' ü şirâ'dan geç  

Bulup Sâmî gibi şâhı görürsün ulu dergâhı

Olup her ilme âgâhı kamu ağ u karadan geç

Cihânın yaz u kışın gör ne etmiş Perver işin gör         

Hemân sen kendi işin gör misâfirsin buradan geç

Hemân ref' idegör varlık hicâbın sen dahi Sâlih

Görünsün sana vahdet âfitâbı mâcerâdan geç            

21

Giriftâr-ı aceb sevdâ-yı aşk oldun mu sen Sâlih          

İçip vahdet meyinin cür'asın kandın mı sen Sâlih            

Hevâ-yı nefsine tâbi olup gaflette mi kaldın               

Firâk-ı hasret ile sararıp soldun mu sen Sâlih             

Eriştin mi bu âlemde aceb bir himmet ehline            

Kuru da'vâyile ömrün geçirüp kaldın mı sen Sâlih

Ömür sermayesini cümle kîl ü kâle sarf ettin              

Kulûb-ı ârifan ile aceb doldun mu sen Sâlih

Bağırtlak gibi illerde gezip âvâre mi kaldın  

Olup Ferhad bu benlik dağını deldin  mi sen Sâlih

Biraz kutta-ı râhîlerle ömrün zay'e mi verdin              

Pîr-i Sâmî gibi şâhı varıp buldun mu sen Sâlih

Der'i âsîlerin dârü'l-emânıdır bilâ-şübhe      

Kılıp bîat aceb sıdk ile kul oldun mu sen Sâlih           

Riyâ ile olan amel seni nârdan halâs etmez 

Aceb ismin gibi bilmem amel kıldın mı sen Sâlih

22

Derûnun derdini her yerde açma      

Sabr eyle bu yolda olmagıl ilhâh       

Gizle esrârını meydâna saçma           

Her yerde açılıp olma sen şerrâh      

Râh-ı müstakîmi bırakma elden       

Evrâdı ezkârı terk etme dilden          

Sıdk ile kulluk et cân u gönülden      

Çok feth-i bâb eyler Ol Ganî Fettâh  

Bir tabîb-i hâzık Lokmâna yürü         

Cân u ten derdine dermâna yürü      

Pîr-i Sâmî gibi sultâna yürü 

O'dur kalbimizi eyleyen ıslâh

Eğnime giymişem gam libâsını         

Murg-veş beklerem ten yuvasını      

Sâlihem çekerem aşk belâsını

Âhir bu derd beni eylemez iflâh        

23

Cihân bâğında gülşandır meşâyih    

O gülşan içre hûbândır meşâyih       

Bular ilm-i ledün serverleridir           

Gürûh-ı ehl-i irfândır meşâyih           

Şerîat âlimi hem âmilidir     

Kamusu kâmil insândır meşâyih

Bular hep enbiyâ vârisleridir              

Ulûmu keşf-i Kur'ân'dır meşâyih      

Bulardır fâtih-i sırr-ı velâyet               

Derûnu bahr u ummândır meşâyih 

Bular râh-ı Muhammed'le giderler  

Kelâmı cümle bürhândır meşâyih    

Hilâfet tahtgâhında oturup 

Kamusu gizli sultandır meşâyih        

Pîrimizdir Muhammed Şeyh-i Sâmî

Cemâli nûr-ı îmândır meşâyih           

Kapısına gelenler olur irşâd

Tabîb-i aynı Lokmândır meşâyih      

Gönüller âlemine hükm ederler

Acâib rûh-ı sultândır meşâyih

Firâkından bu Sâlih eyler âhı             

Ziyâr-ı azm-i pîrândır meşâyih          

24

Seni hayvân iken insân eder şeyh

Gönüller şehrine mihmân eder şeyh               

İçirip bir kadeh aşkın meyinden

Gedâ iken seni sultân eder şeyh        

Münevver eyleyip kalbin sarayın      

Derûnun derdine dermân eder şeyh               

Olursun "men aref" sırrından âgâh   

Seni katre iken ummân eder şeyh    

Haber verir hakîkat illerinden

Sana çok tuhfeler ihsân eder şeyh    

Sana söyler ledünnîden meânî          

Hakîkat ilm ile irfân eder şeyh

Olursun vahdetin sırrından âgâh

Seni bir noktada yeksân eder şeyh   

Bulursun Pîr-i Sâmî gibi şâhı

Bir anda vâsıl-ı cânân eder şeyh

Olunca râbıta Sâlih pîrine    

Mugaylanlıkları gülşan eder şeyh     

25

El-meded ey Pîr-i Sâmî Şâh-ı hûbân el-meded          

Pîr-i Tâgî hürmetine eyle ihsân el-meded    

Benliğimiz berzahından nefsimiz eyle halâs

Hürmetine ism-i a'zam Kâf-ı Kur'ân el-meded

Aç basîret aynımız ferdâya salma sen bizi    

Kıl terahhum çekmeyelim bend-i hüsrân el-meded 

Hem yüzün Sebu'l-Mesânî "kenz-i vahdet" kalbiniz 

Hâfız-ı hıfz-ı  emânet sensin ey cân el-meded            

Kâbe  inşâ-yı  Halîl'dir sendedir beyt-i Celîl

Sensin Allah'ın delîli rûh-ı sultân el-meded

Sen makâm-ı kudsîden kurtarmağa geldin bizi

Ahdine eyle vefâ kıl derde dermân el-meded

Nûr-ı Ahmed'le boyandın hem dem-i  Îsâ ile              

Vuslatınla bizleri kıl cümle şâdân el-meded

Cânâ cânân cân dahi cânânâ kavuşmak diler

Arada var "berzahun lâyebgıyâni" el-meded               

Pîr-i Sâmî sâyesinde çok muammâ söylerem              

Sâlih'i eylerse şâhım ehl-i irfân el-meded

26

Bu cihân halkını seyrân eyledim       

Hep âşinâ buldum görmedim bir yâd             

Gezdim çâr-köşeyi devrân eyledim  

Hep yerli yerince yaratmış üstâd      

Döner çarh-ı felek aslâ yorulmaz       

Sâni'in sun'una akıllar ermez             

Ârif olan bu dünyâya sarılmaz

Her kimi sevdiyse eyledi berbâd

Çok Rüstem'ler çok sultânlar yer yedi             

Çok hânları harâb etti yürüdi

Tamu yedi semâ yedi yer yedi           

Bu merâtib üzre olunmuş îcâd           

Bilinmez âlemin sırrı nihândır           

Dört şâhın hükmüyle döner cihândır              

Ârif olanlara özge  seyrândır

Kâmile her eşyâ olmuş bir evrâd       

Sâlihem ben bu esrâra ermedim       

Bâğ-ı vahdet güllerini dermedim

Çok meşâyih devr eyledim görmedim

Pîr-i Sâmî gibi bir sâhib-irşâd

27

Nutk-ı pâkindir efendim bana bürhândan lezîz         

Zîr-i hâkindir efendim bana dermândan lezîz             

Yûsuf-ı Kenân-ı hüsnün aklımı yağma eder

Dişlerin dürr ü mücevher sohbetin cândan lezîz        

Ârifin her bir kelâmı bir mücevher kânıdır   

Cânlara verir hayâtı âb-ı hayatdan lezîz        

Ehl-i nefsin sözleri akl-ı maâşdan gelir          

Ehl-i irfânın kelâmı dürr ü  mercândan lezîz

Aç basîret gözlerin bir bak cihâna müddeî    

Var mıdır dünyâda bir cân kâmil insândan lezîz

Çok meşâyih devr edip hergiz nazîrin görmedim       

Hazret-i şeyhim Muhammed Sâmî Sultândan lezîz

Sâlihem şeyhim Muhammed Pîr-i Sâmî'dir benim

Ol durur dünyâ ve mâfîhâ bana cândan lezîz              

28

Kapına varan olmaz mı telezzüz        

Cemâlin gören olmaz mı telezzüz

Sana ihlâs ile sâlik olanlar    

Senin aşkınla bulmaz mı telezzüz

Yürekden sıdk ile Allah diyenler

Derûnu cümle dolmaz mı telezzüz   

Huzûrunda senin irşâd olanlar

Kalıp hayretde kılmaz mı telezzüz

Girip dil şehrine kalbin derinde        

Duran şeytânı sürmez mi telezzüz

Hakîkat erleri vahdet yüzünden

Kamu eşyâda görmez mi telezzüz

Bu cân Yûsuf'unun hüsnün görenler               

Serin sevdâya salmaz mı telezzüz     

Pîrimiz Şeyh-i Sâmî sohbetini

İşiten kalbe ermez mi telezzüz

Alanlar himmeti Sâlih pîrinden

Dimâğ-ı câna girmez mi telezzüz      

29

Gezeriz hayvân-ı nâtık misâli             

Ekl ü şurbdan gayrı ne kârımız var   

Kesret-i sevk içre çok lâübâî

Söylemeden gayri ne kârımız var

Pîr-i Sâmî kademinde turâbız            

Ne câh gözediriz ne kâmyâbız            

Kanâat-nişîniz ehl-i harâbız

Âlem-i ekvânda devrânımız var        

Bizlere tarîfe ne hâcet gülü

Ezelden olmuşuz anın bülbülü

Her ırgalandıkça mûyunun teli         

Gûnâ gûnâ bûy u elvânımız var         

İmtihân-ı yârdır cevr ile sitem           

Müsâvîdir bizde hem medh ile zem 

Şiddet-i berzahdan bizlere ne gam

Pîr-i Tâgî gibi sultânımız var

Nefsim bana râm ol düşme teşvîşe  

Hep fâsiddir bu kurduğun endîşe     

Sürüsün  yedirmez kurt ile kuşa

Pîr-i Sâmî gibi arslanımız var

Mezûniyyet almış aşk mektebinden

Doyulmaz şâhımın  hem sohbetinden

"Sırr-ı leben" zâhir olur lebinden      

Bî-fehim çok gâfil insânımız var        

Gönlüme nakş oldu hubb-ı cemâli   

Terk eyledim cümle hep kîl ü kâli     

Dünyâ-perestlerin çok ise mâli          

Bizim de İmâm-ı zamanımız var

"Men aref" sırrına vâkıf olmuşam

Nefsim ile hem Rabbimi bilmişem

Mutmainne kalasına girmişem          

Gâyrette bir metîn hisârımız var

Himmet-i evliyâ bize yâr iken

Şâh-ı Nakşibendî ser-hünkâr iken    

Seyyid Tâhâ Sıbgatullah var iken

"Kâbe kavseyn"e dek seyrânımız var               

Gönderdi Sâmî'sin ol Pîr-i Tâgî

Erzincân şehrinde kurdu otagı

Sâmî'dir cihânın hem şeb-çerâgı       

Bizim de ahd ile peymânımız var     

Benlik berzahından âzâd olmuşuz

Her bir sohbetinden irşâd olmuşuz

Böyle bir sultâna evlâd olmuşuz

Daha bundan büyük ne şânımız var

Gönül fehm edeli "lâ"dan "illâ"yı       

Mecnûn-veş biz de bulduk Leylâ'yı 

Nûr-ı cemâlinde seyr et Mevlâ'yı

Bir rûh-ı musaffâ mir'âtımız var        

Âteş-i aşkınla yandır Sâlih'i

Şarâb-ı lebinle kandır Sâlih'i              

Taklîd'den  tahkîke döndür Sâlih'i

Afv eyle hizmette noksânımız var

30

Sıdkı  ile sâlik olan illâya giderler     

Âzâde olup vahdet-i kübrâya giderler            

Aldanma sakın katreye ummânı dilersen     

Dil-beste olan cümlesi deryâya giderler        

Hem dâmen-i şeyhi tutagör kalma yolundan              

Ol zümre-i Sâmî kamu Mevlâ'ya giderler      

Sibâ'i-sıfat yok yere ömrünü geçirme              

Hem kadre eren Leyle-i İsrâ'ya giderler        

Mülkün mü sanırsın acebâ işbu cihânı

Târik olanın cümlesi me'vâya giderler            

Cem oldu vücûdunda senin çâr-ı anâsır         

Hep sonra gine geldigi ârâya giderler             

Hep varlığını anlar alıp müflis olursun          

Amâl-i kabîhin kamu şekvâya giderler           

Ârifler ayı görmeyicek savmını bozmaz          

İftara olar nimet-i uzmâya giderler  

Sâlih sözünü dâima sâlihlere söyler 

Anlar dahi Sâmî gibi bedrâya giderler            

31

Ey nefha-i cân bülbülü gizleme cânân sendedir        

Aratma gel ehl-i dili ol gül-i handân sendedir            

Düştün anâsır bendine aldandın anın fendine           

Şehr-i hakîkat semtine cezb ile devrân sendedir

Emmâre nefsin sözleri dönderdi Hak'dan yüzleri      

Dîv-i recîmden bizleri kurtar ki meydân sendedir     

Râh-ı hakîkat rehberi şâh-ı velâyet serveri   

Kıl kâmyâb bu kem-teri her türlü ihsân sendedir      

Kesretten erip vahdete mir'ât olupsun Hazrete         

Bizi eriştir vuslata hem peyk-i Rahmân  sendedir     

Bahrü'l-hayâtın âbısın âşıkların mihrâbısın

Şehr-i ulûmun bâbısın esrâr-ı bürhân sendedir         

Kenzü'l-hakâyık mahremi cemü'l-meşâyih ekremi 

Bu kâinâtın efhamı mühr-i Süleymân sendedir         

Yüzüne çekmişsin nikâb kimden edersin ihticâb       

Ey mazhar-ı âlî-cenâb şems-i şebistân sendedir       

Nutkun Mesîhâ'nın demi âşıkların olmaz gamı          

Sun bizlere câm-ı Cem'i bu denlü atşân sendedir      

Yoluna bu cânım fedâ aşkın bana olsun gıdâ

Ey Sâmî-yi nûr-ı Hudâ derdime dermân sendedir

Aşkına cümle pîrlerin gönder hakîkat şîrlerin             

Kahr et bu nefsim askerin emr ile fermân sendedir

Sâlih diler senden meded ey mahrem-i sırr-ı Ahad

Hem mazhar-ı Ferd ü Samed ol Kâf-ı Kur'ân sendedir            

32

Hayât-bahş eyle şâhım bu derûnum eylegil hûşyâr 

Hakîkat tîrin irgür murg-ı cânı eylegil bîdâr

Hidâyet âfitâbı ref' edip kesret sehâbını       

Münevver eyle dil şehrin derûnum eylegil gülzâr     

Saâdet neyyiri sensin velâkin bî-haber huffâş            

Basîret  tûtîyâsın çek dü çeşmim eylegil envâr           

Temevvüc eylemiş deryâ-yı vahdet hem derûnunda               

Harâb-ı vâridâtındır dehânından olur ezkâr

Hitâb-ı "küntü kenz" in sırrına mahrem olan sensin

"Fe ahbebtü" senin şânındadır ey mazhar-ı dîdâr     

Sıyâmın vaslile açmak diler bu abd-i miskînin           

Cemâlin arz edip zülfün teline eylegil  berdâr             

Nemîdânende esrârın behâyim-veş sıfat câna            

Rehâ bulur bu dûzahdan cemâlin eyleyen züvvâr     

Be-hakk-ı Pîr-i Tâgî Seyyid-i şâh-ı velâyet hem

Eriştir vuslat-ı yâra meded ey seyyidü'l-ebrâr            

Muînim melceim sensin gulâmındır senin Sâlih        

Diler kim sâye-i Sâmî'de ol olsun ulül-ebsâr

33

Bir Leylânın Mecnûnuyam cânân ilinin cânıdır

Bir dilberin meftûnuyam bu cân anın kurbânıdır      

"Sebu'l-Mesânî"dir yüzü nutk-ı Mesîhâ'dır sözü        

Nûr-ı Muhammed'dir özü ol nefha-i Rahmânî'dir     

Arş-ı muazzam başıdır hem "Kâbe kavseyn" kaşıdır

Ol akl-ı evvel cûşudur "kün" emrinin fermânıdır       

Âşıkların sevdâsıdır âriflerin me'vâsıdır        

Sâlihlerin Leylâsıdır kâmillerin seyrânıdır

Bahrü'l-hayât peymânesi hem gevher-i dürdânesi   

Şems-i Hudâ pervânesi cümle maâdin kânıdır           

Aşk u muhabbet hânesi âlem anın dîvânesi

Hep cümle hüsnün anesi bir Yûsuf-ı Kenân'ıdır        

Gâhî şecerden söyler ol gâhî hacerden söyler ol         

Gâhî beşerden söyler ol bir mantık-ı bürhânıdır        

Cevlân eder bu arada bir pertev-i nûr-ı Hudâ             

Şeyhim Muhammed Sâmî de ol dilber-i rûhânîdir    

Her kim ki tuttu destini soyundu varlık postunu       

Buldu hakîkat dostunu bildi bu dünyâ  fânîdir

Budur recâsı âsînin göster yüzün leylâsının

Sâlih dâim Mevlâ'sının hem kulu hem kurbânıdır

34

Gelin ey yâr-ı sâdıklar

Bu meydân-ı muhabbettir

Bütün cem olsun âşıklar

Bu meydân-ı muhabbettir

Pîrimiz Sâmî Hazrettir

Gelin  dergâha dervîşler

Kılalım zevk ü cünbüşler

Hudâ'nındır kamu işler

Bu meydân-ı muhabbettir

Şefîimiz Muhammed'dir

Çalındı mahşerin Sûrı

Göründü Ahmed'in nûrı

Bezendi cümleten hûri

Bu meydân-ı muhabbettir

Bu bir ıyd-ı meserrettir         

Kuralım halka-i zikri

Kamu bir edelim fikri

Kılalım hamd ile şükri

Bu meydân-ı muhabbettir

Tarîk-i ehl-i iffettir  

Teveccühe gelin ihvân

Kuruldu halka-i Rahmân

Açıldı ravza-i rıdvân               

Bu meydân-ı muhabbettir

Bu bir uzmâ-yı nimettir        

Erişti Hazret-i Sâmî

İçirdi bizlere câmı

Kamu mestetti ağlâmı           

Bu meydân-ı muhabbettir

Sülûk ehline hayrettir            

Erişti şeyh-i memdûhı          

Şifâ-yâb etti mecrûhı             

Berâber evliyâ rûhı

Bu meydân-ı muhabbettir

Kamusu ehl-i vahdettir

Erişti Sidre'den cânân           

Bilesince kamu gılmân          

Dayansın işbu Erzincân

Bu meydân-ı muhabbettir

Temâşâgâh-ı hikmettir         

Erişti Hazret-i Tâgî

Dağıttı leşker-i zâgi 

Kurup dergâha otağı

Bu meydân-ı  muhabbettir

Dü çeşmi nûr-ı Ahmed'dir   

Hakîkat şemsi râhıdır            

Velîler cilvegâhıdır  

Füyûzatı İlâhîdir      

Bu meydân-ı muhabbettir

Dahi sırr-ı nübüvvettir

Menem Sâlih şecî'âne            

Girip aşk ile meydâne

Getirdim koçu kurbâne

Bu meydân-ı muhabbettir

Şarâb-ı  aşk-ı Hazrettir

35

Dilerem senden ey zât-ı mutahhar  

Bana cânânımı eyle müyesser           

Cemî-i enbiyânın hakkı yâ Rab          

Alıp cüz'üm beni eyle muammer      

Hayâli gönlüme nakş oldu çıkmaz

Yed-i kudretle olmuşdur musavver 

Çü sensin Hâlık-ı "nahnu kasemnâ"

Çü sensin Âlim u Binâ mukadder     

İlâhî kime gidem ilticâya      

Var iken Pîr-i Sâmî gibi server            

Bana andan gelir nisbet kokusu        

Meşâmma erişir bûy-ı muattar          

Çü gönlü hikmete sandûka olmuş    

Açıldıkça çıkar her türlü gevher

Anın ile muhabbet eyleyenler

Olur irşâd misâl-i "Pend-i Attâr"       

Rumûz-ı noktayı fehm eyleyenler    

Bilir her sözlerini bir mücevher

Duyaldan "küntü kenz" in sırrını biz

Olup nakşında Nakkâş'ın muhayyer               

Sözünü özünü fehm eyleyenler          

Olardır nûr-ı Ahmed'le münevver    

Egerçi sen seni bildinse Sâlih

Bilirsin ki muhayyersin muhayyer   

36

Tabîbler yarama sarman merhemi

İlâc kabûl etmez bu bir yaredir

Sardıkça merhemi artıyor gamım

Anladım ki bir sağalmaz yaredir       

Var mı bir ehl-i aşk murâda ermiş

Her biri bir hâle giriftâr olmuş           

Bu yara da bana yârimden gelmiş

Ben ağlarım bu onulmaz yaredir

Kendi görür kendi sorar hâlimi

Günbegün artırır âh u zârımı              

Kimden kime sunam arz-ı hâlimi

Yine benim arz-ı hâlim yâredir

Benim yârim şeyhim Muhammed Sâmî

Andan gayrı saran yoktur yaremi

Rahm eyle sultânım eyle keremi      

Vücûdumda sağ yerim yok yaredir

Sâlihem kimseye açmam râzımı        

Koluma kondurdum şâhin-bâzımı   

Yârdan gayrı çeken yoktur nâzımı

Yine bütün hasb-i hâlim yâredir       

37

Bizim bu âlem-i mülk içre bir devrânımız vardır       

Açılmış râh-ı Sıddık'dan büyük meydânımız vardır  

Ezelden âşıkız aşkın belâsın inkıyâd ettik    

Ki biz abdâl-ı aşkız derd gibi dermânımız vardır       

Acâib andelîbiz kim bizim hiç goncamız solmaz        

Hümâ-yı kuds-i lâhûtuz bekâ gülşanımız vardır        

Bizi isyân ile meşhûn sanar bu âlemin halkı

Ki biz ârif-i a'râfız bir özge şânımız vardır     

Şikâr almaklığa geldik şikâr olduk bu âlemde             

Anâsır bendine düşdük aceb seyrânımız  vardır        

Bu kesrette şühûd-ı vahdetiz gafletdeyiz sanma       

Hümâ-yı âsumânız ol kadar irfânımız vardır               

Cevâhir kenzini bulduk olup hâdim kapısında           

Ki elbette bizim ol hisseden ihsânımız vardır

Tutup destim kabûl etti beni Ol Hazret-i Şeyhim     

Bi-hamdillah Pîr-i Sâmî gibi sultânımız vardır

Tarîkat rütbesin giydir hevâmız Hû'ya tahvîl et         

Kılalım seyr-i lillah sen gibi Lokmân'ımız vardır       

İlâhî sâye-i Sâmî'de derdim ihtitâm eyle      

Bağışla Sâlihem pîrime çok noksânımız vardır

38

Bize vahdet sarâyından gelen nûr-ı safâdır pîr

Marîz olan kulûbâtın kamusuna şifâdır pîr   

Anın Cibrîl'dir aklı doğup burc-ı saâdetden

Delîl-i peyk-i Rahmân'dır halîl-i enbiyâdır pîr           

Bular rûh-ı musaffâdır ki "cemü'l-cem" e varmışlar  

Cemî'den farka gelmişler vekîl-i Mustafâ'dır pîr        

Yemîni arş makâmıdır ledünniyât kelâmıdır               

Bular vaktin imâmıdır delîl-i pîşvâdır pîr     

Bakarlar ahd-i mîsâka gönül vermezler âfâka             

Cemî-i kalb-i uşşâka veren nûr u ziyâdır pîr 

Okurlar mekteb-i dilden alırlar bûyu her gülden       

Bular gelmiştir iç ilden gürûh-ı asfiyâdır pîr

Bular bir özge cândırlar bular dârü'l-emândırlar       

Bular kutb-ı zamândırlar kamu vahdet-nümâdır pîr

Kapısında seni me'yus kılmak şânına düşmez            

Kabûl-i hazret eyler bir büyük sâhib-atâdır pîr          

Pîrimiz Hazret-i Rehber Muhammed Sâmî-yi Server

Kamu uşşâkı mest eyler yüzü şems ü duhâdır pîr     

Tutup destin seni makbûl-i dergâh  eyledi Sâlih

Sözü hak kavli mutlak zî-hayâ sâhib-vefâdır pîr         

39

Evvelâ bir pîre teslîm olmayan dervîş midir

Eşiğinde baş koyup cân vermeyen dervîş midir

Mekteb-i irfâna girip almayan ders-i sabak  

Hızr ile âb-ı hayâta varmayan dervîş midir

Harfi savtı olmayan bir şehre basmayıp kadem         

"Alleme'l-esmâ" rumûzun bilmeyen dervîş midir     

Günde yetmiş kez hitâb-ı "İrci'î" den bî-haber            

"Fedhulî" sırrından âgâh olmayan dervîş midir          

Mâsivânın illetinden soyunup abdâl olup    

Cân verip ölmezden evvel ölmeyen dervîş midir

Bu fenâ gülzârı içre fâili mef'ûlünü  

Her sıfâttan zât-ı Hakk'ı bilmeyen dervîş midir

Kabre girip haşre varıp hem sırâtı geçmeden              

Kevser-i Haydar'dan içip kanmayan dervîş midir     

Andelîb-râ her seher bâğ-ı behişte girmeyip               

Açılıp gül gibi handân olmayan dervîş midir               

Varını yağmaya verip İbrahim Edhem gibi

Arayıp Hızr-ı zamânı bulmayan dervîş midir

Pîr-i Sâmî Hazretine sıdk ile bîat edip

Rûz u şeb bâbında hizmet kılmayan dervîş midir     

Şeyhü'l-ekberdir efendim bu asırda şübhesiz             

Böyle bir âlî-makâma gelmeyen dervîş midir             

Sâlihem sıdk ile bende olmuşam sultânıma

Ağlayarak bu kapıda gülmeyen dervîş midir

40

Yetiş ey keştibânım büsbütün deryâda yangın var   

Değil deryâ yalınız cümle hep sahrâda yangın var    

Açıldı bağ-ı vahdet gülleri mest oldu bülbüller

Zemîn ü âsumân dünyâ ve mâfîhâda  yangın var      

Erişti nev-bahâr vakti figâna başladı bülbül

Değil bülbül yalınız ol gül-i ranâda yangın var           

Kaşınla kirpigin zülfün beni mest etti ey dilber

Değil mestâne gözler kâmet-i zîbâda yangın var       

Muhabbetden yarattı Ol Habîb'i Hazret-i Mennân  

Değil kim Ol Muhammed Hazret-i Mevlâ'da yangın var

Hitab-ı "kün fekân" erdi zuhûra geldi akl-ı küll          

Felekler gulgule düştü kamu esmâda yangın var      

Zemîne indi me'vâdan nice yıllar döküp kan yaş       

Yalınız ağlayan Âdem değil Havvâ'da yangın var

Nice yıl hasret-i hicrân oduyla yaktı Kenân'ı               

Yanan Yakûb değil gör Yûsuf u Zelhâ'da yangın var

Cihân halk olalı göster bana âsûde ahvâlin  

Ki yok bir istirâhat esfel ü alâda yangın var  

Erişti Sâmî-yi Sultân berâber dilber-i rûhân

Değil yalınız Erzincân Yemen San'â'da yangın var

Bilinmez Sâlih'in rengi çalınır tablı gülbangı              

Kurulmuş Kerbelâ cengi yaman gavgâda yangın var

41

Pîrim Muhammed Sâmî'dir mir'ât-ı Rahmân bendedir     

Dergâhı vuslat-kâmıdır Ol nûr-ı sultân bendedir      

Hem Mantıku't-tayr olmuşam aynı iken gayr olmuşam  

Sırrı iken seyr olmuşam gizli nümâyân bendedir       

Hem nûrı hem nâr olmuşam hem güli hem hâr olmuşam     

Yağmur olup kar olmuşam hem âb-ı bârân bendedir              

Bu âlemin mesti benim dervîşlerin postu benim

Bir altı yok desti benim çok kenz-i hemyân bendedir              

Hem âsiyâb hem dâneyim ne uslu ne dîvâneyim      

Hem gevher-i dürdâneyim la'l  ile mercân bendedir

Gâhî tüvânger gâh gedâ gâhî semûm gâhî gıdâ          

Gâh karada gâhî suda berr ile ummân bendedir        

Gâh cânlara cânân benim gâh âfet-i devrân benim   

Gâh âşık-ı Yezdân benim Yûsuf-ı Kenân bendedir    

Gâhî gulam gâhî hoca gâhî yigit gâhî koca    

Gâh gündüzem gâhî gece hem mâh-ı tâbân bendedir             

Gâh ehl-i sanat oluram gâh ehl-i vahdet oluram

Gâh ehl-i himmet oluram her türlü elvân bendedir  

Şems-i Hudâ zerresiyem bu âlemin kübrâsıyem       

Bahrü'l-hayât katresiyem hem âb-ı hayât bendedir 

Gâh yanaram gâh tüterem gâh güle karşı öterem

Gâh âteşe cân ataram hem şem-i pervân bendedir   

Gâh dil hazînem gâhi şâd gâhî uyûnam gâh Fırad     

Gâhî oluram Keykûbad âlem-i devrân bendedir        

Sâlih bu himmet câmîdir maksûdu vuslat-kâmıdır  

Madem ki pîrim Sâmî'dir hem kebş-i kurbân bendedir          

42

"Küntü kenz" in mebdeinden aşk u sevdâ "Hû" çeker              

"Lâ"yı iskât eyleyenler dâim illâ "Hû" çeker 

Can kulağın tut basîret gözlerin aç müddeî  

Her bir eşyânın yüzünden her bir esmâ "Hû" çeker  

"Ahsen-i Takvîm" rumûzu "Alleme'l-esmâ" durur     

Kâinâtın zübdesi Mahbûb-ı Mevlâ "Hû" çeker            

Çık anâsır  gömleğinden gir hüviyyet şehrine             

Yek nefes kılmış ihâta zîr ü bâlâ "Hû" çeker 

Hâki bâdı âbı âteş sen  ne sandın zâhidâ      

İsm-i a'zamdır bular nakş-ı dilârâ "Hû" çeker             

Mekteb-i irfâna gir oku hakîkat dersini

"Kâf u nûn" un menşeinden kûh u sahrâ "Hû" çeker 

Kâbız ismin mazharıdır bil bu hâkin aslını   

Kabza-i kudrettedir leyl ü nehâr "Hû" çeker

Mazhar-ı Hayy  olduğiyçün âb u bâdın aslı bil            

Nefha-i Rahmânî'den dünyâ vü ukbâ "Hû" çeker      

"İsm-i Rabbim" mazharı şems-i cihandır şübhesiz   

Âleme oldur mürebbî seng-i hârâ "Hû" çeker              

Nakşibendî'ler kurunca halka-i illâ-yı Hû     

Keşf olur arz u semâvât arş-ı alâ "Hû" çeker 

Hey tahâretten habersiz râbıta bilmez hasîs               

Nefha-i âdem deminden cümle deryâ "Hû" çeker     

Râbıta oldukça Sâmî Hazretine sâlikân         

Ravza-i tevhîd misâli cismi hep yâ "Hû" çeker            

Mürşid-i kâmil güneş sâlikler anın zerresi

Râbıta oldukça pîre cümle a'zâ "Hû" çeker

Salihem bir benliğim var âriyettir ol dahi     

Anı da şeyhim alırsa ağ u kara "Hû" çeker     

43

Bu cihân bülbüllerinin gülleri tez hâr olur    

Balına aldanma kim arısı anın mâr olur         

Ârif isen olma ey dil zerre denli akla yâr

Şehveti dünyâ-peresttir taptığı dînâr olur    

"Semme vechullâhi" sırrından haberdâr olanın          

Kande baksa nâzırı manzûru hep dîdâr olur

Evvel Âhir Bâtın u Zâhir kamusu Ol durur

Vahdet ehli kande baksa gördüğü ol yâr olur

Sen sana gel işbu cânın hâb-ı gafletten uyar

Nice bin Mansûr'u gör kim zülfüne berdâr olur          

Pîr-i Sâmî Hazretine sıdk ile bîat eden           

Keşf olur sırr-ı hakîkat mazhar-ı esrâr olur   

Cân eğer cânâna vâsıl olmaz ise Sâlihâ

Çekdiği sevdâsı anın bir vefâsız kâr olur

44

Tecellî olsa bir kula hakîkat aşk-ı Sübhânî

Ne hikmettir atar taşlar bulara kavm-i süfyânî           

Dedim ey mihribânım geç bu miskînin günâhından

Dedi niçin günâh ettin utanmadın İlâhından

Dedim yandı bu Sâlih gör cihân tutuştu âhından

Dedi benden ne istersin dile püştüpenâhından         

Dedim hüsnüne mağrûr olma kim bir hûb-cemâlin var    

Benim de her seher ihrâk eder ism-i celâlim var        

Dedim "dersin benim derdimden ağlar çok zelîlim var"         

Benim mülk-i bekâya cezb eder pîrim delîlim var"   

Dedim "dersin benim lâ'l-i lebimde çok gülâbım var"             

Ki ben bir ayn-ı derdim kim yürek kanı şarâbım var

Eğer dersen "gıdâmız rûz u şeb şehd ile helvâdır"     

Huzûr-ı pîre vardıkta bizim de mennü selvâdır         

Eğer dersen "bizim sevdiğimiz la'l ü mücevherdir"

Bizim de Hazret-i şeyhim Muhammed Sâmî serverdir   

Meded şeyhim mülâkat eyle bu nefsim ile rûhum    

Bir ednâ Sâlihem sensin dilimde ism-i memdûhum

45

Gönülden bî-haberdir ekser-i halk-ı cihân gördüm   

Özün bilmez sözü sûret-perest olmuş ayân gördüm

Eriştim âhiri bir mürşide Hızr-ı zamân gördüm

Demi enfas-ı Îsâ'dır Muhammed'den nişân gördüm

Vücûdun gülşanı ey dil senin hep vâridâtındır

Kamu gördüklerin cümle senin zâtı sıfâtındır

Dilersen Hakk'ı bilmek terki tecrîd ol hemân durma               

Olup meddâh-ı âlem yok yere beyhûde lâf urma       

Eğer sîmurg-u ankâsan gurâbın  yanına varma          

Hakîkat andelîbi ol gözünü gülden ayırma   

Vücûdun gülşanı ey dil senin hep vâridâtındır

Kamu gördüklerin cümle senin zâtı sıfâtındır

Muhabbet râhına gir sohbet-i pîre devâm eyle          

Seni bil merd-i Hak'tır irgüren Hakk'a merâm eyle  

Gıdâsın kes bu nefsin nevmi şeb rûzi harâm eyle      

Dilersen Hakk'a ermek nefsini sen sana râm eyle     

Vücûdun gülşanı ey dil senin hep vâridâtındır

Kamu gördüklerin cümle senin zâtı sıfâtındır

Şerîat ilmiyle  âmil olan bir mürşidi ara

Fenâ gülzârına bakma saâdet hûrşîdin ara   

Pîr-i Sâmî'ye var kardaş hakîkat cemşîdin ara             

Bu asrın muktedâsıdır eriştirir seni yâra       

Vücûdun gülşanı ey dil senin hep vâridâtındır

Kamu gördüklerin cümle senin zâtı sıfâtındır

Umûrun Hakk'a tefvîz et n'ederse hoş eder Mevlâ    

Seher bülbülleri ol güle karşı eyle vâveylâ    

Eğer Mecnûn isen bak gör cihân halkı kamu Leylâ

Geçip "lâ"perdesinden Sâlihâ ol "mazhar-ı illâ"

Vücûdun gülşanı ey dil senin hep vâridâtındır

Kamu gördüklerin cümle senin zâtı sıfâtındır

46

Gizleme gel sen seni kimden kaçarsın ey gönül

"Akl-ı küll" sensin gönül "levlâk" senin şânındadır   

Gâhi yerde gâh semâlarda uçarsın ey gönül

"Akl-ı küll" sensin gönül "levlâk" senin şânındadır

Her ne var a'lâ vü esfel cümle dîvânındadır 

Bil şerîat emr ü nehyi bilmek imiş ey gönül 

Hem tarîkat râh-ı Hakk'a gelmek imiş ey gönül         

Marifet Hak ile meşgul olmak imiş ey gönül

"Akl-ı küll" sensin gönül "levlâk" senin şânındadır

Her ne var a'lâ vü esfel cümle dîvânındadır

Bil tasavvuf Hak seni benlikten âzâd eyleye

"Alleme'l-esmâ" ya mazhar eyleyip şâd eyleye           

Keşf olup sırr-ı hakîkat gönlün âbâd eyleye 

"Akl-ı küll" sensin gönül "levlâk" senin şanındadır

Her ne var a'lâ vü esfel cümle dîvânındadır

Bil emânettir muhabbet sana Mevlâ'dan gelir

Doğru Mecnûn oldun ise bil  ki Leylâ'dan gelir

"Küntü kenz"in mebdeidir arş-ı a'lâdan gelir              

"Akl-ı küll"sensin gönül "levlâk" senin şânındadır

Her ne var a'lâ vü esfel cümle dîvânındadır

Doğru olursa muhabbet şart-edeb sâkıt olur

Zâyi etme senden ister belki bir vakit olur

Câhil ile sohbet etme işleri sakat olur

"Akl-ı küll" sensin gönül "levlâk" senin şânındadır

Her ne var a'lâ vü esfel cümle dîvânındadır

Cân-nisâr olunmayınca bu muhabbet râhına              

Her söz ile sanma kul vâsıl olur Allah'ına

Sikke hâlis olmayınca verilir mi şâhına

"Akl-ı küll" sensin gönül "levlâk" senin şânındadır

Her ne var a'lâ vü esfel cümle dîvânındadır

Pîr-i Sâmî Hazretidir serverimiz şâhımız       

Hamdulillah peyk-i hazrettir delîl-i râhımız

Nakşibendî'den açılmış âlidir dergâhımız    

"Akl-ı küll" sensin gönül "levlâk" senin şânındadır

Her ne var a'lâ vü esfel cümle dîvânındadır

Sâlihâ bir kimseye yol aldıran ihlâsıdır

Çektiğim bunca sitem bir dilberin sevdâsıdır

Hazret-i şeyhim efendim ehl-i hâsın hâsıdır               

"Akl-ı küll" sensin gönül "levlâk" senin şânındadır

Her ne var a'lâ vü esfel cümle dîvânındadır

47

Çekdiğim cevr ü sitem senden midir benden midir  

Nâr-ı hicrândan mıdır yâ âlî ihsândan mıdır

Bî-vefâ olmuş kamu işbu cihânın dilberi       

Tab'-ı tohmundan mıdır yâ hükm-i sultândan mıdır               

Sûre-i Seb'ul-Mesânî dilberin vechindedir   

Nakş-ı insandan mıdır yâ sun'-ı Rahmân'dan mıdır 

Mâh cemâlin arz edip âşıkların cânın alır      

Hüsnü me'vâdan mıdır yâ şâh-ı Ken'ân'dan mıdır    

Bir güzel tahtını kurmuş mülk-i hüsne hükm eder   

Taht-ı zîverden midir yâ  kuvvet-i kândan mıdır       

Ruhlerinin revnakı aklım perîşân eyledi       

Nûr-ı esvedden midir yâ küfr ü îmândan mıdır          

Pîr-i Sâmî'nin kelâmı bizlere verir hayât

Sohbeti candan mıdır yâ gizli cânândan mıdır

Kaşlarıyla kipriği zülfü beni mest eyledi

Verd-i ahmerden midir yâ dürr ü mercândan mıdır 

İlm ü hikmet sözlerinden dem urursun Sâlihâ

Bilmezem senden midir yâ bahr-i irfândan mıdır     

48

Ey gönül sabr et bu dehrin gamı gavgâsı geçer           

Bir gün âsûde olur bu demi da'vâsı geçer      

Seni bir fen ile bin derdi belâya düşürür       

Mey-i efsânesi hem bâde-i sahbâsı geçer      

Kanı ol yosma kıyâfet kanı ol sîm-beden       

Dokunur bâd-ı ecel hüsn-i temâşâsı geçer    

Bu cihân bülbüllerinin gülüne etme heves

Bozulur revnakı ol gonca-i hamrâsı geçer      

Nice bin cilve-i nâz ile hırâmân edenin          

Bozulur ruhleri mûyu gül-i ra'nâsı geçer       

Bu cihân hûblarının vuslatına can verenin   

Erişir vakt-i hazân aşk ile sevdâsı geçer         

Şeb-i zulmette yürü vuslat-ı cânânı dile        

Doğar ol şems-i hakîkat şeb-i yeldâsı geçer  

Cân kuşu pervâz urup bu ten yuvasından gider         

Bu gönüller âleminin cümle vesvâsı geçer    

Âlem-i vahdet yüzünden bir tecellî kılsa Hakk

Kesret içre nefs-i şu'mun cümle iğvâsı geçer               

Bir kişi ister ise olsun cihân mülküne şâh

Sarınır bir kefene devlet-i Dârâ'sı geçer         

Doğurur kendisi besler yine sonra seni yer

Sana bir zehr içirir sanma ki yarası geçer

Söylenir dillerde bir Mecnûn u Leylâ her zamân

Günde yüz bin nice Mecnûn ile Leylâ'sı geçer

Hüsn iline  şâh olan bir Yûsuf-ı Ken'ân mıdır              

Âlem-i hûbânda çok mahbûb-ı zîbâsı geçer                 

Gör bu çarhı nice bin âlemleri devrân eder   

Herbirinde nice bir zîr ile bâlâsı  geçer           

Şârihin şerh ettiği gör bir tecellî Tûrudur      

Kim bilir kim nice bin Tûr ile Mûsâ'sı geçer 

Mürdeler ihyâ eden âlemde bir Îsâ mıdır      

Devr eder âlemde çok nutk-ı Mesîhâ'sı geçer              

Pîr-i Sâmî açmaz ise ger basîret aynımız       

Sâlih'in beyhûde sözler ile enfâsı geçer          

49

Biz muhabbet erleriyiz sohbet-i cân bizdedir

Bâğ-ı vahdet gülleriyiz lâl ü mercân bizdedir

Gelmişiz mülk-i bekâdan aslımız Hû'dur bizim

Biz hakîkat erleriyiz kâmil insân bizdedir

Devr edip vahdet diyârından gelip işbu ile  

Biz bekâ bülbülleriyiz konmazız her bir güle

Bir kişinin kim  refîkı Hazret-i Cibrîl ola        

Bâb-ı Sıddık'tan açılmış âlî-meydân bizdedir

Yâr-ı gâr-ı Mustafâ'dır Çâr-ı Yârın ekremi     

Muktedâ-yı evliyâdır enbiyânın mahremi    

Mazhar-ı Nûr-ı  hidâyet ehl-i derdin merhemi           

Biz muhibb-i hânedânız şâh-ı merdân bizdedir         

Sevmişiz can ı gönülden Çâr-ı yârı serveri     

Ol Ebû Bekir Ömer Osman Aliyy-i Hayderi

Fâtıma bint-i Resûlün dîde-i enverleri          

Biz Şehîd-i Kerbelâ'yız cümle atşân bizdedir              

Evliyâlar ser-firâzı Nakşibendî Hazreti          

Pîrlerimiz giydiler tâcı abâyı hil'ati

Âlemi kılmış ihâta himmetiyle nisbeti

Biz gulâm-ı Nakşibendiz râh-ı erkân bizdedir             

Dâireyiz hem kudûmüz cismimiz neydir bizim          

Aşk u sevdâdır gıdâmız bağrımız meydir bizim          

Virdimiz İsm-i celâl'dir kalbimiz "Hay"dır bizim       

Zikrimiz ihfâ-durur esrâr-ı Kur'ân bizdedir  

Hâlidî Kolundan açılmış bizim meydânımız

Sıbgatullah'tan alınmış rengimiz elvânımız 

Pîr-i Tâgî himmetidir cezbe-i Rahmânımız

Keşf olur sırr-ı hakîkat ilm ü irfân bizdedir

Sâlihâ bir özge cândır Pîr-i Sâmî Hazreti

Server-i kutb-ı cihândır Pîr-i Sâmî Hazreti

Ser-tabîb-i âşikândır Pîr-i Sâmî Hazreti         

Mazhar-ı vahdet-nümâdır beyt-i Rahmân bizdedir         

50

Muhabbetten murâd ancak Muhammed hâsıl olmaktır

Muhammed'den murâd şâhım visâle vâsıl olmaktır

Rızâya inkıyâd eyle otur sabrın otağında      

Sabırdan bil garaz her bir belâyı hâmil olmaktır        

Otur zulmet bucağında saâdet kevkebin gözle           

Saâdetten murâd şâhım şekâvet zâil olmaktır            

Özün bir pîre teslim et mudâvim ol kapısında            

Meşâyihden murâd şâhım mürebbî kâmil olmaktır 

Hakîkat âlimi ol "men aref" sırrından ol âgâh

İlimden bil garaz her bir cihetle âmil olmaktır           

Olup kâim seherlerde çalış zikre devam eyle              

Zikirden bil garaz her bir murâda nâil olmaktır

Sakın ümmî olan şeyhin sözüne aldanıp kanma        

Pîr-i Sâmî gibi her bir ulûma şâmil olmaktır

Sülûk ehlinden ol Sâlih umûrûn şeyhe tefvîz et         

Mürid olan kamu müşküllerini sâil olmaktır

51

Ben gibi dilber senin hâlin yaman olsun da gör         

Bükülüp kaşın gibi kaddin kemân olsun da gör          

Kaşlarınla kirpiğin zülfün zamânın fitnesi

"Mîm" i "nun"dan "sin"e geç âhir zamân olsun da gör              

Gör nice Mansûr'u zülfün dârına bend eyledin           

Sen de bir kez dâra çık sırrın ayân olsun da gör

Herbirin bir sihr ile kendine meftun eyledin

Mülk-i hüsnün gülşeni geçsin hazân olsun da gör     

Tohm-ı Hû'dan haydarım var sabr evinde beslerim 

Dâhi şâbdır nev-civânım pehlivân olsun da gör         

Himmet-i pîrimle çeksin Zülfikâr-ı Haydar'ı               

Açılıp meydan-ı vahdet imtihân olsun da gör

Tîğımız İsm-i celâl'dir topumuz tevhîd-durur             

Gürz-i kahhârı çekip kanlar revân olsunda gör            

Âlem-i mülk-i bekâya azm eder kervânımız

Sâye-i Sâmî'de Sâlih âlîşân olsun da gör        

52

Bâğ-ı hüsnün revnakı gitsin harâb olsun da gör         

Cân bedenden ayrılıp cismin turâb olsun da gör        

Kıldığın cevr ü cefâlar yanına kalmaz senin 

Rûz-ı mahşer arz olup yevmü'l-hisâb olsun da gör    

İllet ile zillet ile ömrümü kıldın hebâ             

Okunup defterlerim hatmü'l-kitâb olsun da gör        

Hasret-i hicrân oduyla bağrımı hûn eyledin

Dur senin de ciğerin yansın kebâb olsun da gör

Şerha şerha sînemi deldin akıttın kanımı     

Yüreğimden dökülen kanlar şarâb olsun da gör         

Pîr-i Sâmî'nin kanadı altına gizlenmişem

Âlem-i mülk-i bekâya feth-i bâb olsun da gör             

Attığın taşlar başına dokunur bir bir senin

Himmet-i Pîr ile Sâlih kâm-yâb olsun da gör               

53

Bozuldu bâğımız el çekti bâğbân      

Bülbül ağlar bâğbân ağlar gül ağlar

Dağıldı keştimiz gark etti tûfân         

Bülbül ağlar bâğbân ağlar gül ağlar

Begler ağlar sultân ağlar kul ağlar

Murg-ı câna haberciler erişdi             

Cân bülbülü yuvasından savuşdı

Bütün âzâlarım yandı tutuşdı

Bülbül ağlar bâğbân ağlar gül ağlar

Begler ağlar sultân ağlar kul ağlar

Beden gitti anasına sarıldı

Garîb bülbül gül dalından ayrıldı

Bozuldu perdeler teller kırıldı

Bülbül ağlar bâğbân ağlar gül ağlar

Begler ağlar sultân ağlar  kul ağlar

Cân hevâda ten turâbda çürüdü

Dil sarayı temelinden kurudu

Felek ayak ayak çarha yürüdü            

Bülbül ağlar bâğbân ağlar gül ağlar

Begler ağlar sultân ağlar kul ağlar

Felek kırdı kanadımı kolumu

Hoyrat vurdu ayagımı elimi

Sonunda lal etti şîrin dilimi 

Bülbül ağlar bâğbân ağlar gül ağlar

Begler ağlar sultân ağlar kul ağlar

Pîr-i Sâmî himmetleri boldurur

Bir  gün olur Sâlih'i de güldürür

Tekbîr alır cenâzemi kıldırır

Bülbül ağlar bâğbân ağlar gül ağlar

Begler ağlar sultân ağlar kul ağlar

54

Felek hançer urdı sînemi yardı          

Cihan ağlar cânan ağlar can ağlar

Hançerinin ucu bağrıma erdi

Cihan ağlar cânan ağlar can ağlar

Eşim dostum yaş yerine kan ağlar

Terk eyledim vatanımı ilimi

Şâhin kırdı kanadımı kolumı

Bülbül oldum göremedim gülümi

Cihân ağlar cânan ağlar can ağlar

Eşim dostum yaş yerine kan ağlar

Cerrâh geldi yaralarım sarmadı         

Lokmân geldi çaresini bulmadı         

Dahi sağlığıma ümmîd kalmadı

Derman ağlar Lokman ağlar han ağlar

Eşim dostum yaş yerine kan ağlar

Meded Pîr-i Sâmî ey server-i pak      

Destgir ol beni eyleme ihlak               

Bir sayha eylersem tutuşur eflak      

İran ağlar Tûran ağlar Van ağlar

Eşim dostum yaş yerine kan ağlar

Sâlihem kalmışam nar-ı hicranda     

Kaldım Ferhâd gibi kûh-i hüsranda 

Tatlı cânım feryad eyler zindanda    

Zindan ağlar yâran ağlar can ağlar   

Eşim dostum yaş yerine kan ağlar

55

Çok derdli arar derdine dermân ele girmez

Çok sahte hekîm var velî Lokmân ele girmez

Dil hânesi pâk olmayıcak hâr ü hasından      

Aldanma sakın doğruca mihmân ele girmez

Nefsim hele bir çık aradan gör ki neler var

Bu sûret-i insândaki devrân ele girmez         

Hem ehl-i edeb ol ki mukarreb olasın            

Kâfileden ayrılma bu  kervân ele girmez

Bu sende olan cân kamu hayvânda da vardır

Terk itmeyicek Yûsuf-ı Ken'ân ele girmez

Âsûde olub geçmeyicek ağ u karadan             

Ol ilm-i  ledünnîdeki irfân ele girmez             

Gönlünde tulû' etmeyicek şems-i hakîkat     

Kalbindeki gencîne-i Rahmân ele girmez     

Kâl ehlini terk et bulagör ehl-i kemâli            

Anlar gibi her âşık-ı Yezdân ele girmez          

Bu âleme anlar bizi irşâda gelübdür

Anlarda olan nisbet-i vildân ele girmez         

Dil şehrine nakş olmayıcak hubb-ı cemâli    

Hem "Sûre-i İsrâ" daki seyrân ele girmez      

Sıdk ile teveccüh olalım Hazret-i Pîre             

Bu asrda Sâmî gibi sultân ele girmez

İhlâs ile Sâlih tutagör dâmen-i Hızrı               

Şeyhin gibi bir himmet-i merdân ele girmez               

56

Dîv sıfâtın zemmi vermez bize gam 

Biz hafîd-i Pîr-i Tâgî olmuşuz             

Eksik olmaz âşıka cevr ü sitem

Biz hafîd-i Pîr-i Tâgî olmuşuz

Pîr-i Sâmî'nin çırâğı olmuşuz

Biz behiştin bâğının sünbülüyüz      

Bâğ-ı vahdet gülünün bülbülüyüz   

Bu cihân bülbüllerinin gülüyüz

Biz hafîd-i Pîr-i Tâgî olmuşuz

Pîr-i Sâmî'nin çırâğı olmuşuz

Nûr-ı Ahmed'den alınmış zerremiz

Başımız üzre muhabbet erremiz       

Kerbelâ'dan eksik olmaz nâremiz     

Biz hafîd-i Pîr-i Tâgî olmuşuz

Pîr-i Sâmî'nin çırâğı olmuşuz

Bekleriz seddi adûlar yıkmasın         

Nâr-ı Nemrûd ehl-i derdi yakmasın 

Derk-i esfelden münâfık çıkmasın    

Biz hafîd-i Pîr-i Tâgî olmuşuz

Pîr-i Sâmî'nin çırâğı olmuşuz

Ehl-i derd bu yolda sararıp solub

Anladılar pîrsiz olmaz bir kulûb        

Harfi savtı olmayan mekteb bulub  

Biz hafîd-i Pîr-i Tâgî olmuşuz

Pîr-i Sâmî'nin çırâğı olmuşuz

Kîl ü kâl ile geçirme ömrüni

Şeyhini hak bil tutagör emrini

Yemek istersen nevâtın  temrini       

Biz hafîd-i Pîr-i Tâgî olmuşuz

Pîr-i Sâmî'nin çırâğı  olmuşuz

Bil bu kevni mâsivâmızdır bizim      

Bu anâsır bir yuvamızdır bizim         

Derd-i aşkı gör devâmızdır bizim

Biz hafîd-i Pîr-i Tâgî olmuşuz

Pîr-i Sâmî'nin çırâğı olmuşuz

İşbu nefsim merd-i şâbımdır benim

Bu nefis bir asiyâbımdır benim         

Hem tarîkat kâm-yâbımdır benim   

Biz hafîd-i Pîr-i Tâgî olmuşuz

Pîr-i Sâmî'nin çırâğı olmuşuz

Sâlihem şeyhim Muhammed Sâmîdir

İçtiğim destinden aşkın câmıdır       

Hem bu gönlüm tahtının sultânıdır

Biz hafîd-i Pîr-i Tâgî olmuşuz

Pîr-i Sâmî'nin çırâğı olmuşuz

57

Biz misâfiriz velâkin biz de mihmân bekleriz              

Kâmil insân bulmuşuz bâbında ihsân bekleriz           

Biz dahi ol nûr-u çeşm-i Murtazâ'nın aşkına               

Şîr-vârî Kerbelâ cenginde atşân bekleriz       

Nefsimizle eyleriz dâim gazâ-yı ekberi           

Yıkmasın seddi adûlar diye  her an bekleriz 

Seb'a-i seyyâre-vârî cân u dil devrân eder    

Hâtemi zabt etmesin dîv ile şeytân bekleriz

Biz esîr-i nefs olunduk aslımız Ken'ânî'dir

Mısr-ı dilde habs  olunduk şimdi zindân bekleriz      

Biz bu derd meyhânesinde eyledik mahv-ı vücûd    

Olmuşuz baykuş misâli şimdi vîrân bekleriz

Bilmeyen sırr-ı lebin ilm-i ledünden bî-haber            

Ol sebebden mekteb-i aşk içre irfân bekleriz

Biz tarîkat rütbesin şeyhim Muhammed Sâmî'den

Giyeli mest olmuşuz abdâl-ı uryân bekleriz 

Medhe lâyık pîrimiz var zemme lâyık nefsimiz           

Bâb-ı Sâmî'de sezâ olmağa kurbân bekleriz 

"Lâ" ile "illâ" rumûzun fehm eden ârifleriz    

Biz şühûd-ı vahdetiz kesretde hayrân bekleriz           

Dosta lâyık nem var ise cümlesi yedi yedi

Der-semânîden Pîr-i Sâmî'de bir cân bekleriz             

Sırr-ı "Mâ evhâ" rumûzun ne bilir hayvân-sıfat          

Hazret-i Pîr nutk eder biz yine hayvân bekleriz         

İşbu vahdet meydanında  niceler at oynatır

Yok basîret aynımız biz yine meydân bekleriz            

"Kün-fekân"ın mestiyem bir Sâlih'i Mecnûn-sıfat     

Pîr-i Sâmî leblerinden dürr ü mercân bekleriz            

58

Vuslat-ı cânân için biz cümleden dûr olmuşuz           

Biz harâbât ehliyiz sanma ki ma'mûr olmuşuz           

Nefhamız Âdem demidir sun-ı Mevlâ bizdedir           

Dest-i kudret dört anâsır ile tahmîr olmuşuz              

Nûr-ı Ahmed'den açılmış zerre-i hâlisleriz   

Hem sıfât-ı Çâryârân ile tâmîr olmuşuz         

Sıdkımız Sıddîk'tan alıp âdili Fârûki'den       

Zî-hayâ Zinnûreyn'den hulkı tenvîr olmuşuz              

Zi-sehâ hilmi Aliyy-i Haydar-ı arslan-sıfat   

Nefs-i mârın bağrını yarmakta Mansûr olmuşuz        

Âşıka aşkın şarâbı yüreğinin kanıdır

Gece gündüz biz anı içmekte mahmûr olmuşuz         

Bir takım beyhûde sözler Hakk'ı bilmez kârıdır

Her sıfâttan zâtını görmekle mesrûr olmuşuz             

Pîr-i Sâmî'dir mürebbim sırr-ı Hakk'ın mahremi       

Mâsivânın illetinden cümle tathîr olmuşuz 

Hazret-i Pîrin yedinden mest edelden Sâlihâ             

"Mûtu kable en temûtû" ile tebşîr olmuşuz  

59

Her bir hizmetini icrâ edersin

Ne çok sevdin bu dünyâyı ey kardaş

Düşüp arkasına bile gidersin

Bağrın anın ile olmuştur bağdaş       

İsmiyle müsemmâ denî dünyâdır    

Su üzre kurulmuş taklîd binâdır

Bu bir mezraadır dâr-ı fenâdır           

Şarâbı kan olmuş gıdâsıdır baş

Hayâtı memâttır memâtı hayât        

Yüz bin renk gösterir aslı bir nevât   

Aslâ sözlerinde bulunmaz sebât       

Yoktur anın gibi bir rind-i kallâş       

Ezelden böyledir hükm-i kalemi

Elemdir her kime kılsa keremi

Dâim birbirine çarpar âlemi

Gece gündüz işi ceng ile savaş

Eşcârı  dikendir gülleri hârdır            

Aldanma balına arısı mârdır               

Yediğin giydiğin cümlesi nârdır        

Sana lezzet veren helvâ ile aş

Büyük düşmânımız nefs-i emmâre  

Takmış kemendini cezb eder nâre

Cehd et ki bulasın sen sana çâre       

Ellerin aybını gözleme kardaş

Ne çok yedin bu zehirli gıdâyı

Erenler elinden iç bir bâdeyi

Ta'mîr et öteyi yık bu odayı

Harâb et kalmasın taş üstünde taş

Hâşâ ki zemmedem mülk-i cihânı    

Sâni'in sun'udur hükm-i Yezdânî      

Uyandırmak için gâfil insânı

Söyledik bir mikdar dâne-i haşhaş   

Terk et seni doğru râha  var yürü      

Pîr-i Sâmî gibi şâha var yürü

Halâs ol zulmetten mâha var yürü   

Ara bul kendine bir sâdık yoldaş

Sakın Sâlih gibi kalma âvâre

Cân bedende iken kıl buna çâre

Sonra  ısırdırlar seni çok  mâre

Daha nef'i vermez döktüğün kan yaş              

60

Vuslat-ı cânâna eylersen heves         

Evvelâ belinde zünnârını kes             

Hubb-ı dünyâ seni sarhoş eylemiş   

Şöhret-i dünyâya olmuşsun peres    

Kîl ü kâl ile geçirme ömrünü               

Bir dahi eline geçmez bu kafes

Var yürü bir pîre teslîm et özün

Hâne-i dilde bırakma hâr ü hes         

Cân u dilden durmayıp kıl hizmeti   

Kâmetin kaşın gibi olsun kaves         

Ol müdâvim zikr-i Hakk'a dâimâ      

Boş bırakma kalbini hiç bir nefes

Kuvvetine mâlına güvenme hîç

Gör ki Nemrûd'a ne yaptı bir meges

Nefsine bin kıl gazâ-yı ekberi             

Yoktur anın gibi bir a'lâ feres              

Mâsivâ kirinden olursun halâs           

Pertev-i aşktan kaparsın bir kabes   

Gönlünü pîrinden ayırma sakın

Nefs-i mârın kılmasın kalbini mess 

Hiç adûdan havfı yoktur Salih'in       

Pîr-i Sâmî olmuş iken dâd-res            

61

Âşık-ı sâdıkları sen gayrıya kılma kıyâs

Bâğ-ı vahdet güllerine anlar olmuştur şinâs

Kesret içre bil şühûdu bunların vahdet-durur            

Nefha-i rahmânî'den almış kamusu iktibâs 

Zeyd ile Amr'ı bırakıp mekteb-i irfâna gel    

Şübheden kurtul sözüme eyler isen iltimâs 

"Ahsen-i takvîm" rumûzun anladınsa zâhidâ              

"Küntü kenz" in mebde'i bu aşka olmuştur esâs        

Pîr-i Sâmî Hazretine var yürü âşık isen

Zulmeti ref eyleyip kalbinde koymaz kir ü pas           

Sâlihâ ahvâl-i aşkı gel yeter fâş eyledin         

Ehl-i aşkın sözlerini çekemezler işbu nâs

62

Melûl mahzûn bu yerlerde  

Ne gezersin ili dervîş

Kangı kâmilden öğrendin

Bu erkânı yolu dervîş             

Şerîat râhına girip    

Marifet meyvesin derip

Hakîkat güllerin görüp

Lâl olubdur dili dervîş           

Bir meyden olmuştur mesti

Sırtına giymiştir postu

Arz eylemiş gider dostu

Doğru cânı dili dervîş

Olardır meşreb-i sâfî              

Gezerler herbir etrâfı

Gönülden "nûn ile kâf" ı        

Okur cânı dili dervîş

Dervîş olan kaynar taşar

Dalgalar geldikçe coşar

Bilmem kangı dağdan aşar  

O Leylânın yolu  dervîş

Kulak verme çok tedbîre

Boyun ver hükm-i takdîre

Gelip gir ravza-i pîre

Görem dersen gülü dervîş

Pîrimiz Sâmî Sultândır

Delîli peyk-i Rahmân'dır      

Mürebbî  kâmil insândır       

Ben olmuşam kulu dervîş

Sâlih bulmuştur Mevlâ'sın

Kazanmıştır çok ihlâsın

Râzıyam bir kerre desin

Bana pîrim "Deli Dervîş"

63

Kesret içre bir aceb sahrâya düştüm gel yetiş             

Âbı yok tûfânı çok deryâya düştüm gel yetiş

Bu adem oğlanları bağrım kebâb etti benim

Kerbelâ cengi gibi gavgâya düştüm gel yetiş               

Ey habîbim nûr-ı vechin arz edip güldür meni           

Dehr elinden bir kuru da'vâya düştüm gel yetiş        

Bilmezem kimden kime şekvâ edem bu gönlümü     

"Lâ"yı gördüm firkat-i Mevlâ'ya düştüm gel yetiş      

İşbu dehrin devletinin cümlesi nakş-ı hayâl

Nâkış'ın nakşındaki sevdâya düştüm gel yetiş           

Kangı güle andelîb oldumsa gördüm hâr olur             

Bir vefâsız sözleri hercâya düştüm gel yetiş 

Bu adem oğlanları bu âlemin hammâlıdır

İbret ile seyr edip hülyâya düştüm gel yetiş

Âdem olanlar bu âlem halkının sultânıdır

Merhamet kıl nice yüz bin pâye düştüm gel yetiş     

Kâmil insân Pîr-i Sâmî Hazretini bulmuşam

Sâlihem Mecnûn-sıfat Leylâ'ya düştüm gel yetiş      

64

İşbu kesret âleminden olmak istersen halâs

Ey birâder devlet-i dünyâya olmagıl hıras                   

Kudsî Lâhût'un hümâsısın düşün bir aslını 

Ehl-i irfânın kelâmın halka-gûş et câna as    

Ömrünü verdin hevâya nefse kul oldun yeter

Pîre kulluk et ayağın mekteb-i irfâna bas

Mâlik'in mülküne olmak ister isen müşterek              

Benliğin berzahları kılmış seni ehl-i me'âs   

Zülfikâr-ı Haydar'ı çek nefsine verme amân

Yok-durur âlemde anın gibi bir ehl-i kısâs    

Sıdk ile bir pîre teslîm et özün çık aradan

Bundan artık devlet olmaz sana bu cây-ı menâs        

Ârif-i billah dilersen Pîr-i Sâmî Hazret

Öyle bir kâmil meşâyih ile eyle ihtisâs           

Pûte-i aşka girip yandır bu cismin Sâlihâ      

Hazret-i Pîrin huzurunda olasın sende hâs

65

Hırs-ı dünyâyı bırak ol dür-i ulyâya harîs

Kuru davâyı bırak ol dem-i Îsâ'ya harîs          

Nice bir âlem-i süflâda tutulup kalasın          

Kıl terakkî olagör rif'at-ı bâlâya harîs              

Yürü bir pîrin eteğin tutagör âkil isen             

Sana yazık olasın kesret-i gavgâya harîs        

Ayağın kesme begim sohbet-i irfâna karış

Cân u dilden olasın rü'yet-i me'vâya harîs    

Pîr-i Sâmî Hazretinin kanadı altına gir

Seni bir anda eder hizmeti Mevlâ'ya harîs    

Hak gözüyle neye baksam kamu Leylâ görünür

Beni pîrim kılalı aşk ile sevdâya harîs

Gitti gam geldi ferah Sâlih'e şâd  oldu gönül

Bülbül-i cân olalı gonca-i hamrâya harîs       

66

Râbıtamda Hazret-i Pîre dedim "ey Sâmîyâ

Geldiğim bilmem ne içindir bu dünyâdan garaz"      

Hep zuhûrat pîrimindir yazdığım aklâmiyâ 

Dedi "ikmâl-i merâtibdir bu süflâdan garaz"               

Zikr ü fikr ile ibâdetle varılmaz bu yola

Hizmetinde dâim ol şeyhin rızâsını dile

Hubb-ı lillah  âşık ol gönlüne girmeklik ile   

Sen seni mahv eylemektir "lâ"yı "illâ"dan garaz

Başını top eyleyip gir vahdetin meydânına  

Kıl gazâ-yı Kerbelâ gir kendi nefsin kanına  

Seyr kıl uşşâk-ı Mevlâ nice kıyar cânına         

Terk-i cân etmektir ancak aşk u  sevdâdan garaz

Hubb-ı dünyâ şugl-ı süflâ ile varılmaz yola  

Andelîbi gör nice feryâd eder gonca güle       

Pîre kulluk eyleyüben nefsini bilmek dile

Mevlâ'yı fehm eylemektir bil ki nefsinden garaz        

Çık  aradan sen seni terk eyle gör var olanı

Benliğin imiş göresin hep sana nâr olanı

Kim-durur gör ol zamân da yâr ü ağyâr olanı               

Hem budur maksûdun ancak Hakkı dânâdan garaz  

"Utlubu'l-ilme mine'l-mehdi ile'l-lahd" durma sen  

Bir kaç esmâ bilmek ile Hakk'ı bildim sanma sen     

Sohbet-i Pîre devam et rûz u şeb usanma sen             

Zât-ı Hakk'ı anlamaktır binbir esmâdan garaz

Künh-i Zât'ı kimse bilmez bu yola etme heves           

Lâl olur dil bu arada bil ki katl olur nefes      

Sen mukayyed Zât-ı Mutlak'tan sakın eyleme bahs 

Fark'ı Cem'i anlamaktır bu muammâdan garaz          

Derdine dermân ara gezme cihânda serseri

Sıdk ile sâlik olup bul Pîr-i Sâmî serveri

Sâlihem bâbında Anın kemterinin kemteri  

Şeyhimin dergâhıdır bizlere me'vâdan garaz              

67

Hâl-i Hindû leşkerin çekmiş gider "illâ"ya hat            

Dâimâ kurmuş otağın dilber-i zîbâya hat      

Kirpiğin ok eylemiştir kaşları çifte keman

"Kâbe kavseyn"den gider İskender-i Dârâ'ya hat       

Kâbe-i hüsnün perîşân eyledi âşıkları            

Nice bin üftâdenin aklın verir yağmâya hat 

Aynı esved yanağı ahmer kemân-ebru siyâh               

Seb'a-i seyyâre-vârî seyr eder bedrâya hat   

Tîr-i cellâd gamzesi âşıkların bağrın deler    

Hâl-i Hindû leşkerin çekmiş gider gavgâya hat

Pîr-i Sâmî'nin cemâlin eyleyip bir kez tavâf

∂ki kaşı arasından azm eder me'vâya hat      

Hazret-i Pîrin cemâli gönlüme nakş olalı

Sâlih'i baştan başa düşürdü gör sevdâya hat

68

Bu kesret âlemin bir hoşça seyr et    

Neler nakş eylemiş gör sun'-ı Hattât               

Düşün bir iyice hâlini fikr et

Sözünü eyleme her yerde ifrât           

Acâib sun'ı hikmettir güzel bak

Akıl ermez ne sanattır güzel bak

Bu kesret ayn-ı vahdettir güzel bak 

Edersen "lâ"yı sen aradan iskât         

Hitâb-ı "kün" e hikmetle nazar kıl    

İyi bak "fâ"ya ibretle hazer kıl            

Bu kesret âlemin seyret güzer kıl      

Tutubdur yek nefes cân misl-i miknât            

Derûnun derdine dermânı bul sen

Pîr-i Sâmî gibi sultânı bul sen

Geçip bu benliğinden fânî ol sen

Yakındır bil birâder vakt-ı eşrât        

Sakın Sâlih gibi sen kalma câhil

Heman bir kâmili bul olma kâhil      

Bilesin kim-durur mef'ûl ü fâil           

Binip üstüne nefsin eylegil at

69

Gel ey cân eyle sen cânânı mahfuz   

Sadef batnındaki mercânı mahfuz    

Azîz eyle azîz olmak dilersen

İdegör şöhret ile şânı mahfuz

Bulup derd ehlin ol sen de mukârin

Bulunca eylegil dermânı mahfuz

Hased kibr ü riyâdan geç emîn ol

Kılam dersen eğer îmânı mahfuz

Ledünnî mektebine bir kadem bas  

Bilip ilmiyle kıl irfânı mahfuz

Olursun "men aref" sırrından âgâh   

Görüp eyle gül-i handânı mahfuz                     

Huzûr-ı Pîr-i Sâmî'de karâr et

Kılagör sohbet-i merdânı mahfuz     

Sözünü söyleme nâdâna Sâlih            

İdegör sohbet-i sultânı mahfuz

70

Muhabbetden eder davâyı elfâz        

İhâta eylemiş dünyâyı elfâz

Kimin Mecnûn edip sahrâya salmış

Kimine arz eder Leylâ'yı elfâz

Kimine nutk eder kahr-ı celâlden     

Kimine arz eder me'vâyı elfâz            

Şerîattan beyân eyler meânî               

Haber verir kamu esmâyı elfâz          

Gönüller şehrinin hem tercümânı

Beyân eyler kamu ahfâyı elfâz           

Otuz iki kapıdan gösterir baş              

Muallimdir kamu imlâyı elfâz            

Cihân halkın düşürmüş birbirine

Kurar her günde bin gavgâyı elfâz

Kimine mâr olur kimisine yâr             

Kimisinden eder şekvâyı elfâz           

Kimisinden eder izhâr-ı cehli             

Kimisinden verir fetvâyı elfâz            

Kimisinden tekellüm etmez aslâ      

Kimisinden olur deryâyı elfâz            

Muhammed Pîr-i Sâmî'nin lebinden               

Döker çok cevher-i yektâyı elfâz        

Bu Sâlih Pîr-i Sâmî sayesinde

Bulur çok maden-i kimyâyı elfâz       

71

Gel ey cân eyleme cânânı zâyi'           

Edersin gonca-i verdânı zâyi'             

Gül olmayan bâğa bülbül gelir mi

Edersin ol güzel gülşânı zâyi'             

Senin aslın-durur sırr-ı "nefahtü"     

Gel etme nefha-i Rahmân'ı zâyi'       

Geçip "lâ" perdesin "illâ"ya azm et

Gel etme cevher-i îmânı zâyi'             

Makâm-ı kudsi lâhûtun hümâsı        

Sen etme mürtefi' seyrânı zâyi'          

Ki sensin "Alleme'l-esmâ"ya mazhar

Gel etme bu kadar ihsânı zâyi'

Olup bir kâmil insâna mukârin          

Gel etme sohbet-i merdânı zâyi'       

Olup dergâh-ı Sâmî'de müdâvim      

Gel etme nokta-i irfânı zâyi'

Eğer Sâlih gibi battâl olursan             

Edersin himmet-i pîrânı zâyi'            

72

Gitti zulmet doğdu ol nûr u ziyâ        

Var mıdır gelsin alanlar irtifâ             

Mihribânım açtı hüsnünden nikâb  

Gösterir burc-ı saâdetden şi'â            

Zümre-i uşşâka düştü güft  ü gû        

Es-Salâ kuruldu bir bey' ü şirâ'          

Her taraftan cem olup âşıkları           

Döktüler meydâna çok türlü metâ    

Ol güzel  hüsnün bahâsı cân diler     

Var mıdır  câna kıyan sâhib-şucâ      

Cümle âlem hüsnünün meftûnudur

Herbiri bir türlü eylerler nizâ             

Hazret-i Pîrim Muhammed Sâmî'nin

Sohbetine tut kulağın ol simâ            

Sözleri hep hüccet ü bürhân-durur  

Çok marîzin derdine olur şifâ              

Sâlihem sâhib-reşâdet bendesi         

Cân u dilden eylemişem ittibâ           

73

Ey birâder sözlerime tut kulağ

Sanma anı söyleyen dil yâ dudağ

Bak güzeller yüzüne Allah için

Fâide vermez sana gerdân-buhağ    

Neye baksan Hak gözüyle kıl nazar

Böyle bakan gözlere olmaz yasağ

Ârif-i billah kapısına yürü

Sohbetine ol müdâvim olma zâğ       

Pîr-i Sâmî Hazretine ol gulâm            

Lezzet alsın bûy-ı nisbetle dimâğ     

Kakıyıp döğerse artır hubbunu          

Sevdiği deriyi çok çiğner debâğ         

Türlü türlü renklere boyar anı

Taşlara çalar ta olunca dibâğ              

Aşk ucundan gör ki Ferhâd neyledi

Vuslat-ı Şîrîn'e delmedi mi dağ         

Gör sefîl Mecnûn'u bir Leylâ için       

Kurdu kuşlar başı üstünde otağ        

Sâlihem Yâ Rabbi şeyhim hürmeti

Mahşer-i kübrâ'da yüzüm eyle ağ     

74

Gam günümdür sevdiğim gel olma yanımdan ırağ   

Hasretinden urmuşam bu sîneme dağ üzre dağ        

Yok ümîdim vuslat-ı dîdârına ey meh-likâ   

Bir muhabbet-nâmenize râzıyım etme firâğ

Mah-cemâlin gösterip yağmaya verdin aklımı            

Dişlerin dürr ü  mücevher gözlerindir şeb-çirâğ                         

Bizleri mesrûr edip bas dil sarâyına kadem 

Kalbim içre yapmışım sana mücevherden konağ

Âlem-i lâhût-ı kuds'ün bülbülü cân kandesin             

Haccü'l-ekber eylerim bassan efendim bir ayağ        

Bilmezem sîmurg-ı Kâf'ım âşiyânın kandedir             

N'ola kursan gönlümün şehrine şâhım bir otâğ

"Mûtu kable en temûtû" sırrı olsun âşikâr    

Bir hayât-ı bâki sun kim cümle derdim ola sağ

Hazret-i Şeyhim Muhammed Pîr-i Sâmî serverim      

Bî-nihâyet devlet ile bizleri kıldın çerâğ        

Sâlihâ ibret-nazarla bak cihânın halkına

Âlem-i mülk-i bekâya cân atıp eyle yerâğ     

75

Gel ey sûfî bu meyden iç olup sâf      

Döşür aklın Muhammed'le kıl insâf 

Sivâdan geç eriş kalb-i selîme            

Ola Hak'tan sana çok türlü eltâf        

Eser bilmez bu kesret âleminden     

Atar ucb ile vahdetten kuru lâf          

Sanır kim kendini bir âdem olmuş   

Kıyâfet düzmek ile olmuş eşrâf          

Asâ elde durur zünnârı belde             

Sözüne aldanır çok akl-ı haffâf           

Arayıp kâmil insânı bulunca

Ne derdler çektiler bu yolda esnâf    

Nuhâsa zer diye sikke urulmaz          

Süzülüp damgalamayınca sarrâf

Pîrimiz Şeyh-i Sâmî Hazretidir

Özü cevher kelâmı dürr-i şeffâf          

Kapısına gelenler olur irşâd

Dolubdur nisbetiyle her bir etrâf      

Bu Sâlih himmet-i pîr ile söyler

Beğenmez mi sözünü ehl-i arrâf        

76

Ey birâder sîret-i insâna oldun mu vukûf      

Cân içinde nefha-i Rahmân'a oldun mu vukûf            

Kuru lâf ile geçirip ömrü kıldın mı hebâ        

"Men aref" sırrındaki  irfâna oldun mu vukûf               

Bir hakîkat mürşidine eyledin mi bîati

Meclisinde sohbet-i cânâna oldun mu vukûf               

Hasret-i hicrân oduna yanuben Yakûb gibi  

Hüsn ilinde Yûsuf-ı Ken'ân'a oldun mu vukûf            

Derd evinde nice yıllar bekleyip Eyyûb-sıfat              

Ma'nâ-i Lokmân'daki dermâna oldun mu vukûf        

Nâr-ı Nemrûd âteşine ol Halîlullah gibi        

Atıluben andaki gülşane oldun mu vukûf     

Ol Zebîhullah gibi verip bıçağa inkıyâd         

Hazret-i Hak'tan gelen kurbâna oldun mu vukûf

Pîr-i Sâmî Hazretine sıdk ile teslîm olup

Gizli câna hükm eden sultâna oldun mu vukûf

Bî-nihâyet himmetin aldın mı sen Sâlih gibi               

Şehr-i dilde âbı yok ummâna oldun mu vukûf            

77

Tâ ezelden aklımı verdi benim yağmaya aşk

Bir nigâhla Mecnûn'u bend eyledi Leylâ'ya aşk         

Öyle bir sultân-ı hüsnün mübtelâsıdır bu gün

Hâl-i Hindû leşkerin çekmiş gider gavgâya aşk          

Öyle bir sîmurg-ı ankâ Kâf'a kurmuş tahtını

"Kâbe kavseyn" den geçip gitmek diler me'vâya aşk

Hûbları mihrâb edinmiş hüsnünü kılmış hatîb          

İki kaşı arasından azm eder Mevlâ'ya aşk

Görse bir mahbûb-ı ra'nâ mevc urur deryâ gibi          

Nice yüz bin ehl-i derdi düşürür sevdâya aşk

Şâh-ı hüsnün fenni çoktur teşne-dil olanlara              

Her birin bir hande ile düşürür davâya aşk  

Hüsnünü bir kez cemâl-i Yûsuf-ı Ken'âni'den             

Gösterip gör neyledi sultân(ı) Zelîhâ'ya aşk

Duhter-i tersâ yüzünden tâ Yemen'de berk urub      

Âhiri güttürdü hınzır Mürşid-i San'â'ya aşk  

Pîr-i  Tâgî Hazretinin açtı vechinden nikâb  

Pîr-i Sâmî Hazretin cezb eyledi "illâ"ya aşk

Dest-gîri Pîr-i Sâmî olmuş iken Sâlih'in         

Bir gün olur bizleri de ref eder bâlâya aşk     

78

Derdli dil gaflette kalma derdine dermâna bak          

Tutulup berzahda olma mevti yok gülşâne bak          

Enfüsü âfâkı seyr et mahşerin bir aynıdır     

Harfi savtı olmayan bir mekteb-i irfâna bak

Her beşer sûretli cinni cân mı sandın zâhidâ              

Cânın üzre tahtı kurup oturan cânâna bak    

Dil uzatma kâinâtın Hâlik'i hep bir durur

Kimseyi hor görme dâim sendeki noksâna bak

Sordular rûhdan Resulullah cevâbın vermedi

Ol Ebü'l-Ervâh iken setr ettiği hemyâna bak              

Bir takım dehrî oturmuş aklu rûhdan bahs eder        

Nâsı idlâl eyleyip söyleşdiği yalana bak        

Hak "Kuli'r-rûhu min emr-i Rabbî" buyurmuş iken  

Kendi kendiden çıkarıp söyleyen süfyâna bak            

Çok kulak verme bu kavmin ekseri deccâlîdir             

Hak Teâlâ'nın kelâmı Hazret-i Kur'ân'a bak

Hem müfessirden muhaddisden sahîh ahbâr ile       

Mustafâ'nın söylediği dürr ile mercâna bak 

Hâr ü hasdır ekserî sözler bırakma kalbine  

Dil sarâyın pâk edip Hak'tan gelen mihmâna bak     

Sen bu nefsin pençesinden kurtaramazsın özün

Arayıp bul bir hekîm-i hâzık-ı Lokmâna bak

Pîr-i Sâmî Hazretine var yürü ihlâs ile

Kul olup dur kapısında hizmet-i merdâna bak           

Zü'l-cenâheyndir bekâ-ender-bekâ olmuş-durur      

Gir kanadı altına fevka'l-ulâ seyrâna bak      

Sûre-i Seb'ul-Mesânî'dir yüzü hem şübhesiz               

Oku "Lâ havf" âyetini sûret-i insâna bak       

Haccü'l-ekber ister isen gel beri ey tâlibâ     

Sâlih'in bâbında hâdim olduğu sultâna bak 

79

Geç bu şöhret âleminden câna bak  

Cânın üzre seyr eden cânâna bak      

Ârif ol gönlüne gir bir kâmilin            

Gizli câna hükm eden sultâna bak    

"Fakrî fahrî" demedi mi enbiyâ          

"Fakrî zillî" söyleyen merdâna bak   

Âdem olmak ister isen der biyâ         

Sûreti koy sîret-i insâna bak

Burc-ı akrebden halâs  et ahteri        

Cân ilinde duhter-i hâkâna bak         

Olmak istersen hakîkat serveri          

Cân u dilden Hazret-i Kur'ân'a bak  

Pîr-i Sâmî Hazretine var yürü

Andadır cân derdine dermâna bak

Kapısında hâdimi ol sıdk ile

Gözle dâim sendeki noksâna bak

Kâsib ol Sâlih gibi olma kesel             

Ol müeddeb hizmet-i şâhâne bak    

80

Senin aşk-ı hayâlinden gece gündüz döner eflâk       

Senin sun-ı kemâlinden akıllar edemez idrâk             

Ki sen ol Nûr-ı Ekber'sin kerâmet tâcı başında

Ki sen ol Rûh-ı A'zam'sın senin şânındadır "levlâk"  

Ki sen ol Akl-ı Evvel'sin muhît-i Arş-ı A'zam'sın        

Kamu esmâyı câmi'sin senindir hem hayat-ihlâk      

Gözün aç bî-basar bir bak senin bildiklerin bırak      

İrâden aşk oduna yak kimindir gör bu mâl-emlâk     

Semâda ismi Ahmed'dir bu âlemde Muhammed'dir

Ahad'den vahidiyyettir bu sözde olmagıl şekkâk       

Zemîn ü âsumân nûru Anın nûru değil midir              

O'dur hem zübde-i âlem O'dur hem sadrı "erselnâk"               

Pîrimiz Şeyh-i Sâmî'den zuhûr etmiştir envârı           

Hem oldur vâris-i Ahmed hem oldur ahsen-i zî-pâk

Yalancı nefsini ıslâh eğer etmezse bu Sâlih

Halâs olmaz bu zulmetden bu âlemden gider gam-nâk         

81

Kuruldu halkalar açıldı güller

Geldi cân kuşları Pîr-i Tagî'nin

Görünce gülleri öttü bülbüller

Mest-i medhûşları Pîr-i Tagî'nin       

Tarîk-i Nakşî'den açmış meydânı

Beline bağlamış seyf-i Rahmân'ı      

İsmâîl mânendi çoktur kurbânı         

Gezer ser-keşleri Pîr-i Tagî'nin           

Çok sâlikler A'na olmuştur bende     

Kimi Hindistân'da kimi Yemen'de

Belh ü Buhârâ'da hem Semerkand'de

Gezer dervîşleri Pîr-i Tagî'nin

Mezûniyyet almış Sıbgatullah'dan

Bekâbillah olmuş fenâfillahdan

Hiçbir nefes hâlî değil Allah'dan

Herbir alkışları Pîr-i Tagî'nin              

Gavsü'l-a'zam Pîri Şâh Sıbgatullah

Çoktur kapısında Ârif-i billah

Kâim-makâmıdır hasbetenlillah       

Haktır her işleri Pîr-i Tagî'nin

Çok sâlikler seyrân eyler semâda

Kimi müsemmâda kimi esmâda       

Nisbetleri gezer fevka'l-ulâda            

Çok hulle-pûşları Pîr-i Tagî'nin          

Recâm budur senden Hazret-i Pîr'im

Bu kapıda ben bir âsî kemterim        

Sâlih'i de eyler Sâmî serverim

Makbûl  olmuşları Pîr-i Tagî'nin

82

Güzeller şâhısın hûblar sultânı          

Yandırır derûnum sevdâ-yı zülfün

Vechinde yazılmış Seb'ul-Mesânî     

Hıfz eylemiş okur şeydâ-yı zülfün    

Saâdet kişveri saçmış rahtını              

Mülk-i hüsnün zabt eylemiş tahtını

Bülbül tâ ki gözler gülün vaktini

Eder kaşlar ile gavgayı zülfün

Nûr-ı siyâh ile bürünmüş nikâb

Aceb bilmem kimden eyler ihticâb  

Seher yeli vurur eyler feth-i bâb

Arz eyler Mecnûn'a Leylâ'yı zülfün

Bir Yûsufî cemal server-i hûbân        

Hazret-i Sâmî'den gösterir nişân

Kâbil mi vasfını şerh etsin zebân      

Yandırır büsbütün dünyâyı zülfün

Sekiz sıfat üzre gördüm bir cemâl     

Her bir sıfâtında vardır bin kemâl

Hâl-i Hindû askeriyle mâl-â-mâl      

Kuşatmış cennetü'l-me'vâyı zülfün

Hûblar meydanında Yûsuf-ı Sânî

Harâca bağlamış hem Gürcistân'ı

Al yanak üstünde eyler seyrânı

Gözetir gonca-i hamrâyı zülfün          

Tîr-i müjgânların kaşların yaydır      

Gedâ değil Sâlih sâyende baydır       

Zîr-i ebrûlardan seyr eden aydır       

Ref' eyle seversen Mevlâ'yı zülfün

83

Bi-hamdillah kamu varım sen oldun

Her eşyâda taleb-kârım sen oldun   

Neye baksam seni anda görürem      

Bu manâdan meded-kârım sen oldun            

Garîb-i nâtüvânem yüzü kare             

Zelîl-i âcizem kalb-i âvâre    

Gene sensin kılan derdime çâre

Dilimde cümle güftârım sen oldun  

Recâm senden hemân ancak rızâdır

Bu abd-i âcize hem nâ-sezâdır           

Atâ-yı lutf u ihsânın gözedir

Zaîf abdem ki gaffârım sen oldun     

Saâdet burcunun sultânı Ahmed      

Kamu derdlilerin dermânı Ahmed   

Hakîkat ilminin ummânı Ahmed      

Gönül şehrinde envârım sen oldun  

Zuhûr-ı mebdein nûr-ı Ahad'den     

Sıfâtın menbaı ism-i Samed'den       

Müberrâsın yalan kibr ü hasedden  

Hakîkat gülü gülzârım sen oldun      

Senin şânında geldi "kün" hitâbı

Muallimsin beğim yüz dört kitâbı

Hakîkat illerinin âfitâbı        

Gönül şehrinde hünkârım sen oldun

Hakîkat mürşidimiz Pîr-i Sâmî

İhâta eylemiş nûrun tamâmı

Zamânın kutbudur vaktin imâmı     

Bu yüzden ahd ü ikrârım sen oldun 

Bu Sâlih ümmetinden bir gedâdır

Yoluna baş ile cânım fedâdır

Senin aşkın bana her dem gıdâdır

Yürekte âh ile zârım sen oldun

84

Safâsından doyulmaz zât-ı bahrin    

Belâsından usandım işbu dehrin      

Kimine içirir şehd ile şehd-âb            

Bana her dem sunar cevr ile zehrin

Adem berzahlarından oldum âdem 

Vefâsın görmedim hergiz bu şehrin 

Eder sevdiklerin dil şehrine şâh

Bize çekdirmede derd ile kahrın

Aradım bulmadım bir yâr-ı sâdık

Dolaştım bu kadar berr ile bahrin    

Kişi kendi Süleymân olmayınca

Süleymân kimseye verir mi mührin

Pîr-i Sâmî'ye sıdk ile gulâm ol            

Tulû etsin senin kalbinde nehrin      

Bu yer bir gün olur Sâlih seni yer

Açılmazsa eğer bend ile sihrin           

85

Yeter ey dil beni sen kûh ü sahrâları gezdirdin           

Belâ çevgânına karşı verip belimi ezdirdin   

Ki bir nîm- nigâh ile zühd ü takvâyı bozdurdun         

Çekip firkat hicâbını elimi yârdan üzdürdün               

Nihâyet bir kuru nâmım mezâr taşına kazdırdın

Enîsim olmadın bir lahza her dem seng-i hâr oldun 

Bana kılıp adâvetler varıp ağyâra yâr oldun 

Vücûdum şehrini verdin harâba zehr-i mâr oldun    

Düşürdün nâr-ı hicrâna belâ bahrinde yüzdürdün   

Nihâyet bir kuru nâmım mezâr taşına kazdırdın

Benim bu çekdiğim mihnet hayâl-i infisâlindir          

Ulüvv-i himmet-i devlet visâl-i ittisâlindir  

Kamu eşyadaki hikmet senin kudret kemâlindir

Ki bir nîm-nigâh ile zühdü takvâyı bozdurdun

Nihâyet bir kuru nâmım mezâr taşına kazdırdın

Kiminden korkuben kaçtın kiminden pehlivân oldun

Kiminden köhne pîr olup kiminden nev-civân oldun              

Gelip vahdet diyârından aceb şâh-ı cihân oldun

Çekip firkat hicâbını elimi yârdan üzdürdün               

Nihâyet bir kuru nâmım mezâr taşına kazdırdın

Muhammed Pîr-i Sâmî'den kemâlin eyledin izhâr    

Saâdet âfitâbından cemâlin eyledin izhâr     

Hakîkat ilminin her bir meâlin eyledin izhâr

Cevâhir kenzinin dürrün anın kalbine düzdürdün    

Nihâyet bir kuru nâmım mezâr taşına kazdırdın

Ne kahrından halâs oldum ne bir arz-ı cemâl ettin

Düşürdün nâr-ı hicrâna bu ömrüm payımâl ettin     

Sonunda Sâlih'in bükdün elif kaddini dâl ettin          

Ezel levhinde kaydım defter-i hicrâna yazdırdın

Nihâyet bir kuru nâmım mezâr taşına kazdırdın

86

Bir meyden mestim ki ayık olmazam

Sâni'in sun'una fâik olmazam             

Ne kadar medh etsem lâyık olmazam

Söylerem vasfını Pîr-i Sâmî'nin

Âşık Sâmî'nin sâdık Sâmî'nin cânân Sâmî'nin

İksîr-i a'zamdır Anın nefesi 

Vücûdu enfâs-ı kudsün kafesi            

Dest-i hayât ırmağının gurfesi           

Dağılır elinden Pîr-i Sâmî'nin

Âşık Sâmî'nin sâdık Sâmî'nin cânân Sâmî'nin

Almıştır pîrinden âlî-himmeti

İlm-i ledünnîdir her bir sohbeti

Günbegün artmakta şân u şöhreti

Bildim Mevlâsını Pîr-i Sâmî'nin

Âşık Sâmî'nin sâdık Sâmî'nin cânân Sâmî'nin

Anın dervîşleri kalmaz gaflette

Çoklarını irşâd eyler sohbette

Cemâlin görenler kalır hayrette

Mest olur yiğidi Pîr-i Sâmî'nin

Âşık Sâmî'nin sâdık Sâmî'nin cânân Sâmî'nin

Bir yüzü nûrudur biri nârıdır

Kâmillerin bu bir büyük kârıdır

Hâlidî kolunun ser-hünkârıdır           

Şeyhi Abdurrahmân Pîr-i Sâmî'nin

Âşık Sâmî'nin sâdık Sâmî'nin cânân Sâmî'nin

Sâlihem gâh yanar gâhî tüterem

Gâhî âteşlere cânım ataram

Gâhî de andelîb olup öterem              

Girip ravzasında Pîr-i Sâmî'nin          

Âşık Sâmî'nin sâdık Sâmî'nin cânân Sâmî'nin

87

Mestânesiyem          

Pîr-i Sâmî'nin

Pervânesiyem           

Pîr-i Sâmî'nin

Mesnûnu oldum       

Meftûnu oldum        

Mecnûnu oldum       

Pîr-i Sâmî'nin

Nefhası sûrdur          

Mâ-fi's-sudûrdur      

Hizmeti zordur

Pîr-i Sâmî'nin

Sözü safâdır

Ayn-ı vefâdır              

Câna şifâdır

Pîr-i Sâmî'nin

Fi'li şerîat    

Hâli hakîkat

Sırrı hüviyyet             

Pîr-i Sâmî'nin

Dergâhı Tûr'dur        

Girmeyen kördür

Himmeti nûrdur

Pîr-i Sâmî'nin

Âlî-nisbeti

Boldur himmeti

Haktır sohbeti

Pîr-i Sâmî'nin

Elde asâsı

Hüccet-i hâsı             

Yoktur hemtâsı         

Pîr-i Sâmî'nin

Herbir nefesi

Rûhun gıdâsı

Yok mâsivâsı

Pîr-i Sâmî'nin

Kalb-i selîmi              

Yoktur elemi

Kudret kalemi

Dili Sâmî'nin

Gün gibi yüzü

Mest etti bizi

Hikmettir sözü

Pîr-i Sâmî'nin

Mesleki bâlâ              

Kavlâ ve fi'lâ              

Mahbûb-ı Mevlâ      

Pîr-i Sâmî'nin

İlmiyle âmil

Mürşid-i kâmil

Vech-i delâil              

Pîr-i Sâmî'nin

Özü Hak ile

Sözü halk ile

Gözü fark ile

Pîr-i Sâmî'nin

Hazret-i Tagî

Kurmuş otagı

Elde sürâhi

Pîr-i Sâmî'nin

Al iç elinden

Kurtul ölümden

Kip tut kolundan      

Pîr-i Sâmî'nin

Bâbı açıktır 

Sâhib-konuktur        

Hâdimi çoktur           

Pîr-i Sâmî'nin

"Sin" i sevdâdır

"Mîm"i me'vâdır

"Yâ" sı Yahyâ'dır

Pîr-i Sâmî'nin

"Mîm"i Mevlâ'dır

"Hâ" sı hayâdır

"Dâl" ı devâdır

Pîr-i Sâmî'nin

Haktır kelâmı

"Hû"dur merâmı

Sâlih gulâmı               

Pîr-i Sâmî'nin

88

Gönül ilm-i ilâhîden deli ol  

Bu berzah âlemin geçmek dilersen  

Döşür aklın Muhammed'le celî ol     

Bu berzah âlemin geçmek dilersen

Bekâ gülşanına göçmek dilersen       

Eriş kalb-i selîm içre huzûra               

Seni mahv et erem dersen sürûra     

Ölümden evvel öl gel gir kubûra       

Bu berzah âlemin geçmek dilersen

Bekâ gülşanına göçmek dilersen

Bu zulmet âlemin geç gör neler var

Eriş nûra ki sende kalmaya nâr         

Olasın âlem-i rûhdan haberdâr

Bu berzah âlemin geçmek dilersen

Bekâ gülşanına göçmek dilersen

Derûnun derdini her yerde açma      

Var ise gevherin meydâna saçma     

Ki her suyu hayâttır diye içme

Bu berzah âlemin geçmek dilersen

Bekâ gülşanına göçmek dilersen

Hayâtı içmeyen bilmez hayâtı

Hayât sanar görür sonra memâtı      

Bırakma bir nefes tevhîd-i Zât'ı         

Bu berzah âlemin geçmek dilersen

Bekâ gülşanına göçmek dilersen

Yakın olma hased kibre gurûra

Düşün ne götüreceksin kubûra

Ne yüz ile varacaksın huzûra

Bu berzah âlemin geçmek dilersen

Bekâ gülşanına göçmek dilersen

Bulam dersen eğer ayn-ı îmânı         

Çalış ki olasın şeyhinde fânî

Sana senden yakın olanı tanı

Bu berzah âlemin geçmek dilersen

Bekâ gülşanına  göçmek dilersen

Aradan çık bırak bu adı sanı

Tutagör muîni elde kemânı 

Hakîkat şehrine dik bir nişânı

Bu berzah âlemin geçmek dilersen

Bekâ gülşanına göçmek dilersen

Tenezzülden halâs olmaklık iste       

Terakkîden fenâ bulmaklık iste

Hak ile âşinâ olmaklık iste

Bu berzah âlemin geçmek dilersen

Bekâ gülşânına göçmek dilersen

Bırak bu mâsivâ ile hevâyı

Pîr-i Sâmî gibi bul reh-nümâyı          

Delîl eyle O zât-ı evliyâyı     

Bu berzah âlemin geçmek dilersen

Bekâ gülşanına göçmek dilersen

Eğer Sâlih varam dersen huzûra

Umûrun cümle teslîm eyle pîre         

Tenini nâra ver rûhunu nûra              

Bu berzah âlemin geçmek dilersen

Bekâ gülşanına göçmek dilersen

89

Kudûmunla müşerref eyledin bu belde-i fakri            

Delîlim rehberim şâhım penâhım sen safâ geldin     

Kusûrum çok velâkin eylerem afvın ile fahrin             

Senin şânındır afvetmek günâhım sen safâ geldin

Kulûbun ravza-i tevhîd musaffâ rûhunuz tecrîd        

Nüfûsun ahmer-i kibrît a şâhım sen safâ geldin         

Yalınız nâ-tüvân cismim değil masûm u kalb hasta 

Ki rûz u şeb budur zâr ile vâhım sen safâ geldin        

Nice mürd kalbleri enfâs-ı kudsin eyledi ihyâ             

Gönül şehrindeki hûrşîd ü mâhım sen safâ geldin    

Senin hasret firâkından efendim Hazret-i Sâmî         

Erişti göklere hem dûd-ı âhım sen safâ geldin            

Bilirem Sâlih'e ihsânı gör hadden tecâvüzdür             

Bir abd-i âcizem rûy-ı siyâhım sen safâ geldin           

90

Derdli yürek âh eyleme

Derdine dermân ara bul

Her yerde derdin söyleme

Derdine dermân ara bul

Bir kâmil insân ara bul

Ten âlemi esfel-durur            

Kavmi anın echel-durur        

Dîv-i recîm erzel-durur         

Derdine dermân ara bul

Bir kâmil insân ara bul

Çoğu bu halkın cinnîdir         

Mü'mîn olana kinnîdir           

Bazıları var sünnîdir

Cinni bırak cân ara bul

Bir kâmil insân ara bul

Nefsin-durur bunlar senin

Memlû-durur uzvun tenin   

Bend etmek isterler cânın

Derdine dermân ara bul

Bir kâmil insân ara bul

Habs etme tende cânı sen

Düşmâna verme anı sen

Cehd eyle bul cânânı sen      

Derdine dermân ara bul

Bir kâmil insân ara bul

Sâmî gibi  sultâna var

Cân derdine dermâna var

Ol Hazret-i Lokmân'a var

Derdine dermân ara bul

Bir kâmil insân ara bul

Sâlih sözün dinle peder

Tedbîrine verme keder

Tedbîri de takdîr eder

Derdine dermân ara bul

Bir kâmil insân ara bul

91

Meclis-i nâdânı terk et sohbet-i dânâya gel 

"Lâ"yı iskât eyle şâhım mazhar-ı "illâ"ya gel

Doğru dervîş olmayan dil şehrine şâh olamaz

Yâre kesret perdedir geç "vahdet-i kübrâ"ya gel        

Sor harâbât ehline âşıkların ahvâlini

Nefsi katl et "terk-i terk" et menzil-i bâlâya gel          

Kalbini eyle musaffâ Hâlik'in manzûru ol     

Yan muhabbet âteşine cevher-i yektâya gel

Giy melâmet hırkasını kimseden âr eyleme 

Keştîbânsız bin vücûdun fülküne deryâya gel            

Sil gönül put-hânesinden mâsivânın nakşını

Pâk edip beyt-i Celîl'i rü'yet-i Mevlâ'ya gel  

Hem ledünnî ilmini bilmek dilersen tâlibâ  

Pîr-i Sâmî Hazretinden okuyup imlâya gel   

Nokta-i vahdette haşr olmak dilersen Sâlihâ               

Cevher-i aslın düşün bir sen sana Me'vâya gel

92

Yeter ey murg-ı cân gülşane gel gel 

Gül açıldı bahâristâna gel gel             

Marîz isen belâ bahrinde kalma        

Tabîb-i hâzık-ı Lokmâna gel gel        

Açılmış mekteb-i aşkın kapısı

Okuyup ilm ile irfâna gel gel

Ola-gör "men aref" sırrından âgâh    

Memât olup yeniden câna gel gel     

Hümâ-veş terk edip bu âşiyânı         

Muhabbet illerin seyrâna gel gel

Erit cismin çıkar zubûrlarını               

Sadef ol lü'lü'-i mercâna gel gel         

Olam dersen eğer dil şehrine şâh     

Beğim Yûsuf gibi zindâna gel gel

Dil ile göz kulak kapılarını

Kapayıp sohbet-i cânâna gel gel       

Bu nefsin "raziye marziyye" eyle       

Alıp dost iline kurbâna gel gel

Bekâ semtine gönder kârbânı            

Hakîkat şehrine şâhâna gel gel          

Varıp bir pîre hizmet eyle evvel

Müeddeb ol yol u erkâna gel gel        

Pîr-i Sâmî kapusunda gulâm ol          

Bu yola hizmeti merdâna gel gel       

Yüzün hâk et meşâyih kapısında      

Yeter Sâlih yeter uslana gel gel

93

Pervâneden nâr isterem       

Hem goncadan hâr isterem 

Pîrim Muhammed Sâmî'den

Bir hârı yok yâr isterem

Ne âh-ı bîzâr isterem             

Gayrı ne bir kâr isterem

Pîrim Muhammed Sâmî'den

Bir perdesiz dâr isterem       

Ne gül ü gülzâr isterem         

Ne kimseden yâr isterem

Pîrim Muhammed Sâmî'den

Sermâyesiz kâr isterem

Ne şâfîden nar  isterem         

Ne sûfîden âr isterem            

Pîrim Muhammed Sâmî'den

Bir fânîsiz var isterem            

Ne câh-ı deyyâr isterem        

Ne seyr-i seyyâr isterem       

Pîrim Muhammed Sâmî'den

Beytini züvvâr isterem          

Ne gayre imrâr isterem         

Ne gayre esrâr isterem          

Pîrim Muhammed Sâmî'den

Kalbimi hûşyâr isterem        

Ne gayrı ebrâr isterem           

Ne gayrı sâlâr isterem            

Pîrim Muhammed Sâmî'den

Gönlümü mimâr isterem      

Ne sîm ü dînâr isterem          

Sâlihem ikrâr isterem            

Pîrim Muhammed Sâmî'den

Dil şehrin envâr isterem       

94

Gelir bûy-ı Muhammed gül yanağından senin şâhım                

Dem-i İsâ zuhûr eyler dudağından senin şâhım        

Harâmî gözlerin âşıkların bağrın kebâb eyler             

Atar gamzelerin tîri kabağından senin şâhım             

Hızır âb-ı hayât için nice zulmetleri geçti     

İçer sâliklerin âb-ı zülâlinden senin şâhım   

N'ola azm ettin ise Hazret-i Pîrin makâmına

Gelir nisbetlerin bûyu otağından senin şâhım            

Senin hasret firâkından bu gönlüm andelîb-âsâ        

Ebed ayrılmazam verdin budağından senin şâhım  

Garîbem hem-demim yoktur enîsim mûnisim sensin             

Dilerem sıbğa-i devlet boyağından senin şâhım        

Karardı kalbimiz şâhım ikilik mâcerâsından

Ziyâlandır saâdet şeb-çerâğından senin şâhım          

Hidâyet neyyiri şeyhim Muhammed Hazret-i Sâmî 

Ayırma başımı bir dem ayağından senin şâhım         

Menem Sâlih hulûs ile kapında durmağa geldim      

Hakîkat gülleri hüsn-i bâğından senin şâhım             

95

İltifât etmezsin hayli zamândır         

Şeyhim şeyhim sultânım şeyhim

Bir lahza sağlığım sensiz harâmdır  

Şeyhim şeyhim sultân şeyhim

Sensin derdlerime dermân şeyhim

Cemâlin gönlümde seyrânım olmuş

Nâr-ı aşkın benim gülşânım olmuş  

Dîdelerin ayn-ı îmânım olmuş           

Şeyhim şeyhim sultân şeyhim

Sensin derdlerime dermân şeyhim

Kusûrum afv etmek ise merâmın

Ya niçin bizlerden kestin selâmın

Mürüvvet bâbında çoktur keremin  

Şeyhim şeyhim sultân şeyhim

Sensin derdlerime dermân şeyhim

Lokmânım ol gel derdime dermân et

Cellâdım ol ya katlime fermân et

İsmâîl'in olam götür kurbân et

Şeyhim şeyhim sultân şeyhim

Sensin derdlerime dermân şeyhim

Hicrân âteşine yandırma beni

Her gün feryâd ile dönderme beni

Kerem eyle mahzûn gönderme beni

Şeyhim şeyhim sultân şeyhim

Sensin derdlerime dermân şeyhim

Gamzelerin bu sîneme ok atar           

Üç günlük ikrârın bir aya çatar           

Bu kadar cefâlar eyledin yeter           

Şeyhim şeyhim sultân şeyhim

Sensin derdlerime dermân şeyhim

Ne kadar gizlensen bilirem seni

Gönlümün tahtında buluram seni

Bin cân olsa verir alıram seni

Şeyhim şeyhim sultân şeyhim

Sensin derdlerime dermân şeyhim

Çoğaldı yâreler el çekti tabîb

Sâlih'i bu yerde bırakma garîb

Gülşanın bâğına eyle andelîb             

Şeyhim şeyhim sultân şeyhim

Sensin derdlerime dermân şeyhim

96

Baş açık dergâha geldim Pîr-i Sâmî el-emân

Menzilin bâlâ-yı rif'at olduğun bilmez miyem            

Doğrulup bu râha geldim şâh-ı Sâmî el-emân            

Mahrem-i esrâr-ı Hazret olduğun bilmez miyem      

Çâr-anâsır perdesini zâtına kılmış nikâb       

Akl- ı küll senden ibâret nefha-i âlî-cenâb    

Sendedir sırr-ı emânet ey kulûb-ı âfitâb        

"Alleme'l-esmâ" ya mazhar olduğun bilmez miyem       

Ey beşer sûretli insan ey melek-sîmâ habîb

Nûr-ı  vechinde görünür çok alâmetler acîb 

Bâğ-ı vahdet güllerine bir güzîde andelîb     

Nûr-ı Ahmed'den  zuhûra geldiğin bilmez miyem

Derdime dermân seni buldum eyâ hâzık tabîb          

Bu anâsır bendine mesdûd olup kaldım garîb            

Bu cihânda senden özge bulmadım sâdık muhîb      

Yek nazarda bendeyi kurtardığın bilmez miyem       

Destgîrim ol cemî-i pîr ü pîrân hürmeti         

"Küntü kenz" in pâdişahı rûh-ı sultân hürmeti           

Şeyh-i azam Pîr-i Tagî Abdurrahmân hürmeti

Dergâhın dârü'l-emânım olduğun bilmez miyem     

Sâlih'i hicrân oduna yaktı hep kahr-ı Celâl   

Nâ-tüvânım yok tahammül kalmadı sabra mecâl      

Bî-edeb hâlim sana arz eylemek sahib-kemâl            

Cümle ahvâlime vâkıf olduğun bilmez miyem

97

Ben himmet-i pîrimle bu ârâyı da bildim     

Kimden imiş ol bendeki yârâyı da bildim

Dil levhine seyr eyler iken ebcedi buldum   

Ebcedde olan devlet-i Dârâ'yı da bildim       

Firkat oduna yandırıcı cümle kalemdir          

Nakş eylediği âğ ile kârâyı da bildim              

Hayretde kalıp benliğimi şeyhime verdim

Cân bahş edici "alleme'l-esmâ" yı da bildim

Remz ile gönül fehm edeli cem ile farkı         

Çıktım aradan "lâ" ile "illâ"yı da bildim          

Gam çekme gönül bu da geçer devr-i beşerdir            

Hem seng-i mücevher ile hârâyı da bildim  

Bu akl-ı meâşım beni çok dâma düşürdü      

Hem âlem-i ulyâ ile süflâyı da bildim            

Aldanmazam elvân ile eşkâline zîrâ

Kahrına düşüp âhiri me'vâyı da bildim          

Dil şehrine bir sâye salıp şems-i hakîkat       

Âdem'de olan rûh-ı musaffâyı da bildim       

Cennette iken dâne için dâme tutuldum       

Âhir gezerek Kâbe-i Ulyâyı da bildim             

Rahm eyledi bu abd-i zelîline Muhammed  

Sâmî'deki enfâs-ı Mesîhâ'yı da bildim            

Hem ismi Muhammed dahi hem nûru Muhammed

Hem zât-ı Ahad işbu muammâyı da bildim

Sâlih ise gönlündeki hâr u hası bilmez           

Hem himmet-i pîrim ile Mevlâ'yı da bildim

98

Dertliyem derdinden Hazret-i Sâmî

Sen tabîb-i âşıkâne gelmişem            

Kabûl-i hazret kıl işbu gulâmı            

Zâtın gibi âlî-şâne gelmişem              

Hakîkat neyyiri kulle-i Kâf'dan          

Tevellüd eylemiş nûn ile kâf'dan      

Halâs et bizleri semt-i hilâfdan         

Sen delîl-i âsumâne gelmişem           

Bu ten kuşu hevâ ile heveste              

Murg-ı cânım feryâd eyler kafeste

Râbıtamız sensin her bir nefeste

Ben bu yola sâdıkâne gelmişem

Düşürdün bizleri aşkın nârına

Hîç sormazsın derdlilerin zârı ne      

Ber-dâr olmak için zülfün dârına      

Hâk-i pâye bu ihsâne gelmişem        

Cânım demem ben bu tendeki câna

Eğer vasıl eylemezse cânâna

Âhir bu derd beni eyler dîvâne

Dermân için sen Lokmâne gelmişem

Ebterim gönülden evlâdım yoktur   

Yuvasız bir kuşam bilâdım yoktur    

Senden gayrı sâhib-irşâdım yoktur  

Andelîbim bu gülşane gelmişem

Felek benim ile iddâya düştü

İftirâk deryâsı serimden aştı               

Erenler himmeti geldi erişti

Sâmî gibi bir sultâne gelmişem

Sâlihem usandım dâr-ı fenâdan        

Bir an kurtulmadım renc ü anâdan  

Bin iki yüz altmış üçte me'vâdan      

Bir beşer sûretli Hân'e gelmişem     

99

Nazar kıldım bu ekvâne bu esrârı nemî-dânem         

Boyandım her bir elvâne bu esrârı nemî-dânem       

Ne bir zevk ü halâvet var ne bir zikr ü ibâdet var       

Ne bir an istirâhat var bu esrârı nemî-dânem

Döner çarh-ı felek durmaz gelen gitmektedir kalmaz

İç ilden bir haber gelmez bu esrârı nemî-dânem       

Kimisi kîr ü pâs içre kimi zerrîn libâs içre      

Kimi köhne pâlâs içre bu esrârı nemî-dânem              

Kimisi cem'i mâl içre kimi fakr u melâl içre  

Kimi ceng ü cidâl içre bu esrârı nemî-dânem              

Kimi yapar kimi yıkar kimi hayrân olup bakar

Bu bir handır giren çıkar bu esrârı nemî-dânem

Kimi uçar havâlarda kimi bekler yuvalarda

Kimi gezer ovalarda bu esrârı nemî-dânem

Kiminin gönlü san'atta kiminin zevk u işrette            

Kiminin câh u devlette bu esrârı nemî-dânem           

Kimi Allah'ı zikr eyler kimi mâlını fikr eyler

Kimi hâline şükr eyler bu esrârı nemî-dânem

Bu Sâlih bir sefîl kuldur der-i Sâmî'de mes'uldür      

Meded pîrim bana bildir bu esrârı nemî-dânem

100

Ermişem bir kadri âlî hazrete             

Ben hafîd-i Pîr-i Tagî olmuşam          

Hak eriştirdi beni bu devlete

Ben hafîd-i Pîr-i Tagî olmuşam

Pîr-i Sâmî'nin çırâğı olmuşam

Ârifin Hak iledir Hak'tır özü

Anların kıblesidir şeyhin yüzü

Kavm-i Nemrûdîler istemez bizi       

Ben hafîd-i Pîr-i Tagî olmuşam

Pîr-i Sâmî'nin çırâğı olmuşam

Hazret-i Pîrin derinde bekleriz          

Dâima  derd üstüne derd ekleriz

Kâm-yâb olmağa nevbet bekleriz     

Ben hafîd-i Pîr-i Tagî olmuşam

Pîr-i Sâmî'nin çırâğı  olmuşam

"Ahsen-i takvim" durur devrânımız 

Kesret içre çokdurur elvânımız          

Âlem-i vahdettedir meydânımız

Ben hafîd-i Pîr-i Tagî olmuşam

Pîr-i Sâmî'nin çırâğı olmuşam

Ehl-i Hakk'ın dâimâ Hak'tır sözi

Gaflet ehli hor görür her dem bizi

Bizi zem edenlerin çıksın gözi

Ben hafîd-i Pîr-i Tagî olmuşam

Pîr-i Sâmî'nin çırâğı olmuşam

Sâlihem ben kurmuşam berdârımı  

Yandırıp aşk u muhabbet nârımı

Dosta vermişem ezelden varımı

Ben hafîd-i Pîr-i  Tagî olmuşam

Pîr-i Sâmî'nin çırâğı olmuşam

101

Sensiz ey nûr-ı hakîkat râhat-ı cân istemem

Bu vücûdum şehri içre iki sultân istemem

Gönlümün tahtında sultânım gamındır sevdiğim

Müddeî gamdan halâs olmak diler ben istemem       

"Kün fekân"ın sırrına ermek ne hâcet bizlere              

Aşka ermektir murâdım nâm u nişân istemem          

Dilimi dil-dâra verdim cânımı cânânıma      

Hüsn-i ruhsârından özge ıyd-ı kurbân istemem        

Parmağın Şakku'l-kamer'dir çeşme-i  bahrü'l-hayât 

Hüsn-i Yûsuf'tur cemâlin özge seyrân istemem         

"Küntü kenz" in gevherisin mazhar-ı nûr-ı Hudâ       

Andelîbâ sohbetinden gayrı verdân istemem             

Bülbül-i aşkın gül-i gülzârı hüsnündür senin

Verd-i ahmer ruhlerinden özge gülşan istemem        

Öyle bir cân isterem Mansûr gibi berdâr ola

Verseler sensiz bana mühr-i Süleymân istemem

Keşf edip ağyâra zülfün bana eylersin hicâb

Zülf-i berdârın gibi bir âlî-ihsân istemem     

Mâh-cemâlin perdesiz görmek diler âşıkların

Kâbe-i hüsnün murâddır gayrı bir şân istemem

Nûr-ı vechin mazharı şeyhim Muhammed Sâmî'yâ  

Arı inci-yi sadefdir özge mercân istemem     

Sâlihâ âşıkların bâr-ı girânı derd-durur         

Râh-ı vuslat derd imiş bu derde  dermân istemem   

102

Bu kesret âlemin seyrân eyledim

Sabırdan bir büyük kâr bulamadım

Gezdim çâr-kûşeyi devrân eyledim  

Sabırdan bir büyük kâr bulamadım

Bir sözünde sâdık yâr bulamadım

Sûret-i beşerde kaldım nikâbda        

Sebu'l-Mesânî'de ümmü'l-kitâbda   

Bend oldu sefînem kaldı girdâbda   

Sabırdan bir büyük kâr bulamadım

Bir sözünde sâdık yâr bulamadım

Bir zamân bekledim gülşen bâğını

Göremedim andelîbin çağını

Cânân çekmiş gider yar otağını

Sabırdan bir büyük kâr bulamadım

Bir sözünde sâdık yâr bulamadım

Ötmez cân bülbülü açılmaz güller

Bozuktur perdeler kırılmış teller

Gideceğim yâre bağlanmış yollar

Sabırdan bir büyük kâr bulamadım

Bir sözünde sâdık yâr bulamadım

Kahramân olanlar hasmını basdı

Kemân-keş olanlar yayını asdı           

Bilmem nedir bende feleğin kasdı

Sabırdan bir büyük kâr bulamadım

Bir sözünde sâdık yâr bulamadım

Beni taşlamayın cânım kardaşlar

Dokunur başıza attığız taşlar

Hazret-i Hak kendi bildiğin işler

Sabırdan bir büyük kâr bulamadım

Bir sözünde sâdık yâr bulamadım

Sâlih gibi vardır çok ehl-i diller          

Pîr-i Sâmî bahçesinde bülbüller

Solmaz şükûfeler dikensiz güller       

Hîç bir goncasında hâr bulamadım  

Sâmî gibi sâdık yâr bulamadım

103

Nefha-i Rahmânîden açıldı meydân-ı  adem               

Kâf u nûn emriyle giydi şekl-i elvânı adem  

Mebdei âlem-nümâdır mazhar-ı esrâr-ı Hakk            

Nefy ü isbât eylemekdir an-be-an şân-ı adem            

Nûr-ı Ekrem Rûh-ı A'zam Akl-ı Küllî hem Kalem      

Bunların emriyledir hükm ile fermân-ı adem

Ma'den-i kevn ü mekândır hem o bahrin mâdeni      

Sırr-ı mektûm-ı ezeldir sun'-ı Rahmânî adem             

Kimini eyler gedâ kimini dehre şâh eder       

Her birin bir fen ile eyler yine fânî adem       

Ceng eder gavgâ eder (ol) sonra yine sulh eder          

Akıtır bir lahzada deryâ gibi kanı adem         

Bir taraftan var eder ol bir taraftan yok eder

Doğurur besler kılar yer ile yeksânı adem     

Mihr ü mâh arz u semâvât  râm olunmuş emrine      

Zâhiri Settârı  ismin bahri ummânı adem     

İsm-i zâtın mazharı "Fevka'l-ulâ-tahte's-serâ"           

Zîr ü bâlâ hep ma'âdin bahrinin kânı adem 

Âlemi kılmış ihâtâ mecmaü'l-bahreyn odur 

Kâfirin küfrü kamu ebrârın îmânı adem        

Kabza-i kudrettedir bahs eylemek mümkün değil    

Bahr-ı zâtın katresidir sırr-ı Sübhânî adem  

Câmiü'l-bahr-ı sıfâttır nüsha-i kübrâdır ol    

Gösterir her bir sıfâttan türlü elvânı adem

Kesret ehlinin fenâsı vahdet ehline bekâ      

Perverîşi hem hayâtı nimeti nânı adem         

Hem ecel derdine dermân bulmadı Lokman Hekîm

Zâhir ü bâtın kamunun oldu dermânı adem

Ehl-i hikmet zerre denli bilmedi ahvâlini     

Kimseye bildirmedi sırrını pinhânî adem     

Sağı cennet solu duzah batnı haşrin aynıdır

Andadır yevmü'l-hisâbın vezni mîzânı adem              

Benliğin şehrin harâb et lâ-mekân şehrine gir            

Sırr-ı Hakk'ın mahremi ol eyle seyrânı adem              

Yok olacak benliğindir eylegil mahv-ı vücud               

Sırfa ergür kalbini ol ehl-i şübbân-ı adem     

Aç basîret gözlerin seyr et fenâ gülzârını       

Açılır bunca şükûfu gülü reyhân-ı adem        

Âlem-i gaybın vücûdun cümle eyler âşikâr  

Cennetü'l-Me'vâ misâli arz eder anı adem    

Durmaz işler kârbânı bir taraftan var olur     

Bir taraftan cezb eder aslına sultân-ı adem  

"Küllü şey'in hâlikun" fermânını icrâ eder    

İki yüzden celb eder aslına insânı adem        

Gir adem şehrine ey dil hikmet-i Yezdâna bak           

Âlem-i mülk-i bekâdır sanma kim fânî adem              

"Küllü şey'in yerciu" aslına ric'at ettirir          

Bir delîl-i pîşvâdır peyk-i Yezdân-ı adem      

Hâfız ismin mazharıdır hep hazâin andadır 

Câmiü'l-esmâ müsemmâ mârifet-kânı adem              

Her ne var arz u semâda halk olan eşyâların

Kıldı cümlesin ihâta hısnı derbânı adem      

Ol nazargâh-ı Hudâ'dır beyt-i kübrâ andadır              

Hem zuhûr (-ı) "küntü kenz"  den oldu a'yânı adem 

Bir muhît-i bahr-ı a'zam mevci deryâlar gibi               

Âleme verir hayâtı subhı mihrân-ı adem      

Ârif ölmekten kaçar mı cânını cânân alır

Kurtarır ağyâr elinden anı şîrân-ı adem         

Sırr-ı "mûtû" zümre-i âşıkların bayrâmıdır   

Devlet-i mülk-i bekâdır semti seyrânı adem               

Gaflet ehli yüz çevirir eyler andan nefreti

Bilmez arkasından alır bâr-ı gîrânı adem      

Her belâ-yı renci mihnetten anı eyler halâs 

Ehl-i derdin derdlerinin oldu Lokmânı adem

Rûz u şeb cehd et birâder sen seni yok idegör             

Mâsivânın zulmetinin mâh-ı tâbânı adem   

İşbu deryâlar adem şehrinde bil bir katredir               

Yokdurur hergiz nihâyet haddi pâyânı adem              

İşbu dehrin şöhretine şânına aldanma kim

Bî-hayât olur kamusu vermese cânı adem    

Varlığın sonu fenâdır yokluğun sonu bekâ

Her kemâle irgürür bil cümle noksânı adem

Varlığın cümle ademden almadın mı ey püser           

Gelmedin mi bu cihân mülküne üryân-ı adem           

Harfi savtı olmayan bir mekteb-i ulyâdır ol 

Bunca elfâzın kamu hubb-ı suhandânı adem              

Vâsıta oldu arada Hazret-i Rûhu'l-emîn        

"Kenz-i Mahfî"den zuhûru Kâf-ı Kur'ân'ı adem           

Zâhirâ derler adem şehrinde birşey yokdurur             

Nerden aldı bu kadar dürr-i Bedahşan'ı adem            

İns ü cin vahşî tuyûra hükm eden bir serveri              

Âhiri gör n'etti tahtıyla Süleymân'ı adem     

Kuvvetine mâlına mağrûr olanlar n'oldular

Koydu yerler altına birçok Nerimân'ı adem  

Bunca davâ-yı enâniyet edenler n'oldular    

N'etti Firavn ile bunca ehl-i tuğyânı adem   

Âlem-i kesrette çok elvân sûret gösterir        

Vahdet içre cân ilinin cümle cânânı adem

Ehl-i vahdet zümresinin yolları andan geçer

Herbirine giydirir esvâb-ı nûrânî adem         

Her sıfattan günde yüz bin türlü revnak gösterir       

Hem semânın hâveri dehrin gülistânı adem               

Irgalandıkça muattar zülfünün her mûyları 

Tenlere verir hayâtı bûy-ı rindânı adem        

Sahn u sahrâya hayâtı irgürüp bâd-ı sabâ     

Arz olur cennet misâli bâğ u bostânı adem

Bir zamânİsmâîl-âsâ bir Halîl'e ol püser       

İnkıyâd et nefs-i kebşi eyle kurbân-ı adem  

El çekip ağ u karadan farîg u âsûde ol             

Nefsi katl et terk-i terk et eyle Süleyman-ı  adem      

Tâlib-i dînâr olup aldanma dünyâ mâlına    

Berri  bahri (bî) nihâyet dürrü mercânı adem             

Ölmeseydi birbirin yerdi cihân halkı kamu

Hazret-i Hakk'ın bize bu âlî-ihsânı adem     

Bu cihân gülzârının bünyâdına oldur sebeb

İlm-i hikmet şehrinin şems-i şebistânı adem             

Derdine sabr eyle dehrin Hazret-i Eyyûb gibi            

Bir zamân Yûsuf oluben bekle zindân-ı adem

Tîğ-ı cellâd gamzesi bir anda yüz bin kan eder           

Âlem-i mülk-i fenânın şâh-ı merdânı adem 

Goncadan yüz gösterir bülbülleri feryâd eder

Doldurup bûy-ı Muhammed'le gülistânı adem          

Hüsnünü arz eyleyip âşıkların cânın alır       

Berk urup vahdet yüzünden nûr-ı lem'ânı adem       

Ref edip kesret hicâbın gir muhabbet şehrine            

Gir velîler gönlüne seyr eyle gülşan-ı adem 

Cennetü'l-Huld içre zevk eder iken Âdem Ata            

İftirâk iline saldı Anı şeytân-ı adem

Hazret-i Mûsâ elinde bir dıraht iken asâ       

Sâhirin sihrine karşı kıldı su'bân-ı adem       

Şübheden kurtarmak için ol zamânın halkını

Batn-ı Meryem'den kılıp nutk-ı Mesîhânı adem        

Âlem-i amâda  iken cümle esmâlar tamam  

Nûr-ı Ahmed'den zuhûra geldi ayân-ı adem

Bir elinde var hayâtı bir elinde zehr-i mâr    

Hiç elinden kurtuluşun var mı imkânı adem

Kalbini pâk eyle kim Hak'tan sanâ mihmân gele       

Bir gün olur olacaksın sen de mihmân-ı adem

Gelmeseydi âleme Ol kâinâtın mefhari          

Hızra içirmezdi katre âb-ı hayâtı adem          

Cümle âlem hüsnünün meftûnu olmuşken anın        

Kul olup sattırmadı mı Şâh-ı Ken'ân'ı adem

Öyle bir sultâna hâdim olmuşuz ne gam bize             

Pîr-i Sâmi olmuş iken şîr-i garrân-i adem      

Ol adem şehrinde kurmuştur velâyet tahtını              

Cezb eder mülk-i bekâya cümle yârânı adem              

Tende lahmi Sâlih'in eşyâda sehmi kalmadı

Murg-ı cânı per açıp kılmakta cevlân-ı adem              

104

Nedir bu çektiğim cevr ile sitem

Eyledin kaddimi dâl kara bahtım     

Hiçbir gün şâd edip kılmadın Rüstem            

Âhiri eyledin Zâl kara bahtım            

Felek ile çok oynadım utulmaz          

Ne taraftan el attımsa tutulmaz

Bu cân düşmüş pençesine kurtulmaz

Bir zamân da böyle kal kara bahtım

Ezelden yâr iken gonca güllere

Düşürdün sen beni gurbet illere

Yeşil ördek gibi gölden göllere

Karabatak gibi dal kara bahtım

Gökte uçar iken indirdin meni

Vâdî-i vîrâna kondurdun meni

Vahşî hayvânlara döndürdün meni

Eyledin dilimi lâl kara bahtım           

Nicesin geçirdin sadra mihrâba         

Nicesin kapladın sîm ü zer bâba       

Düşürdün sefînem kûh-i girdâba      

Enginden engine sal kara bahtım

Sâlihem ben bir sultânın hâdimi

Şâhıma arz edem bu feryâdımı

Pîr-i Sâmî senden alsın dâdımı          

Başını taşlara çal kara bahtım                           

105

Bana dervîş demişler

Ben dervîş olamadım

Yanlış haber vermişler

Ben dervîş olamadım

Hakkı da bulamadım

Dervîşler halîm olur

Giydiği kilim olur

Hulki mülâyim olur

Ben dervîş olamadım

Hakkı da bulamadım

Dervîşler post giyinür

Nâsa çirkin görünür

Herkes ana yerinür 

Ben dervîş olamadım

Hakkı da bulamadım

Dervîşler halîm olur

Hakk ile kelîm olur  

Hem kalb-i selîm olur            

Ben dervîş olamadım

Hakkı da bulamadım

Dervîşler mestûr olur             

Dil sarâyı nûr olur    

Hakk ile manzûr olur             

Ben dervîş olamadım

Hakkı da bulamadım

Dervîşler cennet gülü

İsm-i a'zam bülbülü

Hayât bahş eyler dili

Ben dervîş olamadım

Hakkı da bulamadım

Dervîş olan hâk olur

Sâhib-i idrâk olur

Mâsivâdan pâk olur

Ben dervîş olamadım

Hakkı da bulamadım

Dervîş olan âb olur  

Mazhar-ı Vehhâb olur            

Ciğeri kebâb olur

Ben dervîş olamadım

Hakkı da bulamadım

Dervîşler hem bâd olur         

Cânı dili şâd olur

Gussadan âzâd olur 

Ben dervîş olamadım

Hakkı da bulamadım

Dervîşler hem nâr olur

Şeş cihette var olur  

Yâdlar kamu yâr olur              

Ben dervîş olamadım

Hakkı da bulamadım

Dervîş olan nûr olur

Nâs içinde hôr olur

Her taraftan dûr olur              

Ben dervîş olamadım

Hakkı da bulamadım

Dervîş benzer bülbüle

Mürşidler benzer güle

Sev Hakkı seven ile

Ben dervîş olamadım

Hakkı da bulamadım

Dervîşler bülbül olur

Mürşidler hem gül olur

Sözleri makbûl olur

Ben dervîş olamadım

Hakkı da bulamadım

Dervîşlerin sultânı

Cân derdinin dermânı

Sâmî-yi Erzincânî

Ben dervîş olamadım

Hakkı da bulamadım

Dervîşler şâhı Sâmî

Hakîkat mâhı Sâmî 

Aşkın misbâhı Sâmî

Ben dervîş olamadım

Hakkı da bulamadım

Sâlih gibi dervîşler

Hayvân-sıfât kalmışlar

Himmet alan almışlar

Ben derviş olamadım

Hakkı da bulamadım

106

Zelîl-i âciz-i abd-i Hudâ'yem              

Tarîk-i Nakşibend'e cân fedâyem

Muhibb-i çâryâr-ı Mustafâ'yem         

Tarîk-i Nakşibend'e cân-fedâyem

Der-i Sâmî'de bir kemter gedâyem  

Ömür sermâyesin verdim hebâya

Mukârin olmadım Âl-i Abâ'ya            

Habîbullah'a geldim ilticâya              

Tarîk-i Nakşibend'e cân-fedâyem

Der-i Sâmî'de bir kemter gedâyem

Ki ben bir andelîb-i kudsiyânım       

Bilinmez kande kaldı âşiyânım         

Bu âlemde garîb-i nâtüvânım            

Tarîk-i Nakşibend'e cân-fedâyem

Der-i Sâmî'de bir kemter gedâyem

Kalemden şak olup seyrâne geldim 

Bulut yağmur olup ekvâne geldim

Nebât hayvân olup insâne geldim

Tarîk-i Nakşibend'e cân-fedâyem

Der-i Sâmî'de bir kemter gedâyem

Zuhûrâtım Muhammed'den Ehad'den

Bu kesret âlemi hubb-ı Samed'den

Halâs et bizleri şâhım kemendden  

Tarîk-i Nakşibend'e cân-fedâyem

Der-i Sâmî'de bir kemter gedâyem

Bekâ sultanlarının kullarıyız

Hakîkat bâğının bülbülleriyiz

Şahâdet âleminin erleriyiz

Tarîk-i Nakşibend'e cân-fedâyem

Der-i Sâmî'de bir kemter gedâyem

Tarîkat cümle haktır olma zâği          

Ki dört misbâhı var birdir çerâğı       

O misbâhın on ikidir budagı               

Tarîk-i Nakşiben'de cân-fedâyem

Der-i Sâmî'de bir kemter gedâyem

Dolaştım âhiri bu hâna geldim

Bir ednâ Sâlihem ihsâna geldim       

Pîrimin pâyine kurbâna geldim         

Tarîk-i Nakşibend'e cân-fedâyem

Der-i Sâmî'de bir kemter gedâyem

107

Beyân edem zuhûrâtı pîrimden size ey  ihvân            

Kılarsa Hak inâyeti ola hep hüccet ü bürhân               

Nice hikmet garâibler haberler verem uşşâka             

İşitsin anı sâlikler nicedir himmet-i sultân  

Füsûsun bahridir şâhım Muhammed Sâmî'nin kalbi               

Zuhûr etmiştir enhârı bu abdinden akar her an         

Anın hep vâridâtıdır bu nefsim tercümânıdır             

Dökülür kalbime bir bir misâl-i hikmet-i bârân         

Bu gönlüm öyle mesttir kim anın aşk-ı hayâlinden  

Dilerim işbu hayretten ebed ayılmayam bir an          

Dahi hem "küntü kenz" esrârının bir nebze iş'ârı       

Diyem bir katre mikdârı zuhûr-ı himmet-i pîrân       

Bu âlem çâr unsurla mürekkeb oldu fil-cümle            

Kuruldu dağ u  taş sahrâ yapıldı kasr ile eyvân          

Dahi bu dört anâsırdan müretteb cism ile rûhu         

İkisi mazhar-ı nârı ikisi mazhar-ı nûrân         

İkinin hizmeti her dem imâret eylemek kevni

İkinin hizmeti dâim yıkıp kılmaktadır vîrân

İkisi âb ile hâktir ikisi bâd u âteştir  

İkisi rûh ile cândır ikisi  cism ile ebdân          

İkisi cism ile tendir bulardır âlem-i esfel       

İkisi rûh ile cândır bulardır âlem-i a'yân       

Bular hep feridir aslın ne aynîdir ne gayrîdir               

Bularla cümle kâimdir gerek hayvân gerek insân      

Sorarsân bunların aslın hakîkat bir kalemdendir

Musavvirden zuhûr eyler bu denli şekl ile elvân        

Hitâb-ı "kün fekân" erdi Müdebbir ismine bir kez     

Zuhûra geldi Akl-ı Küll kılar âlemleri seyrân

Musavvir ismini câmi oluben bir kalem oldu              

Hitâb erişti şak oldu bi-emri kudret-i Yezdân             

Kalem çün iki şak oldu anın kahr-ı celâlinden            

Birisi mazhar-ı lutfu birisi mazhar-ı hicrân  

Biri yazdı semâvâtı bütün me'vâyı cennâtı

Biri yazdı küsûfâtı oluben mazhar-ı ekvân

İkinin maverâsında ki bir şehr-i muazzam var            

Hakîkat şehridir ismi odur hem menzil-i cânân

Bekâbillah olan canlar bu menzilde karâr eyler

Oturup kürsîler üzre iki yüzden eder seyrân

Küsûfi nice dört ise lutûfu dahi dört oldu

Kalemdir Akl-ı Külldür hem bi-külli sanat-ı Sübhân

Birisi rûh-ı a'zamdır o bir sırr-ı muazzamdır

Birisi nûr-ı zâtıdır odur hem sırr-ı "er-Rahmân"

Akıl da cüz'üdür rûhun anın çün edemez idrak

Ebü'l-Ervâh Muhammed'dir akıllar burda ser-gerdân     

"Nefahtü fîhî min rûhî" hitâbı mazhar-ı Âdem            

Hitâb-ı "kün fekân" emri Müdebbir'den olur a'yân

Müdebbir akl-ı küll oldu Musavvir ismi câmi'dir

Olup bir âlem-i kübrâ bilindi san'at-ı Rahmân

Bu âlem başı arş oldu dahi ayağı ferş oldu    

Merâtib üzre nakş  oldu müşekkel sûretâ insân         

Birinci Nûr-ı Ekrem'dir ikinci Rûh-ı A'zam'dır

Üçüncü Akl-ı Evvel'dir Kalem dördüncüdür ey cân

Bular deryâ-yı vahdettir Ahadden Vâhidiyyettir

Zuhûrâtı muhabbettir Muhammed'den olur a'yân

Kalemdir Nüsha-i Kübrâ kamu esmâyı câmi'dir        

İki yüzden zuhûr eyler nice bin kudret-i bürhân

Kalem bil infisâlîdir biri kahr-ı celâlidir         

Biri nûr-ı cemâlidir anı bir bir kılam tıbyân 

O kim kahrına mazhardır olubdur âlem-i süflâ           

O kim nûr-ı cemâlidir gören görmez ebed hüsrân     

Nebîlerde bir esrâr var velîlerde bir esrâr var

Oların tenleri cândır olubdur cânları cânân

Buların rûhları cânı bu âlemden değildir bil

Olar rûh-ı izâfîdir odur hem nefha-i Rahmân              

Bu bir devlet hümâsıdır eğer konmazsa başına          

Velî sûrette insânsın kalırsın sîretâ hayvân 

Bu mahlûkun kamu aslı muhabbetten yaratıldı

Muhabbet olmasa bil kim büyütmez yavrusun hayvân

Halâyık içre insânı kamudan eyledi ekrem     

Yarattı "Ahsen-i Takvîm" kıluben mazhar-ı Rahmân               

Hudâ'yâ  izzetin hakkı bana keşf et bu esrârı

Bu denli mahrem etmişken nedir bu gaflet-i insân

Ki bildin Fâil-i Mutlak kamusu hikmet-i Hallâk        

Kamuya yek nazarla bak deme bu yahşi bu yaman  

Bizim bu aklımız cüzdür mevâşîdir maâşîdir              

Furû-ı akl-ı evveldir sakın aldanma ey merdân          

Latîf-i âlemin ara duracak yer mi gör bura    

Kılagör derdine çâre misâfirsin geçer kervân

Seni sen kurtaramazsın ara bul kâmil insânı

Gider bu "Ahsen-i Takvîm" olursun sonra çok pişmân

Yeter bu nefse kul oldun bu berzahda düşüp kaldın

Yürü bir pîre kul ol kim bulasın derdine dermân

Eğer himmet erişmezse sana bir şeyh-i kâmilden

Adüvler yıktılar seddi ne yatarsın garîb insân            

Yakındır bil değil ırak basîret gözleriyle bak

Yüzünde nûr eder berrâk Pîr-i Sâmî-yi Erzincân

Tarîki Nakşibendîdir gürûhu dil-pesendîdir

Tabîb-i ser-bülendîdir O'dur hem Hazret-i Lokmân

Düşüp pâyına kıl âhı tutagör müstakim râhı               

Kılagör hubb-ı lillâhı geçirme fırsatı bir ân   

Münâcâtım budur yâ Rab Muhammed Mustafâ hakkı            

Pîrimiz Şeyh-i Sâmî'ye nihâyetsiz kılıp ihsân

Senin vuslat şarâbını anın dest-i kemâlinden             

İçip mest olsun âşıklar Odur hem sâkî-i devrân

Bi-hamdillah tutup destim beni ol eyledi mesrûr     

Gönül şehrin kılıp pür-nûr dağıldı leşker-i şeytân     

Menem Sâlih yüzü kara düşürme çarh-ı devvâra       

Bağışla ism-i Settâr'a ki Sensin sâhib-i gufrân            

108

Ey gönül senden şikâyet eylerem Mevlâ'ya ben

Düşeli çengâline düştüm aceb gavgâya ben

Geçti bunca mâh u sâl bir an beni şâd etmedin          

Bir hayâl-i sihr ile düştüm yalan da'vâya ben

Görmedim lutfunu bir gün çekdiğim kahr-ı celâl       

Yoksa mahrûm-ı ebed mi olmuşam me'vâya ben      

Âh u zârım âheni deldi sana kâr etmedi        

Şerha şerha cismimi deldin çü döndüm nâye ben     

Açmadın bir gün cemâlinden bana bir kutlu bâb      

Bilmezem ki yoksa ümmî olmuşam süflâya ben        

Çokları arz-ı cemâlinle müşerref eyledin       

"Lâ" da kaldım düşmedim mi mazhar-ı "illâ"ya ben 

Bu kadar elvân sûret hep senin nakşın-durur             

Hayret-ender-hayret içre düşmüşem hulyâya ben   

Bir mey ile cümle mest ettin bu  âlem halkını            

Bilmezem ki ne için geldim aceb dünyâya ben

Akl-ı cüz etmez ihâta akl-ı küll sensin gönül

Kîl ü kâl ile bu ömrüm cümle verdim zâya  ben          

Her ne var hâdis kamusu hep furûâtın-durur             

Benliğim cümle senindir düşmüşem bir sâye ben    

Vuslatıma berzah oldun arada nedir garaz

Pîr-i Sâmî Hazretine giderem şekvâya ben   

Sâye-i pîrimde hergiz sana minnet eylemem              

Sâlihem sıdk ile girmişem der-i ulyâya ben 

109

Yetiş ey keştibânım bir derin deryâya düştüm ben  

Meded gavvâsım ol kim bî-amân dalgaya düştüm ben  

Ne bir sâhib-vekâr oldum ne bir kimseye yâr oldum

Kocaldım ihtiyâr oldum ne bir hemtâya düştüm ben              

Bilen yok hasb-ı hâlimden usandım tatlı cânımdan

Cüdâyım âşiyânımdan şeb-i gayyâya düştüm ben    

Şikâr almaklığa cânân ilinden azm-ı râh ettim           

Hemân kendim şikâr oldum kemend ü yâya düştüm ben     

Ezelden âşinâ-yı yâr iken vahdet sarâyında 

Anâsır bendine mağlûb olundum pâye düştüm ben

Bu nefs uykudan uyandı gelip emmâre dayandı        

Anın rengine boyandı yedi süflâya düştüm ben         

Belâ-keş olmağı menden gelip öğrensin âşıklar

Yürek kanı şarâbımdır çetin sevdâya düştüm ben

Nazar kıldım ki bu ekvân kamusu âlet-i Rahmân      

Oturmuş tahta bir sultân "mîm" ü "dâl" "hâ" ya düştüm ben

Melâik ins ü cin yeksân kamu hizmettedir her an     

Eder seyyâreler devrân aceb hulyâya düştüm ben   

Gelüben âlem-i a'mâdan esmâlar olur a'yân

Muhammed'den zuhûr eyler gül-i hamrâya düştüm ben       

Kamu esmâya mazhardır o mir'ât-ı  müsemmâdır    

Bu bir özge muammâdır katî ahfâya düştüm ben      

Ebü'l-Ervâh Odur Aklu Kalem cümle Muhammed'dir            

Ahadden vâhidiyyettir "elif"den "bâ"ya düştüm ben               

Şükûfelerdeki bûylar Anın ıtrı değil midir    

Beni mest eyledi medhûş olup rü'yâya düştüm ben

Mukayyed anladım "lâ"yı çü bildim mutlak "illâ"yı  

Bıraktım kuru da'vâyı dem-i Yahyâ'ya düştüm ben  

Yüzü nakş-ı hayâl imiş özü bir başka hâl imiş

Bilen ehl-i kemâl imiş söz-i  hercâya düştüm ben     

Bu halkın çoğu kâl ehli  kimi olmuş  vebâl ehli           

Katî azdır kemâl ehli yalan da'vâya düştüm ben

Arayıp derdime dermân kıluben nâle-i hicrân            

Gezerken zâr u ser-gerdân mey-i sahbâya düştüm ben          

Cemî-i ilme şâmildir dahi ilmiyle âmildir     

Pîrim mürşid-i kâmildir yüzü bedrâya düştüm ben  

Zamânın Oldur imâmı Muhammed Pîrimin nâmı

Olubdur mahlâsı Sâmî Yed-i beyzâ'ya düştüm ben  

Yüzüm yoktur huzûrunda varıp arz etmeğe hâlim

Adûler aldı dil şehrin yaman gavgâya düştüm ben   

Pîrimin vâridâtıdır zuhûr eden dehânımdan               

Hakîkat şemsine karşı hemân bir sâye düştüm ben 

Muînim dest-gîrim ol katî dar hâldedir Sâlih              

Senin bir zerre nûrundan bu cisme mâye düştüm ben            

110

Niçin nerm olmadın ey dil ki kalbin katıdır taştan    

Özün fehm et ferâgat eyle gel bu ceng ü savaştan     

Otur meydân-ı vahdette geçip bu cân ile baştan

Halîlullah gibi pervâne ol dönme bu âteşten

Haber almak dilersen hâl-i aşkı sor belâ-keşten        

Hebâya verme gel ömrün ara bul kâmil insânı           

Halâs olup tenezzülden geçegör işbu meydânı          

Bekâ semtine azm eyle terakkîden olup fânî               

Halîlullah gibi pervâne ol dönme bu âteşten

Haber almak dilersen hâl-i aşkı sor belâ-keşten

Otur meyhâne-i gamda yürek kanın şarâb olsun

Dü çeşmin çeşme-i hûnâbı kıl bağrın kebâb olsun    

Gıdâyı rûha ver kût-ı kulûbun feth-i bâb olsun          

Halîlullah gibi pervâne ol dönme bu âteşten

Haber almak dilersen hâl-i aşkı sor belâ-keşten

Ayırma sem'ini Hak'tan gözün mir'ât-ı Ahmed kıl    

Eriş kalb-i selîm içre refîkın peyk-i hazret kıl              

Kelâmın hüccetü bürhân şühûdun ayn-ı vahdet kıl

Halîlullah gibi pervâne ol dönme bu âteşten

Haber almak dilersen hâl-i aşkı sor belâ-keşten

Girip vahdet sarâyında kubâb-ı Hak'da mestûr ol     

Kelâmın sem'in olsun Hak dahi Hak ile manzûr ol   

Pîr-i Sâmî'ye kul ol Sâlihâ izzetle mesrûr ol  

Halîlullah  gibi pervâne ol dönme bu âteşten

Haber almak dilersen hâl-i aşkı sor belâ-keşten

111

Akıldan şakk olunmuş bir kılam ben               

Kesâfet âleminde ne kılam ben         

Bu âlemde garîbim hem-demim yok              

Latîf-i âlemim kande bulam ben      

Enîsim mûnisim yok bu arada           

Mugaylanlıkta bitmiş bir gülem ben               

Ki bir zencîrsiz arslan idim evvel

Bu kesret içre hâli müşkilem ben     

Bu âlem halkı hep benden kaçarlar

Sanarlar ki buları âkilem ben             

Eriştim âhiri bir reh-nümâya

Meded eyle dedim derdli dilem ben               

Dedim kıl merhamet ey Hazret-i Pîr

Bu berzahda dahi nice kalam ben    

Tutup destim bana oldu musâhib    

Der-i Sâmî'de bir kemter kulam ben               

Cemî-i sohbetinden oldum irşâd      

Ki kırk yerden yarılmış bir kılam ben

Bu halk içre eğer lâl ise dilim

Pîrimin bâgçesinde bülbülem ben

İçirdi Sâlih'e aşkın meyinden

Ki bir solmaz şükûf-ı sünbülem ben

112

Nemî dânem çünân Mecnûn menem ahrâr-ı dervîşân 1-2-3-4

Değil Mansûr yek-tâ şod hemân berdâr-ı dervîşân   

Yekî efrûşu haz  dem râ sun ey sâkî mey-i hamrâ      

Ayân olsun şeb-i İsrâ seved  izhâr-ı dervîşân              

Suhan-dânî safâ-gûyed şebî hâme sîm-i  zerîd           

Murâdın gül ise şâyed biyâ gülzâr-ı dervîşân              

Ne şehrîyem ne kendîyem gürûh-ı dil-pesendîyem 16-17-18

Tarîk-i Nakşibendîyem men ez-seyyâr-ı dervîşân     

Dilersin dilberi dilber kılarsın dilberi dilber

Sana da keşf olur dilber mühim esrâr-ı dervîşân        

Mekânım batn-ı hût oldu memâtım lâ-yemût oldu  

Muhâfız ankebût oldu ben oldum gâr-ı dervîşân       

Ebû Bekr ü Ömer Osmân Aliyy-i zî-sehâ merdân      

Hilâfet tahtına sultân olan hünkâr-ı dervîşân             

Nebî Sıddîkı Selmânî Bahâeddîn ü Geylânî

Şarâb-ı aşk-ı Sübhânî içer huşyâr-ı dervîşân

Ki Hâlidi Seyyid Tâhâ fedâ cân Sıbgatullâh'a

Pîri Tâgî gibi şâha kemer-bes vârî dervîşân  

Elâ ey Hazret-i Sâmî keselim kebşi sun câmı              

Soyunsun cümle ihrâmı kamu züvvâr-ı dervîşân       

Şeb-i isrâ'ya mahrem râ dem-i İsâ'ya hem-dem râ    

Cemî'-i derde merhem râ Pîr-i Sâmî'yi dervîşân         

Pîrimdir Hazret-i Sâmî derinde kem-ter ağlâmı         

Menem hem "hâ"yı "sad" "lâm"ı veren ikrâr-ı dervîşân           

113

Nefs elinden kıl benim âzâdımı Allah için    

Defter-i uşşâka kayd et âdımı Allah için        

Put-perest olmuş bu dil imlâya gelmez çâre ne

Pîr-i Sâmî al bu dîvden dâdımı Allah için      

Öyle bir Şeddâd-i zâlim pençesine düşmüşem           

Eyle mesrûr bu dil-i nâ-şâdımı Allah için     

Nâr ile âb ile hâkden bendimi eyle halâs

Pûte-i aşkında yandır bâdımı Allah için        

Mâsivânın illetinden pâk edip bu gönlümü 

Kıl tarîk-ı Nakşibend'in hâdimi Allah için     

Kur otağı bu gönül şehrinde yak bir şeb-çerâğ

Bana bildir mebde-i mîâdımı Allah için        

Sâye-i Sâmî'de şâhım ıyd-ı ekber edelim      

Bahş edersen Yûsuf-ı şehzâdemi Allah için

Bu vücûdum şehri yandı büsbütün oldu harâb

Hâlime rahm eyle gör feryâdımı Allah için   

Tevbe kıldım sıdk ile sen şâha bîat eyledim

Olmuşum her bir kusûrun nâdimi Allah için               

İşbu benlik berzahında kalmışım hayvân-sıfât

Sırfa irgür bu gönül Bağdâdımı Allah için     

Cismimi nakşına verdim resmimi Nakkâş'ına             

Pîre verdim "hâ"yı "lâm"ı "sâd"ımı Allah için

114

Gel ey derd ehli maşûkun  sakın kaçma cefâsından

Bu bir gülzâr-ı fânîdir ne tutmuşsun yakasından

Gülistânı gülü hârdır dolu akreb ile mârdır  

Yediğin giydiğin nârdır usanmazsın belâsından

Unuttun  ahd-i mîsâkı cemâli nûr-ı müştâkı

Ne çok sevdin bu âfâkı geçemezsin hevâsından         

Ne için âleme geldin ne için nefse kul oldun

Ne öğrendin neler bildin ne kesb ettin sivâsından    

Bu derdin çâresine bak derûnun aşk oduna yak

Seni eylemesin ihrâk soyun gaflet libâsından             

Dünyadan el çek ol fânî ara bul kâmil insânı

Kılagör derde dermânı meded iste atâsından             

Olardır vâris-i Ahmed olardır sâhib-i himmet

Olardır âleme rahmet alan feyzi Hudâ'sından

Karışma hikmete ey cân deme bu yahşi bu yaman

Muhabbet âteşine yan doyulmaz hiç safâsından

Sana şeyhin yeter bürhân içip vahdet meyinden kan

Haber al sırr-ı "er-Rahmân ale'l-arşıstevâ" sından    

Kemâl-i kudretin izhâr kılıp ol Hazret-i Cebbâr

Kimini kıldı ehl-i nâr celâli iktizâsından        

Kimini eyledi mesûd  kimini eyledi mesdûd               

"Ene'l-Hak" söyledi Nemrûd olub merdûd hatâsından           

Kimini eyledi makhûr  kimini eyledi ma'mûr              

"Ene'l-Hak" söyledi Mansûr olup mesrûr atâsından 

Görün şehzâdeler n'oldu birisi sararıp soldu

Biri susuz şehîd oldu bu aşkın mâcerâsından

Bilinmez âlemin fendi bozulmuştur cihân şimdi

Velîler gözlerin yumdu bu asrın dil-rübâsından        

Eger himmet erişmezse pîrimiz Şeyh-i Sâmî'den

Halâs olmaz gönül şehri cehâlet kîr ü pâsından

Bu Sâlih sâye-i Sâmî'de yâ Rab kâmyâb olsun            

Diler kim aynına çeksin basîret tûtîyâsından              

115

Gel ey cân bülbülü gaflette kalma

Muhabbet güllerin görmek dilersen

Bekâ mülküne azm et fânî olma        

Muhabbet güllerin görmek dilersen

Hakîkat meyvesin dermek dilersen

Alır hep sâhibi senden bu mâlı

Yeter oldun bu dünyânın hamâlı

Heman sa'y eyleyip artır kemâli       

Muhabbet güllerin görmek dilersen

Hakîkat meyvesin dermek dilersen

Nef' vermez sana evlâd ıyâlin             

Senindir hep kazandığın vebâlin

Boyansın reng-i dildâre cemâlin       

Muhabbet güllerin görmek dilersen

Hakîkat meyvesin dermek dilersen

Cemâli var Celâl kahrında ara

Hayâtı var semûm bahrinde ara       

Dilârâyı gönül şehrinde ara 

Muhabbet güllerin görmek dilersen

Hakîkat meyvesin dermek dilersen

Firâk-ı yâr ile âh u enîn ol    

Ayaklar altına zîr ü zemîn ol

Sözünde sâdıku'l-va'du'l-emîn ol      

Muhabbet güllerin görmek dilersen

Hakîkat meyvesin dermek dilersen

Varıp dergâh-ı Sâmî'de karâr et

Ne söylerse sözüne i'tibâr et

Bu  yolda  vücûdunu ihtiyâr et

Muhabbet güllerin görmek dilersen

Hakîkat meyvesin dermek dilersen

Sakın Sâlih uyuma ayık ol sen

Çalış her bir ulûma fâik ol sen            

Hak'ın sevdiklerine âşık ol sen

Muhabbet güllerin görmek dilersen

Hakîkat meyvesin dermek dilersen

116

Şarâb-ı vahdetin hamrın içir dilber dudağından        

Gelir bûy-ı muhabbetler senin ahmer yanağından   

Yüzün Seb'ul-Mesânî'dir dehânın maden-i hikmet  

Lisânın nutk-ı Hak söyler bilen yoktur zebânından  

Muhammed nûrudur nûrun demin rûh-ı Mesîhâ'dır               

Döner çarh-ı felek durmaz senin aşk-ı hayâlinden    

Ledünnî mektebin açtı Hızır gör zulmeti geçti           

Hayât-ı câvidân içti senin âb-ı zülâlinden    

Senin nûr-ı siyâhındır kaşınla  kirpiğin  zülfün           

Ki durmaz gözlerin sihri atar tîri kabağından              

Ki sensin "Ahsen-i takvîm" kanı bir ahsen-i tefhîm  

Melâikler alır talîm senin hikmet kitâbından

Senin âşıkların ancak bilirler mebdein şâhım             

Zuhûrâtın mukaddemdir hitâb-ı "kün-fekân"ından 

Cemî-i âlemin ilmin bilen hem bildiren Allah            

Ebu'l-Ervâh bilir ancak seni taksîm hisâbından        

Muhammed Sâmî'dir ismin ki yoktur nokta sultânım

Şehâdet mazharı "Nûrun alâ nûr" un çerâğından       

Yakıp bu benliğim şehrin yalancı nefsimi katl et

Halâs et Sâlih'i şâhım içir vahdet şarâbından

117

Bize deryâ-yı vahdetten haberler söyleyen gelsin     

Hakîkat güllerin görüp bizi mest eyleyen gelsin        

Ne bilsin hâl-i aşkı mekteb-i irfâna girmezse              

Bu meydân-ı muhabbettir başın top eyleyen gelsin

Sarardı gül yanaklar semm-i mârın şerbetinden gör

Şarâb-ı aşk budur şâhım bugün nûş eyleyen gelsin  

Boyandı kana dil şehri kuruldu Kerbelâ cengi         

O yâre karşı cânın teşne-kurbân eyleyen gelsin         

Kelâm-ı ehl-i taklîdi neder ehl-i muhakkıklar             

Maârifle özün deryâ-yı irfân eyleyen gelsin  

Pîr-i Sâmî gibi şâhın eşiğine koyup başın

Velîler gönlüne gir kulu sultân eyleyen gelsin

Göz ile dil kulak kapıların bend eylegil Sâlih               

Eriş kalb-i selîme kuş dilini söyleyen gelsin

118

Deccâl nefsini  zem etti Kur'ânda  Allah        

Zem olmuş iken  sen kimi zem edebilirsin

Kibr ile hasedle geçirip ömrünü eyvâh

Zem olmuş iken  sen kimi zem edebilirsin

Sanma ki hakîkat iline gidebilirsin

Tedbîr ile takdîri düşün sen seni yorma

Gel Âdem'e secde idegör sıdk ile durma

Sâmî gibi sultâna yürü gayrıyı sorma

Zem olmuş iken sen kimi zem edebilirsin

Sanma ki hakîkat iline gidebilirsin

Sorsam ana irâde nedir hâlini bilmez

Ucb ile atar lâfı kaderden geri durmaz           

Bir sırr-ı Hudâ'dır bu dahi aklımız ermez

Zem olmuş iken  sen kimi zem edebilirsin

Sanma ki hakîkat iline gidebilirsin

Hep bizleri zem eyleyen ahlâk-ı zemîme      

Gönül mü verir dervîş olan dîv-i recîme         

Mahrûm-ı ebed kaldı olar rü'yet-i Rahîme   

Zem olmuş iken sen kimi zem edebilirsin

Sanma ki hakîkat iline gidebilirsin

Bil ki dem-i İsâ'durur enfâs-ı Muhammed    

Hem Sâmî-durur mazhar-ı esmâsı Muhammed

Hem şehr-i hakîkat ilinin hâsı Muhammed

Zem olmuş iken sen kimi zem edebilirsin     

Sanma ki hakîkat iline gidebilirsin

Ey nefs-i mârım sanma ki sen insân olacaksın            

Ettiklerini Sâlih'e bir bir bulacaksın

Sâlih gider âhir gine hayvân kalacaksın

Zem olmuş iken sen kimi zem edebilirsin

Sanma ki hakîkat iline gidebilirsin

119

Pîrime râbıta oldum bir eşref vaktü saâtte   

Sanasın kim ayân oldu doğup burc-ı saâdetten          

Bu gönlüm öyle mest oldu memât iken hayât buldu      

Gene irfân ile doldu acâib bahr-i hikmetten

Hakîkat Hızr'ı Mûsâ'yı efendimden suâl ettim

Dedi Mûsâ hidâyettir doğar burc-ı saâdetten

O bir hûbân-ı zîbâdır iki yüzden eder seyrân              

Biri dünyâyı seyr eyler eder hükmü imâretten           

Bu yüz zâhir şerîattır bu yüz sırr-ı nübüvvettir           

Delîl-i peyk-i hazrettir beyân eyler risâletten             

Bu yüzdür mazhar-ı Rahmân bu yüzdür sırr-ı "er-Rahmân"

Bu yüzdür maksad-ı ekvân değil hâlî kerâmetten     

Hızır bir gizli Leylâdır Hızır bir özge me'vâdır            

Hızır tevfîk-ı Mevlâ'dır bilir her bir işâretten              

Varıp Hızr ile zulmete o cevher taşları kimdir             

Hayât-ı câvidân içmek nedir söyle bu hâletten          

Hızır mürşid-i kâmildir o zulmet kalb-i câhildir

Cevâhirler şerîattır özün kurtar cehâletten   

Kelâmı Hazret-i Kur'ân odur hem derdlere dermân

Hem oldur hüccet ü bürhân açar râhı hidâyetten      

Ledünnî ilmi deryâdır balık nefsindir ey kardaş        

Bekâbillah bu menzildir hayât buldu nihâyetten      

Şerîat ilmini icrâ kılan bir mürşidi ara

Eriştirsin seni yâra ebed kurtul nedâmetten

Zamânın Hızrını iste semânın bedrini iste   

Gecenin Kadrini iste özün kurtar dalâletten

Delîlim rehberim pîrim Muhammed Hazret-i Sâmî

Şarâb-ı vahdeti sun kim yürek yandı harâretten

Nice bir içeyim semden halâs et bizleri gamdan        

Diler Sâlih efendimden işâretler beşâretten

120

Pîrimden gönlüme doğdu muhabbet

Hakîkat hâlin izhâr eylerem ben

Zuhûra geldi bir esrâr-ı hikmet

Dilimden bunu iş'âr eylerem ben     

Zuhûrâtı pîrimden söylerem ben

Bu yolda cânı kurbân eylerem ben

Ahad'den hem zuhûra geldi Ahmed

Muhabbetten yaratıldı Muhammed

Terinden cümle âlem giydi hil'ât      

Kimi süflâ kimisi ehl-i iffet  

Zuhûrâtı pîrimden söylerem ben

Bu yolda cânı kurbân eylerem ben

Ki "er-Rahmân ale'l-arşistevâ"dır     

O ismin mazharı hem Mustafâ'dır    

Bunu bilen kamu ehl-i safâdır           

Bu remzim ehl-i nâdâna hafâdır       

Zuhûrâtı pîrimden söylerem ben

Bu yolda cânı kurbân eylerem ben

Sıfât-ı Çâr-yârı kıldı mahrem

Birinci Hazret-i Sıddîk-ı A'zam

İkinci Âdil-i Fârûk-ı Ekrem

ºçüncü zî-hayâ Zin-nûreyn efham    

Zuhûrâtı pîrimden söylerem ben

Bu yolda cânı kurbân eylerem ben

Dahi dördüncüsü sâhib-sehâdır        

Velâyet Haydarı Şîr-i Hudâ'dır          

Ki dâmâd-ı Muhammed Mustafâ'dır

Dahi Âl-i şehîd-i Kerbelâ'dır

Zuhûratı pîrimden söylerem ben

Bu yolda cânı kurbân eylerem ben

Tarîkımız Tarîk-ı Nakşibendî

Kamu ehl-i tarîkin ser-bülendi          

Kolumuz Hâlidî'dir dil-pesendi         

Girenler hâb-ı gafletten uyandı         

Zuhûrâtı pîrimden söylerem ben

Bu yolda cânı kurbân eylerem ben

Erişti Şeyh-i Abdullâh'a nûru

Seyid Tâhâ'da ol kıldı zuhûru

Ana bîat eden buldu huzûru

Terakkî eyleyip buldu sürûru

Zuhûrâtı pîrimden söylerem ben

Bu yolda cânı kurbân eylerem ben

Emânet Sıbgatullâh'a dayandı

Cemâli Hak boyasıyla boyandı

Kabâil cümle gafletten uyandı           

Füyûzâtı Semerkand'e dayandı

Zuhûrâtı pîrimden söylerem ben

Bu yolda cânı kurbân eylerem ben

Erişti Şeyh-i A'zam Pîr-i Tagî

Velâyet şehrine kurdı otağı

Müzeyyen eyledi sahrâyı bâğı            

Gönül şehrinde yandırdı çerâğı

Zuhûrâtı pîrimden söylerem ben

Bu yolda cânı kurbân eylerem ben

Erişti Sâmî-yi devr-i zamâne

Safâ-bahş etti kalb-i ârifâne

Nice bin mürde kalbler geldi câne

Kılan bîat girer dârü'l-emâne             

Zuhûrâtı pîrimden söylerem ben

Bu yolda cânı kurbân eylerem ben

Muhammed Şeyh-i Sâmî'dir Pîrimiz

Bilâdı şehr-i Erzincân yerimiz            

Bir ednâ Sâlihem Oldur şîrimiz         

Derinde kemterinin kemteriyiz         

Zuhûrâtı pîrimden söylerem ben

Bu yolda cânı kurbân eylerem ben

121

Gel cânını terk eyle ki cânân doğa senden

Hem kalbini pâk eyle ki irfân doğa senden

Aldanma sakın sözlerine dîv-i recîmin           

Ver kuvvetini rûha ki vildân doğa senden     

Tevhîd topunu destine al "Hû"ya devâm et 

Bir gün ola Haydar-sıfât arslân doğa senden

Süfyânîlerin sözlerine eyle tahammül            

Sabr eyle gönül derdine dermân doğa senden            

Ey murg-ı gönül âlem-i süflîde dolaşma        

Ulvîde olan ravza-i gülşân doğa senden        

Kibr ile hased eyleyüben olma muannid       

Ol asl-ı sehâ lutf ile ihsân doğa senden          

Dil şehrine gir mekteb-i irfâna kadem bas    

Bul hâtemini hükm-i Süleymân doğa senden             

Cân vermede Cercis gibi ol derd ile Eyyûb    

Katl eylegör nefsini kurbân doğa senden

Ya'kûb oluben kûşe-i ihsânda karâr et           

Bir gün ola ki Yûsuf-ı Ken'ân doğa senden

Tut dâmenini Hazret-i Sâmî gibi pîrin           

Ol rûh-ı Muhammed'deki seyrân doğa senden

Sâlih seni terk eyleyip öz nefsini fehm et      

Zulmette yürü şems ile tâbân doğa senden 

122

Bedensiz bir güzel gördüm efendim

İlikten damardan kandan içeru

Cânân illerinden sordum efendim

Bir cân vardır gizli cândan içeru

Niceleri vardır hicrân gölünde

Çok Mansurlar vardır zülfün telinde

Hakîkat şehrinde cânân ilinde

Bülbüller var o gülşandan içeru

"Kün fekân" emriyle döner bir dolâb

Öğüdür âlemi misl-i âsiyâb 

İnceden incedir olunmaz hisâb

Çok hikmet var "Kün fekân" dan içeru

Geçmeyenler bilmez çarh-ı çenberi

İçmeyenler bilmez âb-ı Kevseri

Bir gece Pîrimden aldım haberi

Mekân vardır lâ-mekândan içeru

Gül bülbülü gördü çıktı kabından

Bülbüller uyandı kalktı hâbından    

Pervâneler geçti âteş bâbından         

Azm eyledi gülistândan içeru

Bu ne ayrılıktır bu ne iftirâk

Benlik irâdesin elinden bırak

Her neye bakarsan Hak gözüyle bak

Gör neler var bu ekvândan içeru       

Pîr-i Sâmî gibi bâtın sultânı

Ârif-i billahtır yoktur akrânı

Reşâdet bâbından açmış meydânı   

Çok merdân var o meydândan içeru

Sâlih  ne yatarsın uyan dediler

Sıdk ile Allah'a dayan dediler

Hak gizli değildir ayân dediler           

Çok ihsân var bu ihsândan içeru

123

Umûrun Hakk'a tefvîz et n'ederse ol eder yâ Hû        

Aradan benliğin mahv et gözet neyler kader yâ Hû

Bu gaflet uykusundan kalk kamu bildiklerin bırak

Cihâna bir güzelce bak gelen durmaz gider yâ Hû

Düşün bir geldiğin ili ne taraftan gider yolu

Kişi kazandığı mâlı çobân olur güder yâhu

Ne için âleme geldin ne için tutulup kaldın

Yalancı nefse kul oldun seni tutmuş yeder yâ Hû      

Pîr-i Sâmî'ye var kardaş akıtsın gözlerin kan-yaş

Sana olmazsa Ol yoldaş olursun derbeder yâ Hû

Görün Sâlih bî-hemtâyı gezerken kûh u sahrâyı         

Gönül buldu dilârâyı bu gavgâyı n'eder yâ Hû            

124

Mecnûn'u görün n'etti Leylâ'daki âh ile

Ferhâd da Şîrîn için gör neyledi dağ ile

Her birisi bağlandı bir âhenîn bağ ile             

Sen seni âşık sanma bir beyhûde âh ile

Var etti özün anlar ol nûr-ı İlâh ile

Sûretlere aldanma bu nefse alâmettir

Benliğine dayanma bil sonu nedâmettir       

Herbir yola inanma sanma ki selâmettir

Sen seni âşık sanma bir beyhûde âh ile

Var etti özün anlar ol nûr-ı İlâh ile

Gör neyledi pervâne bir şem'-i çerâğ ile

Bülbül düşüp efgâna  bir gonca-i zâğ ile        

Her birisi bend oldu bir türlü duzâğ  ile         

Sen seni âşık sanma bir beyhûde âh ile

Var etti özün anlar ol nûr-ı İlâh ile

Her kim ki tenezzülden kurtarmadı kendini

Ayılmadı gafletten çözemedi bendini

Teslîm oluben pîre dinlemedi pendini           

Sen seni âşık sanma bir beyhûde âh ile

Var etti özün anlar ol nûr-ı İlâh ile

Gör âşıkı ol mâhı şakk eyledi parmağı            

Teşneleri kandırdı parmakları ırmağı             

Âşıkları yandırdı gül vechiyle yanağı

Sen seni âşık sanma bir beyhûde âh ile

Var etti özün anlar ol nûr-ı İlâh ile

Bul Sâmî gibi şâhı seyr et ulu dergâhı

Sâlih gibi yok yere eyleme kuru âhı

Sohbette müdâvim ol nefsinden ol âgâhı      

Sen seni âşık sanma bir beyhûde âh ile

Var etti özün anlar ol nûr-ı İlâh ile

125

Saâdet burcunun sultânı sensin yâ Resûlallah

Kamu derdlilerin dermânı sensin yâ Resûlallah

Dahi hem âlem-i a'mâda iken cümle esmâlar             

Zuhûrı âlem-i a'yânı sensin yâ Resûlallah    

Dahi hem "küntü kenz" esrârının bil mahremi sensin

Makâmındır senin hem "Kâbe kavseyn" yâ Resûlallah

Çü doğdun Mekke'de kıldın Medîne şehrine hicret

Kamu ebrârın îmânı çü sensin yâ Resûlallah              

Zuhûrâtın mukaddemdir melâik ins ü cinden hem  

Dü âlemde Ebü'l-Ervâh ki sensin yâ Resûlallah        

Murâdın  teşrîf-i mi'râcdan vücûd-u âlemin gezdin  

Zemîn ü âsumânın nûru sensin yâ Resûlallah

Cemî-i enbiyâ cümle sana hep ümmet oldular

Hüviyyet bâbının miftâhı sensin yâ Resûlallah         

Pirîmiz Hazret-i Sâmî senin vârislerindendir

Ulüvv-i himmeti hem şânı sensin yâ Resûlallah        

Bu Sâlih himmet-i pîri ile bildi seni şâhım

Kelâmın hücceti bürhânı sensin yâ Resûlallah

126

Hakîkat şehrinde bir güzel gördüm

Bir göreni göremedim ne çâre

Sevdâ-yı aşkından yanıp kül oldum

Bir bilen yok soramadım ne çâre

Bir zamân bekledim Leylâ dağını

Bir zâman bekledim gül budağını

Bir zamân bekledim yâr otağını

Vâsıl-ı yâr olamadım ne çâre              

Andelîbin işi âh u zâr olur    

O nasıl güldür ki tezce hâr olur          

Bir gönül kul olur gâh hünkâr olur    

Ben bu sırra eremedim ne çâre

Bir gülün ki hârı vardır yâr demem

Kansız dîdelere âh u zâr demem       

Yüzünü görmeden yârim var demem

Ben bu yâri bulamadım ne çâre

Niceleri yâr der gönlü binâda

Niceleri yâr der gönlü zinâda

Nicesinin gönlü  bey' ü şirâ'da           

Bu yâr kimdir bilemedim ne çâre

Duydum ki yârimin yeri Kâf imiş      

Dillerde söylenen kuru  lâf imiş

Aslını sorarsan "nûn" u "kâf" imiş     

Pâyine yüz süremedim ne çâre          

Meded Pîr-i Sâmî bir gör hâlimi

Bu Sâlih'e çok ettiler zulümi

Aç  vuslat perdesin göster gülümi

Çok ağladım gülemedim ne çâre

127

"Hû" deyip devrâna geldim bu cihâne çâre ne

Çok zamândır hâdim oldum ben bu hâne çâre ne

Dört anâsırla mürekkeb mâyemiz derttir bizim

Hicr ile döndü elif kaddim kemâne çâre ne  

Arayıp "yüz elli" de "yüz üç" makâmın bulmuşam

Anın için düşmüşem âh u figâne çâre ne

"Otuz iki"nin "otuz iki" kapısı vardurur

Otuz iki hâdimi var hâricâne çâre ne

Hem otuz iki hükümdâr her tarafta hükm eder

Hizmeti zordur buların sâdıkâne çâre ne

Olmadı dil şehri aslâ mekr-i tûfândan halâs

Girmedi asla sefînem bahr-i âne çâre ne       

Bu cihan halkını gördüm cümlesi hizmettedir

Her birini gezdiribdir âb u dâne çâre ne        

Gel hakîkatle nazar kıl bu cihânın halkına

Cümlesinin dirliği ceng ü cidâldir çâre ne     

"fakrî fahrî" ihtiyâr et sen sana gel ey gönül

Gel Hak'ı sen sende bul gitme yabane çâre ne

Gir muhabbet âlemine giy melâmet hırkasın              

Halkı koy desin sana olmuş dîvâne çâre ne

Her kazâ çevgânına karşı duran bir ben miyim          

İşte geldim âhiri dârü'l-emâne çâre ne

Ma'şûkun cevri tükenmez hem belâsı âşıkın

Dûd-ı âhım erdi heft-âsumâne çâre ne          

Halk-ı âlem cümlesi mir'âtım olmuştur benim          

Seyr ederim her taraftan yane yane çâre ne

Her ne var a'lâ vü esfel hep sıfâtımdır benim

Ger akıllı ger dîvâne câhilâne çâre ne

Bir acâib bahre düştüm âbı yok tûfânı çok

Gelmişim ihlâs ile sen keştibâne çâre ne       

Pîr-i Sâmi gibi şâha eylemişem bîati

Girmişem dergâh-ı pîre âşıkâne çâre ne

Gel yeter ağlatma şâhım bu zaîf bî-çâreni

Ağlamaktan eşk-i çeşmim döndü kane çâre ne           

Darb-ı bahrân târih-i tevellüdüm olmuş benim         

Müddet-i ömrüm erişti şimdi câne çâre ne

Sâlihem senden murâdım "fakrî fahrî" dir benim      

Yok huzûr ile yüzüm varam dîvâne çâre ne

128

Mâlikimin mülküne mihmân oluram kime ne

Sâni'in  sun'un görüp hayrân oluram kime ne

Gâh oturup derd evinde beklerem Eyyûb gibi

Dost yolunda cân verip kurbân oluram kime ne

Gâh olur perrende-vârî seyr ederem âlemi   

Gâh durup bir  kûşede pinhân oluram kime ne          

Gâh firâk-ı hasret-i yâr ile mahzûn oluram   

Gâh açılıp gül gibi handân oluram kime ne

Gâh oluram çok muhannet bir megesten korkaram       

Gâh olur ki bir kagan arslan oluram kime ne               

Gâh olur eğnime şâldan giyerem atlas harîr 

Gâh olur ki soyunup uryân oluram kime ne

Gâh Nesîmî-veş bu cismim cildini üzdürürem            

Her belâ çevgânına kalkan oluram kime ne 

Ümmîyem ben zerre denli ilme yoktur tâkatim         

Gâh olur ilm ile bî-pâyân oluram kime ne     

Gâh giderem halk içinde lâübâlî söylerem

Gâh huzûr-ı pîre varıp fân'oluram kime ne   

Gâh girip bâzâr-ı aşk içre oluram muhtesib13

Hakkı bâtıldan seçip irfân oluram kime ne

Gâh olur ehl-i cehennem yakaram bu âlemi

Gâh behişte hûrî vü gılmân oluram kime ne

Gâh girip zindân içinde beklerem Yûsuf gibi

Mısr-ı dilde gâhi de sultân oluram kime ne  

Gâh gönül bahri coşup ağzım döker dürdâneler         

Gâh olur bildiklerim nisyân oluram kime ne

Pîr-i Sâmî şeyhimizdir ben bir ednâ Sâlihem              

Sâyesinde vâsıl-ı cânân oluram kime ne

129

Bir kimseye kim yâr ola tevfîk-i hidâyet        

İrfân ile deryâ oluben kalbi coşar da

Gönlünde tulû' eyler anın aşk u muhabbet  

Görün nice mahbûb-ı Hudâ var bu beşerde 

Sevdim seni seydâ-yı cihân hayır ve şerde

Bir yerde ki gül yoktur o gülşâneye varmam

Hem sohbet-i pîr olmadığı hâneye varmam

Aşk ehlinin ahvâlini pervâneye sormam

Âşık olanın ciğeri yanar da pişer de

Sevdim seni seydâ-yı cihân hayır ve şerde

Bu girye-i nâlânıma kıl merhamet ey şâh     

Pek güç bulunur sen gibi bir  ârif-i billah      

Öğmüş de yaratmış seni Ol Hazret-i Allah

Görün nice mahbûb-ı Hudâ var bu beşerde

Sevdim seni seydâ-yı cihân hayır ve şerde

Ey zühd ile veren bana tebşîre-i cennet        

Biz münkir-i Mevlâ değiliz nâra ne minnet  

Âşık olanın maksûdu matlûbesi rü'yet

Görün nice mahbûb-ı Hudâ var bu beşerde 

Sevdim seni seydâ-yı cihân hayır ve şerde

Göster bana sensiz yeri ey Hazret-i Mevlâ

Bir yerde ki sen varsın o yer hep bana me'vâ               

Aşkını vezîr eyledi gör hüsnünü Leylâ

Görün nice mahbûb-ı Hudâ var bu beşerde

Sevdim seni seydâ-yı cihân hayır ve şerde

Kim şeyhini Hak bilmedi Hakk'ı dahi bilmez

Yok eylemeyen varını maksûduna ermez      

Sâmî gibi bir âşık-ı Yezdân ele girmez            

Görün nice mahbûb-ı Hudâ var bu beşerde

Sevdim seni  seydâ-yı cihân hayır ve şerde

Sâlih tutagör sıdk ile sen dâmen-i Pîri            

Bu asrın Odur kâmili hem kutbu emîri

Hem şehr-i hakîkat ilinin mâh-ı münîri         

Görün nice mahbûb-ı Hudâ var bu beşerde

Sevdim seni seydâ-yı cihân hayır ve şerde

130

Bahr-ı aşkın katresi ol sohbet-i Mevlâ ile      

Katreler deryâ olur cem'iyyet-i kübrâ ile       

Mekteb-i aşka girip oku hakîkat dersini         

Müddeî lâf eyleme gel bir kuru da'vâ ile

Ehl-i aşkın derdinin dermânı vuslattır begim             

Sen benim derdime dermân olamazsın ey hekîm

Öyle bir sultâna hâdim olmuşam âlemde kim

Bir nefesi ayrı değildir Hazret-i Mevlâ ile

Hazret-i Pîrim delîlimdir Halîlimdir benim 

Dil sarâyı ravza-i beyt-i celîlimdir benim      

Ana teslîm ettiğim nefs-i zelîlimdir benim   

İnkıyâd ettim bıçağa uymuşam İsmâîl'e       

Okuruz ders-i "aref"ten Hızr'ın olduk mahremi

Bülbülü bâğ-ı hakîkat güllerinin şebnemi    

Nûrumuz nûr-ı Muhammed nefhamız Âdem demi   

Hem-demiyiz Sûr'a hâcet kalmadı İsrâfîl'e   

Ten ile âbım turâba nâr ile bâdım hevâ         

Cânımı cânâna verdim aradan çıktı sivâ        

Nokta-i sırrım semâ " Rahmân ale'l-arşistivâ"            

Kabz için bir ihtiyâcım kalmadı Azrâil'e        

Gönlümün şehrinde şeyhim oldu seyrânım benim

Pîr-i Sâmî Hazreti feth etti meydânım benim

Eşk-i çeşmim rûz u şeb seylâb-ı bârânım benim       

Teşnelikte ihtiyâcım  kalmadı Mikâîl'e          

Hamdulillah ermişim bir server-i hünkâra ben

Fâriğ-ı âzâde oldum düşmezem efkâra ben  

Sâlihem sıdk ile verdim dilimi dildârâ ben

Mekteb-i aşk içre hâcet kalmadı Cebrâîl'e

131

Dermân idegör derdime ey Hazret-i Sâmî    

Çekmeğe tâbım dahi  yok işbu elemi              

Dil şehrini baştan başa hep aldı harâmî        

Ey şîr-i Hudâ eyle kabûl işbu recâmı              

Bir bende-i nâçîze  gedâyem bu arada           

Hem lâl ü lebin teşnesiyiz sun bize câmı      

Âlemde bu cân derdine dermân seni buldum

Sen sarmayıcak kim saracak işbu yaremi

Sen bizlere mir'ât-ı Hudâ'sın bu arada           

Dil-teşnelerin sende durur vuslatı kâmı        

"İllâ"ya geçir koyma bizi menzil-i "lâ" da

Hicrân oduna yakma şâhım eyle keremi

Benlik bizi bend eyledi bir saht-ı kemende  

Ko erreyi başıma dağıt işbu yuvamı

Ol Yûsuf-ı cânânımı zindânda bırakma

Ten Ya'kûb'unun ref' et gözünden bu gamâmı            

Gasbetti sefînem benim emmâre-i nefsim   

Ol gamzelerin tîriyle katl et bu gulâmı

Tahtındaki gencîne-i dîvârımı doğrult           

Ey Hızr-ı zamânım bu işe eyle devâmı

Gel eyle rehâ şirk-i hafîden ve celîden            

Ref' eyle gönülden çıkarıp hubb-ı sivâmı      

Derd ile belâ çekmede Eyyûb'u da geçtim

Dermân idegör derdime ey Hazret-i Sâmî

Ten hasta bu cân hasta yürek yaralı Sâlih

Bilmem ki nedir sevdiğimin bende merâmı

132

Dehre gelenin her biri bir kâr ile gitti

Mü'min olanın cümlesi ebrâr ile gitti              

Ol kimseye kim ermedi eltâf-ı inâyet              

Zulmette kalıp zümre-i füccâr ile gitti            

Anlar ki özün kurtaramaz nefsin elinden

Girdâba düşüp âlem-i devvâr ile gitti             

Kâl ehli dahi kâlini irgürmedi hâlâ   

Kesrette kalıp âlem-i ağyâr ile gitti  

Mecnûn'u görün oldu kamu dillere destân

Leylâ diyerek âhiri ol zâr ile gitti

Ferhâd dahi Şîrîn için dağları deldi

Verdi serini O da o ikrâr ile gitti        

Bülbül dahi feryâd ederek gül budağında

Lâl oldu dili görmedi ol hâr ile gitti

Pervâneyi gör şem'i görüp cânını attı

Mahvetti özün ol dahi ol nâr ile gitti

İzhâr idüben eyledi dâ'vâ-yı "Ene'l-Hakk"    

Mansûr'u görün ol dahi ber-dâr ile gitti

Ol serverimiz Ahmed ü Mahmûd u Muhammed

Ol "sûre-i İsrâ"daki esrâr ile gitti       

Hem âlim ü kâmiller ile bunca velîler

Bunlar dahi her biri bir âsâr ile gitti

Teblîğ ederek bizlere ahkâmını Hakk'ın

Bu zümre kamu rü'yet-i dîdâr ile gitti            

Sâmî gibi sultâna kılan sıdk ile bîat

Ol rûy-ı Muhammed'deki envâr ile gitti        

Sâlih ise hep benliğini pîrine verdi

Çıktı aradan vuslat-ı dîdâr ile gitti   

133

Yandırdın derûnum nâr-ı Nemrûd'a

Gülşanımın vakti yetişmedi mi         

Bütün cism ü cânım eyledin hurda

Azâlarım yanıp tutuşmadı mı

Rûz u şeb eylerim âh ile vâhı              

Âhıma bir sebeb kaldı mı dahi

Yâ kabz et rûhumu ya aç bu râhı       

Figânım dergâha yetişmedi mi

Ömrüm "nûn" u geçti "câna" dayandı

Arz-ı hâlim âlî-şâne dayandı              

Eşk-i çeşmim bahriâne dayandı        

Bilmezem ki varıp karışmadı mı

Sâlihem düşmüşem âh u feryâda

Çok ağladım gelen yoktur imdâda

Ümîdim var Pîr-i Sâmî  Mevlâda

O da bizden küsmüş barışmadı mı

134

Cân bülbülü ne ağlarsın kafeste

Azm-ı râh et bir gülşane var yüri       

Yandırdın derûnum her bir nefeste

Ben bir yane sen bir yane var yüri

Hicrân göllerine atılamadım

Kul olup hanlara satılamadım

Feleğin kahrından kurtulamadım    

Bir zamân da kûhistâne var yüri       

Karşına almışken gonca gülünü

N'oldu sana terk eyledin ilini

Hele bir zamân da lâl et dilini

Bir hekîm-i hâzıkâne var yüri             

Ben çekemez iken kendi belâmı

Sen açtın yürekte türlü yaramı

Beni de ağlatma eyle keremi              

Himmet ehli bir merdâne var yüri   

Bu garîb illerde kalma âvâre

Isırdırlar seni çok semmî mâre          

Bulmak ister isen bu derde çâre

Kemâl ehli bir sultâna var yüri

Gönülden bây olup dilenci olma       

Sıdk ile teslîm ol yalancı olma

Nezâfet ehli ol külhâncı olma             

Edîbâne ol dîvâne var yüri   

Dergâh-ı Sâmî'de var kıl fizâhı           

Odur âşıkların püştü penâhı               

Zemînin kutbudur semânın mâhı    

Sâmî gibi âlî-şâne var yüri

Sâlihem derdime dermânım Oldur

Gönlümün şehrinde sultânım Oldur

Hakîkatte şâh-ı merdânım Oldur

Murg-ı cânım âsümâne var yüri        

135

Ey erenler arslanı

Geldin imdâda sâkî 

Doldurdun Erzincân'ı

Nûr u ziyâda sâkî     

Nisbet-i Pîr-i Tagî

Sende kurmuş otağı

Sînen cevahir dağı   

Dağıtma yâde sâkî   

"Allah'u nûrun" nûru

Sende kılmış zuhûru

Cismin tecellî Tûru  

Gönlün me'vâde sâkî              

Dîdâra karşı cânın   

Aynıdır hem îmânın

Solmaz gonca dehânın           

Gül-i şinâde sâkî      

Ey andelîb-i Hudâ   

Sohbetin rûha  gıdâ

Sendedir râh-ı Hudâ              

Zât u Esmâda  sâkî  

Nefha-i Âdem demi

Seninledir hem-demi             

Hasta diller merhemi

Sende ziyâde sâkî    

Ey sûret-i insânî

Asrın şâh-ı merdânı

Kıl bizlere ihsânı

Bâb-ı sehâda sâkî    

Sensin Hakk'ın halîli

Âşıkların delîli

Saykal eyle bu dili   

Nûr-ı cilâda sâkî

Himmetü'r-ricâl sende          

Taklîü'l-cibâl sende

Her türlü  kemâl sende

İşbu arada  sâkî        

Sensin Yûsuf-ı Ken'ân

Hüsnüne cümle hayrân

Sen beni eyle kurbân

Verme cellâda sâkî

Kul eyle bu dergâha

Ey enfâs-ı Mesîhâ    

Ümmet oluben şâha

Geldim irşâda sâkî

Mebde ile meâdım  

Bilmekliğe mu'tâdım

Şâd et dil-i nâşâdım

İrgür âbâda sâkî       

"Men aref" in sırrını

Sende buldum dürrini           

Hakîkatin bahrini

Eyle küşâde sâkî      

Dârü'l-emân sendedir           

Ayn-ı îmân sendedir              

Hak nümâyân sendedir        

Vakt-i evhâda sâkî   

Varlık dağın delmeyen

Ağlar iken gülmeyen

Şeyhini Hak bilmeyen

Düşer hüsrâna  sâkî

Ledünnî vâridâtın   

İsm-i zâttır evrâdın 

Şefîisin usâtın           

Haşr-ı kübrâda sâkî

Esrâr-ı rûh-ı âlem    

Gönlündür levh ü kalem       

Bir miskîn kem-ter kulam    

Bâb-ı rızâda sâkî      

Rûh-ı musavver sensin         

Nûr-ı münevver sensin         

Encüm-i enver sensin            

Şehr-i sabâda sâkî   

"Küntü kenz"in esrârı             

Seninledir iş'ârı        

Nutkun Mesîhâ-vârî               

Kalbi ihyâda sâkî     

Destin  kudret kabzası           

Ehl-i aşkın cezbesi

Gönlün tevhîd ravzası            

Hubbun Mevlâ'da sâkî          

Halîl'in gülistânı      

İsmâîl'in kurbânı

Hem mürşid-i Rabbânî

Feyz-i şümâda sâkî 

Ahadden hem Ahmed'i

Bilirsin Muhammed'i

Koyma bu mukayyedi            

Bend-i gulâda sâkî  

Sil mâsivâyı tenden

Ref' et hicâbı cândan

Al benliğimi benden

Gitsin irâde sâkî

Vâridâtın nûr dağı

Derûnun cennet bâğı

Ağzın hayât ırmağı

Kelâmın bâde sâkî

Vechinde yedi âyet

Fâtiha'ya işâret

Ey neyyir-i hidâyet 

Seb'a semâda sâkî   

Sensin Hakk'ın habîbi

Derdlilerin tabîbi

Bırakma bu garîbi

Dâr-ı fenâda sâkî      

Günü tuttu himmetin

İlhâm-ı Hak sohbetin

Cevlân eder nisbetin              

Fevka'l-ulâda sâkî   

Şehr-i hakîkat gülü

Sensin yine bülbülü

Koymagıl ehl-i dili   

Menzil-i  "lâ"da sâkî

Rûh-ı akdes sultânı 

Cân derdinin dermânı

Sâmî-yi Erzincânî

Şeyhü's-saâde sâkî  

Sâdık kuldur Sâlih'in

Düşmüş kaldır Sâlih'in

Şâhım güldür Sâlih'in

İrgür murâda  sâkî

136

Kılalım zârılık Hakk'a edelim çok münâcâtı 

Delîlimiz Muhammed'dir kabûl etmez mi hâcâtı      

Gönül şehrin müzeyyen kıl gözet dâim kulûbâtı        

Gelir sana Hudâ'dan çok büyük mihmân seher vakti   

Bizim bu benliğimizdir düşürmüş bizi girdâba          

Bu bir sihr-i muazzamdır bizi bend etmiş etnâba     

Teşebbüs edelim sıdkı hulûs ile bir esbâba 

Duâmız müstecâb eyler  bizim gufrân seher vakti     

Açıldı ravza-i tevhîd ne durursuz uyanıklar

Gülün şeb-nem zamânıdır erişin bağrı yanıklar         

Salâdır cem olunsun reng-i dildâre boyanıklar           

Cemâlin arz eder âşıklara cânân seher vakti

Erişti nefha-i Rahmân açıldı lâle sünbüller

Okurlar ism-i a'zam cümle kudsîler ve bülbüller       

Bu esrâr-ı ilâhîden haberdâr olmayan diller

Ne yatarsın behey  gâfil uyan bir an  seher  vakti

Bütün uşşâkı mest etti çıkuben Ravza'dan bûyı        

Zemîni âsumânı hep münevver eyledi rûyı  

Kanı berdâr olan gelsin göründü ebrudan mûyı         

Bu bir ıyd-ı muazzamdır olun kurbân seher vakti     

"Nefahtü fîhi min rûhî" unutma ey garîb insân

Düşün bir mebde-i aslın nice bir gezersin hayvân

Duhûl et kalb-i irfâna bu derde bulasın dermân        

Hitâb-ı "ircıî" Hak'tan gelir her an seher vakti

Tarîk-i Nakşibendî'den alanlar vuslat-ı kâmı

Figânı andelîb-âsâ ederler subh ile şâmı      

Kulûb-ı sâliki ihyâ kılar hep nisbet-i Sâmî

Dolar bûy-ı Muhammed'le bu Erzincân seher vakti

Pîrimiz Şeyh-i Sâmî'dir Muhammed'dir Anın ismi

Bekâbillâh olup zâtı tecellî Tûrudur cismi

Boyanıp reng-i dildâre bilinmez anların resmi

Okurlar mekteb-i dilde bular Kur'ân seher vakti       

Beni benlik harâb etti bu yüzden olmadım ma'mûr

Dökülür gözlerim yaşı sanasın mislidir yağmur

Tecellî eylese dilber gönül şehri olur mesrûr               

Urur mevci gelir cûşa kamu ummân seher vakti        

Beni benlik harâb etti dilimde kuru da'vâdır

Kulûb-ı mutmainnem var pîrim uşşâk-ı Mevlâ'dır    

Cefâkeş Sâlihem bilmem serimde bu ne gavgâdır

Ulüvv-i himmetin muhtâcıyam sultân seher vakti

137

Derdim yeni baştan beni da'vâya düşürdü

Dil şehrini gam leşkeri gavgâya düşürdü      

Bildim buların kasdı hemân cümle banadır

Nefsim beni fenniyle bu ârâya düşürdü         

Gördüm ki durur ortada bir âfet-i devrân      

Bir hande ile aklımı yağmaya düşürdü          

Verdim serimi gamzelerin tîrine karşı            

Vuslat diledim anı da ferdâya düşürdü          

Gönlüm evine doldu bir ummân-ı muhabbet             

Keştîm dağılıp âhiri deryâya düşürdü            

Ol arada bir Hızr-ı zamân tuttu elimden       

Aldı beni bir menzil-i sahrâya düşürdü         

Saldı bu gönül şehrine bir âteş-i aşkı

Bu aşk beni bir gizlice sevdâya düşürdü

İzhâr edemem izmarı dahi bağrımı deldi      

Âhir beni bir kâmil-i kübrâya düşürdü           

Rahm eyledi bu abdine Feyyâz-ı hakîkat      

Sâmî gibi bir pîr-i hemtâya düşürdü               

Berzahdan alıp Sâlihini kattı sürüye

Bir anda bu dil şehrini me'vâya düşürdü      

138

Gece gündüz kılaram zârı leylî           

Meni kıl mahrem-i esrârı leylî            

Menem Mecnûn senin hüsnüne hayrân

Dilemem senden özge yârı leylî

Ne noksân erişir hüsnüne bilmem

Cemâlin eylesen izhârı leylî

Ulü'l-ebsâr olup hüsnün görenler     

Dilemez başka bir dildârı leylî           

Cemâlin şem'ine müştâk olanlar       

N'eder cennetteki ebrârı leylî             

Nice Mansûr'a söylettin "ene'l-Hakk"             

Kuruben karşısına dârı leylî

Tecelli eyleyip zülfün telinden

Sonunda eyledin berdârı leylî            

Pîr-i Sâmî gibi sultânı buldum

Gerekmez başka bir dildârı leylî

Bu Sâlih mest olup mestâne söyler  

Edeli aşk ile bâzârı leylî

139

Sebeb-i necâtım Hazret-i Sâmî          

Esîr-i nefs etme dünyâya bizi             

Hercâi nefsimin çoktur sitemi            

Salar günden güne gavgâya bizi

Hubb-ı Rüstem'imi bend et pâyine 

Fırsat verme bu emmâre hâine

Bu günkü  ihsânı koyma yarıne

Düşürme sultânım ferdâya bizi         

Teveccüh olunca herbir ihvâna

Mürde kalblerimiz gelirler câna        

Murg-ı cânlar başlar âh u figâna        

Çıkar bu berzahdan bâlâya bizi         

Senin himmetlerin bize yâr iken

Vâridâtın cümle gül-izâr iken             

Şâhım gibi Mevlânamız var iken

Bend etme bir gayrı Leylâ'ya bizi

Mâsivâdan ref' eyleyip gönlimi

Cemâline müştâk ettin aynimi          

Evlâd u ıyâlden kesip meylimi

Düşürdün bir aceb sevdâya bizi

Âriflerin kıyâmeti dâimdir

Kulûbu  hep mâsivâdan sâimdir       

Biz gaflette isek pîrim kâimdir           

Bırakmaz berzah-ı süflâya bizi           

Kalmadı gönlümün sabrı ârâmı         

Mürüvvet bâbından eyle keremi

Burda temîz eyle her bir davâmı

Bırakma mahşer-i kübrâya bizi

Aşkına Hazret-i Pîr-i Tagî'nin

Reîs-i evliyâ dîn çerâğının

Hakîkat bahrinin çâr ırmagının         

Keştibân eyle o deryâya bizi               

Al benligimizi gitsin irâde

Arz eyle cemâlin irgür murâde

Vasıtamız sensin işbu arâde               

Eriştir menzil-i a'lâya bizi    

Kibrît-i ahmerdir şeyhin nefesi         

Yakar dil şehrinde bırakmaz pası      

Berâberdir Pîr-i Tâgî Mevlâsı

Dâim cezb ederler me'vâya bizi         

Cânım fedâ olsun Resûlullâh'a

Bizi kabûl etti âlî dergâha

Emr eyledi şeyhim Muhammed Şâh'a

Çıkardı zulmetten bedrâya bizi         

Pîr-i Tagî ile hem Seyyid Tâhâ

Kabûle sebebdir anlar bu râha          

İlticâ edelim Sıbgatullâh'a   

Kendi boyasıyla boyaya bizi

Bâis-i hayâtım Pîr-i Sâmî'dir              

Şefî'-i usâtım Pîr-i Sâmî'dir  

Dilimde evrâdım Pîr-i Sâmî'dir          

O'dur cezb eyleyen buraya bizi

Sâlihem sıdk ile girmişem yola

Andelîb olmuşam bir gonca güle      

Hâlim arz edemem Allah'a bile

Belki kılmış derde sermâye bizi

140

Azrulayıp seni deyu gelmişem

İster öldür ister âzâd et meni

Bu dergâhda ben muhalled kalmışam           

İster kurtar ister bîdâr et meni          

Ne hâcet arz etmek hasb-i hâlimi

Efendim bilirken her ahvâlimi

Gizleme görmüşem sende gülümi

İster güldür ister gam-zâd et meni   

Nakşî cemâlinden kesmem gözümü

Sende buldum mâdenimi özümü

İster ver Şîrîn'im güldür yüzümü

İster kûhistânda Ferhâd et meni      

Hurûc et ihrâmdan ey dîn sirâcı        

Keselim kurbânı olalım hâcı

Hallolsun uşşâkın hep ihtiyâcı

Vuslatın indinde dilşâd et meni        

"Ve'd-duhâ" güneşi yüzündür dilber               

Nûr-ı Muhammedî özündür dilber

Mantık-ı Mesîhâ sözündür dilber     

Ka'be-i hüsnünde âbâd et meni        

Şerîat bahrinin ummânı Sâmî

Hakîkat şehrinin sultânı Sâmî

Derdli âşıkların dermânı Sâmî

Sevdâ-yı aşkınla mu'tâd et meni       

Hakîkatsiz andelîbin zârına

Goncasını seven bakmaz hârına        

Yandır bu Sâlih'i aşkın nârına

O nârın nûrundan âbâd et meni        

141

Hurûc et ebrûdan mâhım görem bir kez dilârâyı       

Nice bir çekeyim şâhım yürekte ben bu yarayı

Yürek kanı şarâb oldu ciğer yandı kebâb oldu

Gönül şehri harâb oldu seni arayı arayı

Karârım kalmadı hergiz senin aşk-ı hayâlinden         

"Visâl-ender-visâl" eyle alıp benden bu sevdâyı        

Senin vuslat firâkından eğer bir sayha eylersem        

Yıkar hep ber ile bahri eritir seng-i hârâyı    

Götür yüzden hicâbını kılıp âşıkların bayram

Görüp rûyunda hem mâhı yesinler menni selvâyı     

Dahi sen ibn-i Âdem'sin dem-i Îsâ'ya hem-demsin  

Cemî-i derde merhemsin bilirsin her muammâyı     

Ki sen ol nûr-ı Ahmed'sin doğup burc-ı saâdetten

İhâta eylemiş nûrun bütün dünyâyı ukbâyı 

Seni bilmek kat'î güçtür seni bulmak kat'î güçtür

Seni görmek kat'î güçtür sen açmayınca arayı

Bu hüsnün âriyet şâhım senin bir özge hüsnün var  

Esîr-i zülfüne bend et görek biz de o bedrâyı

Seni ben bilirim ey cân ne cevher ma'denindensin

Anâsır sâye-bânındır gezersin zîr ü bâlâyı    

Hemân bir lahza sağ olmak bana sensiz harâm olsun             

Dilemem ser-te-ser versen kamu hep mülk-i Dârâ'yı              

Revâ mıdır eyâ mahbûb bu unsur hânesinde men   

Senin müştâkın olmuşken çekem bu denli belâyı

Bu denli arz-ı hâl etmek sana ben bî-edebdendir

Bilirken her bir ahvâlim ederim yine şekvâyı              

Zaîf abdem bu arada düşüp âh ile feryâda    

Gelip sen sâhib-irşâda dilerim çok atâyâyı   

Muhammed Sâmî-i server var iken sen gibi rehber

Düşer mi şânına dilber aratmak bana Leylâyı

Ki gelmekten garaz bilmem nedir bu âlem-i kevne  

Bize esbâbını bildir bırakıp dâr-ı me'vâyı     

Murâdın bizleri kurtarmak ise bend-i ejderden         

Eşeddi yokdurur bundan çekem bu kahr-ı süflâyı     

Recâsı budurur senden bu Sâlih abd-i miskînin        

Eriştir vuslat-ı yâra sevindir bu bî-hemtâyı 

142

Cihân bir noktada pinhân değil mi   

Anı fehm eyleyen irfân değil mi

Kamu esmâ ile tezyîn olunmuş         

Acâib san'at-ı Yezdân değil mi

Kamuya zübde olmuştur Muhammed            

Hakîkat gevheri ol cân değil mi

Vücûdu cümle mevcûdatı câmi'        

Dahi ilmiyle bî-pâyân değil mi          

Dahi hem "küntü kenz" in ma'denidir

Kemâl-i zâtına bürhân değil mi         

Terinden halk edip ervâhı Mevlâ      

Dahi âyîne-i Sübhân değil mi             

Kamu eşyâya hikmetle nazar kıl

Gören hem görünen ol an değil mi

Ki "Beyne'l-mai ve't-tiyn" iken Âdem             

Saâdet kişveri hâkân değil mi            

"Kün" emriyle vücûda geldi âlem

Hitâb-ı "nûr" ana lem'an değil mi     

Hüdâ'nın cümle esmâ'ı sıfâtı

Muhammed'den kamu tibyân değil mi          

"Nefahtü fîhi min rûhî" hitâbı            

Olunan sûret-i Rahmân değil mi

Yüzünde hem sözünde gözlerinde

Konulan nûru Ol sultân değil mi

Bu sırdan bilmeyip kılan inâdı

Sücûd eylemeyen şeytân değil mi    

Celâli kahrına mazhar düşüben

Kamuyu ağlatan ol kân değil mi

Nice âşıkları bâb-ı rızâdan   

Ki hüsrâna salan derbân değil mi     

Olup kahr âleti bâr-ı girânı  

Boyun verip çeken hayvân değil mi

Ki semm-i mârı "bâl" deyip içiren     

Kamu ol fitne-i devrân değil mi         

Hudâ mahfûz edip âşıklarını

Bular "Lâ havf" ile şâdân değil mi     

Dürer-bâr-ı Muhammed Mustafâ'dan            

Haber veren bunu Kur'ân değil mi

Sıfât-ı Çâr-yârla bürünenler

Bularla muttasıl el-ân değil mi          

Hilâfet tahtına sultân olanlar

Ebû Bekr ü Ömer Osmân değil mi

Birisi mazhar-ı Haydar-sıfât hem

Aliyyü'l-Murtazâ arslan değil mi

Olanlar "Men aref" sırrına âgâh         

Kamu bir noktada yeksân değil mi

Halâs eden bugün nefsin sivâdan

Kamusu zümre-i îmân değil mi

Hakîkat bahrine gavvâs olanlar         

Şikârı dür ile mercân değil mi            

Olanlar müşteri işbu metâa

Bahâsı terk-i cism ü cân değil mi      

Olanlar devlet-i dünyâya mağrûr     

Buların kısmeti noksân değil mi

Buları ehline taksîm edenler

Cihânda Mürşid-i Rabbân değil mi

Vilâyet şehrinin hem pâdişâhı

Hakîkat sûretâ insân değil mi

Bu asr üzre cihânın kutbu şâhı

Pîr-i Sâmî-yi Erzincân değil mi

Pîrimiz serverimiz rehberimiz

Bizim ol server-i hûbân değil mi       

Gulâm olmak bunun gibi velîye        

Bize Hak'tan büyük ihsân değil mi

Haberdâr olmayan kendi özünden

Kamu bildikleri yalan değil mi

Senin aşk-ı hayâlinden Hudâyâ

Gözümden dökülen bârân değil mi  

Derûnumda yanan nâr-ı muhabbet 

Bana ol tuhfe-i cânân değil mi           

Ararım Yûsuf'um kande bulamam

Ki Yûsuf'suz bu ten zindân değil mi

Benim nem var bu âlem içre bilmem

Hemân bir kuru ad u san değil mi

Alıp benliğimi benden İlâhî

Bu Sâlih'e büyük ihsân değil mi

143

Bir seherde murg-ı cânım uyandı     

Vahdet illerini seyrân eyledi

Pîrimin renginden renge boyandı     

Âlem-i ekvânı cevlân eyledi

Gönülden perde-i hicâb açıldı            

İlm-i ledünnîden bezmi  içildi           

Cümle esmâ birbirinden seçildi

Herbiri bir gûnâ elvân eyledi             

Meğer hâb-ı gafletteydim uyandım 

Cümle esmâlardan renge boyandım

Bâb-ı müsemmâda kaldım dayandım            

A'zâlarım âh u figân eyledi

Nice tabîblere dedim el-emân

Gördüm ki anlar da muhtâcdır hemân

Mürüvvet sâhibi ol Ganî Yezdân

Bâb-ı hidâyetten ihsân eyledi

Zümre-i uşşâkın şâh-ı merdânı         

Âlem-i ekvânın kutb-ı zamânı           

Buldum Pîr-i Sâmî gibi sultânı

Cümle derdlerime derman eyledi

A'lâda ednâda yoktur matlabı            

Deryâ-yı zât olmuş cümle meşrebi

Vücûdu Hak olmuş "kün"dür maksadı

Her sıfattan zâtın ilân eyledi

Dest-i kudretiyle tuttu elimden        

Mâsivâlar ref' olundu dilimden         

Halâs oldum ayrılıktan ölümden

Katre iken bahr u ummân eyledi      

Kuvve-i kudsîden edip imdadı                                        

Bize haber verdi zatı sıfatı

Ol zaman anladık sırr-ı Ahmed'i

"Küntü kenz" esrârın beyan eyledi                                 

Bir anda eyledi irşad Sâlih'i

Edip benliğindin azad Sâlih'i

Kılıp rabıtayla mu'tad Sâlih'i                                          

Dil şehrin ravza-i cinan eyledi                                    

144

Pîr-i Sâmî tuttu destim sâki-i sahbâ gibi       

Yek nazarda aklım aldı dilber-i ra'nâ gibi      

Varlığım dağını deldi açtı vuslat râhını          

Bir nefeste cûşa geldi şehr-i dil deryâ gibi    

Gönlümün put-hânesinden hubb-ı dünyâ nakşını    

Pûte-i aşkında yaktı nârına pervâ gibi

Vahdetin sırrın duyup yağmaya verdim gönlümü

Dost göründü her taraftan aynıma Leylâ gibi

Bu anâsır fülkesini  Hızrıma deldireli             

Nefret-i dünyâ kazandım cennet-i me'vâ gibi

"Semme vechullâhi" sırrın nûr-ı Ahmed'den görüp  

Seyr edip vahdet yüzünden kesret-i binâ gibi             

Teşne diller âhiri vahdet şarâbından içer      

Nûr-ı ezherden giyer bir hil'at-ı zîbâ gibi      

"Lî meallah" dersini aşkın kitabından oku    

Gir tecerrüd âlemine Hazret-i Îsâ gibi            

Âdemin ilmin dilersen mekteb-i irfâna gel

Hızr ile hem-dem olagör Hazret-i Mûsâ gibi

Kuhl-ı "Mâzâğa'l-basar"dan çek gözüne tûtîya           

Nice bir a'mâ gezersin ol pût-ı tersâ gibi       

Hâtemin dîv-i recîmden almak istersen eğer              

Kıl celîsin şehr-i dilde sadra Belkîsâ gibi       

Gir velîler gönlüne oku ledünnî ilmini

Zâhidin yoktur murâdı zühdü tedrîsâ gibi    

Vâridâtın âb-ı zemzem eyle cismin kûh-i Tûr             

Kalbin olsun beytü'l-ervâh Mescid-i Aksâ gibi           

Şöhret-i dünyâyı terk et marifet kenzini bul

Sür çıkar hubbu gönülden ekl ü melbûsâ gibi             

Pîrim İskender olup Yecûc seddin bağladı    

Görmedim böyle cihân-gîr Sâmî-i Mevlâ gibi

Bâğ-ı vahdet güllerine andelîb ol Salihâ        

Bundan artık devlet olmaz aşk ile sevdâ gibi

Pîrim İskender olup Yecûc seddin bağladı    

Görmedim böyle cihân-gîr Sâmî-i Mevlâ gibi

Bâğ-ı vahdet güllerine andelîb ol Sâlihâ        

Bundan artık devlet olmaz aşk ile sevdâ gibi

145

Oldum vatanımdan cüdâ     

Görün beni aşk n'eyledi

Yaktı bizi aşk-ı Hüdâ              

Görün beni aşk n'eyledi

Âhiri dervîş eyledi   

Bıraktı hicrân nârına              

Bend etti zülfün dârına         

Bilemedim efkârı ne

Görün beni aşk n'eyledi

Âhiri dervîş eyledi

Ya'kûb'u geçti  hasretim

Eyyûb'u geçti mihnetim       

Mahv oldu şân u şöhretim

Görün beni aşk n'eyledi

Âhiri dervîş eyledi

Gözyaşım ırmaklar gibi

Coşkun sular çağlar gibi

Derdim büyük dağlar gibi

Görün beni aşk n'eyledi

Âhiri dervîş eyledi

Bir sevdâya dûş olmuşam    

Ben mest ü medhûş olmuşam           

Bir yuvasız kuş olmuşam

Görün beni aşk n'eyledi

Âhiri dervîş eyledi

Yandı ciğer oldu kebâb

Yüreğimin kanı şarâb

Oldu bu ten şehr-i harâb

Görün beni aşk n'eyledi

Âhiri dervîş eyledi

Sâmî gibi bir hazrete

Gönderdi beni vuslate

Eriştirip bu devlete

Görün beni aşk n'eyledi

Âhiri dervîş eyledi

Çok çektim ise iftirâk              

Kalmadı gönlümde merâk

Aşkım bana oldu burâk         

Görün beni aşk n'eyledi

Âhiri dervîş eyledi

Şeyhim benim sultân imiş

Hak'tan bize ihsân imiş

Cân derdine dermân imiş

Görün beni aşk n'eyledi

Âhiri dervîş eyledi

Bir Sâlih-i mestâneyem

Ne uslu ne dîvâneyem

Bilmem beni ben yâ neyem

Görün beni aşk n'eyledi

Âhiri dervîş eyledi

146

Hüsnün diyârından eyledin cüdâ     

Bize harâm ettin illerimizi

Kangı şükûfeye oldumsa şeydâ         

Koymadın sunmağa ellerimizi

Meydân-ı hüsnünde oynatırsın at    

Ne diyârdan geldin ey hûrî-sıfât       

Cihânın şâhların hep eyledin mât

Kırdın kanat ile kollarımızı

Kaşların mihrâbdır gözlerin hatîb

Demlerin hayâttır leblerin tabîb       

Yanağında feryâd eyler andelîb

Rakîbler dermesin güllerimizi

Vechinde yazılmış Seb'ul-Mesânî     

"İnnâ fetahnâ" dan verir nişânı          

Âfitâb-ı hüsnün yandırır cânı             

Zülfün sed eylemiş yollarımızı           

Hazret-i Sâmî'den giymişem tâcı

"Ve'd-Duhâ" yüzüdür "ve'l-Leyli" saçı            

Olmak isteyenler fırka-i nâcî              

Ziyâret eylesin pîrlerimizi

Yeter ettin bu Sâlih'e itâbı   

Bir zamân gösterdin yevmü'l-hisâbı

Şimdi arz eylersin ümmül-kitâbı      

Büsbütün lâl ettin dillerimizi

147

Mansûr "ene'l-Hak" söyledi

Gördü hakîkat dârını              

Çıktı aradan kend'özü

Hep aşka verdi varını

Mansûr değil cân söyledi

Cân içre cânân söyledi

Ol rûh-ı sultân söyledi

Keşf eyleyip esrârını               

Görün Nesîmî Hazretin

Nûrunu gördü Ahmed'in

Yüzünde şâb-ı emredin         

Yaktı muhabbet nârını

Soyup akıttılar demi               

Vuslat bulup gitti gamı         

Ne "sîn"i kaldı ne "mîm" i     

Gör âşıkın bâzârını  

Gör n'eyledi Muhyiddîn'i

Boğazlanıp aktı kanı

Dosta fedâ kıldı cânı

Hiç bozmadı ikrârını              

Erdi ana hükm-i kazâ             

Dedi budur bâb-ı rızâ            

Esrâr-ı feth-i Murtazâ            

Bıraktı çok âsârını    

Nûr-ı zemîn ü âsumân           

Keşf oluben oldu ayân

Gördü bu nûru âşıkân

Arttırdı âh u zârını

Açmak dilersen yolu sen

Ol vahdetin bülbülü sen

Bul bir dikensiz gülü sen

Hiç görmeyesin hârını

Her kim bu meyden içmedi

Ağ u karayı seçmedi

Hem "kün fekân" dan geçmedi

Bulmadı dil envârını              

Aşkın meyinden içegör

Ağı karadan seçegör

Cân gözlerini açagör

Tâ göresin dildârını

Bir pîre teslîm et özün

Bilmek dilersen kend'özün

Yüzünden ayırma gözün

Terk et bu günün kârını

Pîrden haberdâr olmayan

Önünde berdâr olmayan      

Doğru vefâdâr olmayan

Ol kande bulur yârini

Sâmî gibi cânı görün

Ol dürr ü mercânı görün

Vechinde îmânı görün           

Mülk-i bekâ mimârını            

Pîrden murâd irşâd imiş

Sanma hemân evrâd imiş

Maksûd "le-bi'l-mirsâd" imiş              

Göstere doğru yârini

Tez yol alan sohbet-durur

Derdlilere devlet-durur

Âriflere hikmet-durur

Açar gül-i gülzârını  

Sâmî gibi var serverim

Pîrim delîlim rehberim

Bir âsî Sâlih kem-terim         

Vasf eylerim güftârını            

148

Fâtih-i esrâr-ı sırr-ı kün fekândır Mesnevî    

"Alleme'l-esmâ" yı hem bir bir beyândır Mesnevî

Cümle âyâtı ehâdis ile isbât eyleyip

İki yüzden şerh eder kutb-ı cihândır Mesnevî

Ehl-i irfânın kelâmı cümlesi kevkeb gibi       

Anların yanında ayn-ı âsumândır Mesnevî

Hâne-i dilde bırakmaz hâr ü has deryâbî ol 

Bil hakîkat râhıdır dârü'l-emândır Mesnevî 

Dinledikçe ehl-i derdin gönlüne hikmet dolar

Bâğ-ı vahdet andelîbi kudsiyândır Mesnevî

Gaflet ehline hikâye ârife ilm-i ledün

Akl-ı küllün mazharı rûhü'l-beyândır Mesnevî           

Hem Zebûr İncîl ü Tevrât ile Furkân Suhuf  

Cümlesinin müşkülâtın tercümândır Mesnevî

Pîr-i Sâmî eylese takrîr leb-i mercân ile         

Anı kâmiller bilir bir özge cândır Mesnevî

Leblerin açtıkça şâhım mest olur mestâneler

Cânlara verir hayâtı câvidândır Mesnevî       

Çok mühimmi Sâlihâ şeyhin gibi irşâd eder

Hep ulûm-ı evliyâyı fâikandır Mesnevî          

149

Kulûb-ı mutmain olmak dilersen cânımın cânı

Sözüne kanma her cânın ara  bul kâmil insânı

Kemâle ermek istersen çü "fakrî fahrî" yâd eyle         

Müeddeb ol mukarreb ol şaşırma yolu erkânı             

Nefi' vermez ıyâl evlâd bulun kalb-i selîm içre           

Aradan kend'özün mahv et bırak şöhret ile şânı

Sen kimseye dil uzatma yalancı nefsi bezetme

Elin aybını gözetme ara bul sende noksânı

Senin gördüklerin aybı velîler setr eder cümle           

Düşün bir ism-i Settâr'ı olagör cümleden fânî             

Türâba ver tenini cânını cânâna teslîm et     

Muhammed Pîr-i Sâmî'den dile  derdine dermânı

Ne zühdüm var ne irfânım hemân bir benliğim vardır

Pîrimin Sâlihiyem gözlerem bâbında ihsânı

150

Bu şeb bana  arz-ı cemâl eyledi dilber            

Sevdâsı o yârin meni mest eyledi gitti

Hem dişleri dür ruhleri gül çeşmi mücevher               

Sevdâsı o yârin meni mest eyledi gitti

Şol gamzeleri cânıma kasd eyledi gitti

Bir rûy-ı münevver gül-i nevreste-i tâze        

Çekmiş gidiyor hâllerini doğru Hicâz'e

Cân mı dayanır eylediği  cilveye nâze

Sevdâsı o yârin meni mest eyledi gitti

Şol gamzeleri cânıma kasd eyledi gitti

Rahm eylemedi hâlime  şûh-ı cihânım          

Kanım kurudu çıkmağa az kaldı  cânım

Sanma ki kalır ana da bu âh u figânım

Sevdâsı o yârin meni mest eyledi gitti

Şol gamzeleri cânıma kasd eyledi gitti

Bed-çehre rakîb ile eder zevk u muhabbet   

Âşıklarına kılmadadır cevr ile mihnet            

Ağyara eder arz-ı cemâl bizlere nisbet           

Sevdâsı o yârin meni mest eyledi gitti

Şol gamzeleri cânıma kasd eyledi gitti

Ben Hazret-i Sâmî gibi mir'âtımı buldum     

Mir'ât-ı musaffâyı görüp zâtımı buldum        

Hem sûre-i İhlâs ile isbâtımı buldum

Sevdâsı o yârin meni mest eyledi gitti

Şol gamzeleri cânıma kasd eyledi gitti

Sanma ki kaçar âşık olan cevr ü cefâdan        

El çekti cihân dilberi hep ahd-i vefâdan        

Bir nîm-nigâh Sâlih'i ayırdı safâdan

Sevdâsı o yârin meni mest eyledi gitti

Şol gamzeleri cânıma kasd eyledi gitti

151

Te'âlallah ne hûb zîbâ yaratmış kâmil insânı              

"Nefahtü fîhi min rûhî" deminde kılmış ihsânı           

Cihân-ı bî-vefâ içre esîr-i nefs olup kaldın    

Ne cevher ma'denindensin düşün ey cânımın cânı

Beşer dilberlerinden bir güzel saydına gelmiştin      

Seni sayd eyledi dünyâ unuttun ahd-i mîsâkı             

Uyan gaflet meyinden kalk bu derdin çâresine bak

Kemendi boğazına tak ara bul kâmil insânı

Bu mâl sende emânettir işin cümle hıyânettir

Kamu nefse sıyânettir ne çok sevdin bu boş hanı      

Bulup bir mürşid-i kâmil özün ol şeyhe teslîm et

Gulâm olup kapısında bırak bu şöhreti şânı 

Hakîkat erleri çoktur bu gülzâr-ı cihân içre  

Muhammed Pîr-i Sâmî'dir kamunun şâh-ı merdânı 

Kusûrun çok diye Sâlih ayağın kesme bâbından

Ulüvv-i himmeti çoktur tamâm eyler O noksânı        

152

Bilmem neden terk eylemiş

Cânân ilini ilini

Gülün görmüş lâl eylemiş    

Şîrîn dilini dilini

Doyulmaz şîrîn sözüne

Bakılmaz mahmûr  gözüne

Perde çekmiş gül yüzüne

Zülfün telini telini

Muhabbet bâğına girdim

Hakîkat bülbülü oldum

Al yanak üstünde derdim

Gonca gülünü gülünü

Rakîblerin sözün tutma

Sakın ahdini unutma

Şâhım kapından redd etme

Kem-ter kulunu kulunu        

Sâlih kapında bir kuldur

Gedâ şâhından mes'ûldür    

Şâhım Sâmî bana bildir

Vuslat yolunu yolunu            

153

Eyleyen da'vâ-yı Mansûr kande göster dârını

Sen seni yok eyledin yâ kimden aldın varını

Kuru da'vâ eylemez ey müddeî ârif olan

Şehr-i dilde yandırır dâim muhabbet nârını

Bülbülün ol nefha-i feryâdına âşık demem  

Yüz çevirir goncadan gül gösterince hârını   

Ehl-i aşkın sözlerin alıp satan âşık mıdır

İçini görmez sarâyın vasf eder dîvârını

İftihâr-ı ucb ile ismine bir mahlas takar        

Bir ferîd-i dehri  derler seyr eden etvârını     

Tâ elest bezminde ikrâr eylemişler âşıkân    

Rü'yet-i dîdâra teslîm eylemişler varını        

Nakşını Nakkâş'ta görüp zevk ederler subh u şâm    

Nâr-ı Nemrûd'dan yakarlar şem'a-i envârını               

Bu anâsır çarşısında yok metâı anların          

Çarşı-yı vahdette kurmuşlar bu cân bâzârını

Aşka ermek ister isen ey birâder gel beri

Sıdk ile bir pîre teslîm ol bırak efkârını          

Pîr-i Sâmî Hazret'ine hâdim ol ihlâs ile

Cân u dilden eyle  hizmet bozmayıp ikrârını

Andelîb ol güle karşı rûz u şeb feryâdı kıl      

Görmek istersen hakîkat gülünü gülzârını    

Sen dahi kalb-i selîme ermedin ey Sâlihâ

Arz edersin ol cânânın rü'yet-i dîdârını

154

Her kime kim arz eyledi mahbûb-ı cemâli    

Giydirdi anın arkasına post-ı melâli

Rahm eylemedi hâlime ol afet-i şûhum         

Dil şehrine kayd eyleyeli Nakş-ı Hayâli

Mir'ât-ı musaffâ olup açılmadı rûhum            

Elbette olur işbu hayâlin de zevâli   

Ağyâra kılar lutfunu âşıklara kahrın

Hem girye-i eşkime tutar tîğ-ı celâli

Bilmem dahi çok kaldı mı cevr ile cefâsı

Kaşım gibi kaddim büküben kıldı hilâli         

Âşıklara dostun sitemi şehd ile şehd-âb        

Dönmem yüzümü eylese bin ceng ü cidâli   

Hem hânesi hem ni'meti mihmânîdir anın  

Bilmem neden ister bu hisâb ile suâli

Hem fâ'ili mef'ûlü O'dur gayrıyı bilmem       

Bu halk-ı cihânın ya nedir kîl ile kâli               

Halk eyleyüben arada bir cüz'î muhabbet

Hep fitne demiş sevdiğin evlâd u ıyâli           

Yandı bu yürek hasret-i hicrân âteşinden

Gayrı dahi sabr etmeğe kalmadı mecâli

Vuslat diledikçe beni ferdâya düşürdü          

Maksûdu nedir anlamadım ben bu meâli

Hem serverimiz olmuş iken Hazret-i Sâmî

Elbet içirir bizlere de âb-ı zülâli        

Kayd eylemiş akrebde benim kevkeb-i bahtım          

Sâlih çalıyor boş yere bir kuru kavalı

155

Sûretin vechindedir ümmü'l-kitâbın defteri

Defter-i hüsnün esîridir behiştin duhteri      

Duhter-i zîbâların hüsnün gülü gülzârıdır    

Ey hidâyet âfitâbı "küntü kenz" in gevheri   

Gevher-i ilm-i kerâmet zât-ı ilmin mahremi

Ümmü'l-ervâh akl-ı küll ü kâinâtın mefharı 

Mefhar-ı arz u semâvât encüm ü şems ü kamer         

Nüsha-i kübrâ vücûdun ism-i a'zam mazharı              

Mazhar-ı zât-ı Ahad'den vâhidiyyet noktası

Bülbül-i bâğ-ı hakîkat güllerinin dilberi

Dilberi ile gönül gel gir hüviyyet şehrine

Sâkî-i devrân elinden nûş idegör kevseri       

Kevser-i Haydar'dan içip aşka eyle iktidâ     

Kalbin olsun beyt-i Rahmân zât-ı ilmin masdarı       

Masdarıdır bir sıfâtın bunca elvân u şekil     

İbret ile kıl nazar görmek dilersen mahşeri

Mahşer-i âriflerin her bir nefes dâim-durur

Vâkıf-ı esrâr için bul Pîr-i Sâmî Serveri           

Serveridir hem Tarîk-ı Nakşıbendî pîridir

Sâlihem bâbında Anın kemterînin kemteri  

156

Sun ey sâkî hayât bahrinden âbı       

Dağılsın gönlümün zulmet sehâbı   

Helâk olsun bu ahlâk-ı zemîme         

Tulû etsin hakîkat âfitâbı     

Aradan mahv olup kalksın irâde

Mukadderden zuhûr etsin cevâbı     

Yürek yandı bu hicrân âteşinden

Akıtır gözlerimden gör hûn-âbı         

Şarâb-ı vahdetin hamrın dilersen     

Yürek kanıdır âşıkın şarâbı  

Şerîat ilmiyle ol âmil evvel  

Güzelce ver suâl ile hisâbı

Ledünnî ilmini pîrinden öğren

Budur âşıkların şâhım kitâbı

Akılsız teşneler bilmez giderler         

Su sanıp çölde gördüğü serâbı           

Sanarlar kâmil insân bî-fehimler

Ki her gördükleri şeh ile şâbı              

Söz ile mürşid-i kâmil bulunmaz

Şahan zan eyleme her bir gurâbı       

Fenâdan çek elin iste bekâyı

Bir el dönderemez iki dolâbı

Tegannîyle namâzı kıldıranın            

Cemâ'atten eşed olur azâbı 

Def ile dünbelekle zikr edenler

Hudâ'dan eylemezler mi hicâbı

Müeddeb ol eriş kalb-i selîme            

Mukarreb ehli ol terk et bu hâbı        

Muhammed Şeyh-i Sâmî'dir pîrimiz

Hakîkat şehrinin miftâh-ı bâbı          

Hayâlin gönlüne nakş etti Sâlih

Dağıldı nefs ü şeytânın hizâbı            

157

Öttü cân bülbülü açıldı güller

Hicrân gitti şâd gelmeğe az kaldı      

Bağlandı perdeler kuruldu teller

Kudûm ile saz gelmeğe az kaldı

Cânân çatmış kaşlarını gözünü

Bizden kesmiş selâmını sözünü

Bir gün olur ben de çekmem nâzını

Şitâ gitti yaz gelmeğe az kaldı            

Kaldır gül yüzünden nikâbı dilber    

İçir leblerinden şarâbı dilber              

Yandı ciğerimin kebâbı dilber

Cân bedenden vaz gelmeğe az kaldı

Bizlere çektirir aşkın zârını

Hoyrat vurmuş hayvasını nârını       

Al yanak üstünde gördüm hârını      

Hazân ermiş güz gelmeğe az kaldı   

Pîr-i Sâmî geldi açtı yolları

Göründü Sâlih'e cânân illeri

Tûtî kumru zabt eylemiş gölleri        

Ördek ile kaz gelmeğe az kaldı

158

Vücûdum şehrine hazân  erişti          

Murg-ı cânım uyumağa başladı         

Bütün azâlarım yandı tutuştu

Yürek yağım erimeğe başladı

Tamîr kabûl etmez bu ten kafesi

Lâl olmuş cân kuşu çıkmaz nefesi     

Aslına azm eylemektir hevesi

Cân bedende solumağa başladı

Gülleri hârlamış gitmiş andelîb         

İlâc kabul etmez el çekmiş tabîb

Gitti cân bülbülü ben kaldım garîb

İlik damar kurumağa başladı

Ben feleğin çok çekmişem kahrını

Bal yerine çok yemişem zehrini

Gam leşkeri sardı gönül şehrini         

Taraf taraf yürümeğe başladı

Bilmem o yâr bizden çevirmiş yüzün

Kanlı yaş dökerim gece gündüzün

Hicrân bulutları geldi ansızın

Herbir yanım bürümeğe başladı

Sâmî gibi şâhım var diye diye

Rahm eyle yâremi sar diye diye        

Sâlihem cihânda yâr diye diye

Ömrüm günüm çürümeğe başladı

159

Sen mey-i engûriden mestâne sanma bizleri              

Bir mukallid şâir-i destâne sanma bizleri     

İllet ile zillet ile nâsa menfûr olmuşuz           

Biz harâbât ehliyiz efsâne sanma bizleri       

Ten yuvasında oturup dil sarâyın gözleriz

Biz hakîkat ehliyiz bîgâne sanma bizleri       

Dört anâsırdan müşekkel bir sarâya konmuşuz          

Mülk-i hüsnün kuluyuz şâhâne sanma bizleri            

Sâni'in sun'un görüp bir bir temâşâ eyleriz  

Olmuşuz abdâl-ı Hak dîvâne sanma bizleri 

Vâris-i hatmü'n-nübüvvet Pîr-i Sâmî Hazreti             

Sâyesinde Sâlihem nâdâne sanma bizleri     

160

Yeter Sâlih gulâm oldun bu hana      

Yüzün dönder gürûh-ı âşıkâna           

Seni sayd eylemiş nefsin çerisi          

Yeter oldun bu dünyânın harîsi         

Cihânın devletine yok nihâyet

Döner Hak'tan kime kılsa sirâyet      

Seni bend eylemiştir işbu dünyâ

Ki sen yok yere ha oyna ha oyna

Arada benliğin olmuştur ağyâr          

Anı mahvet nikâbın açsın ol yâr        

Bu rumzu  anlayıp iyice fehm et

Düşün bir aslını sen sana rahm et

Seni sen kurtaramazsın iyi bil

Bu derdin çâresine bir devâ kıl

Gider bu "Ahsen-i takvîm" bozulur

Varıp hep yerli yerine dizilir

Buların cümlesi sende emânet

Gider bunlar çekersin sen nedâmet 

Ne hâller başına geldi ne oldun

Sonunda "Ahsen-i takvîm" i buldun

Tefekkür eylegil hâlini insân

Ki sen bir "Alleme'l-esmâ"sın ey cân               

"Nefahtü fîhi min rûhî" hitâbı            

Kime geldi sözüme ver cevâbı

Bu denli ilme mâlik iken iblîs

Senin ilmini bilmedi o telbîs              

Sen olmuşken kamu halkın emîri

Gelip oldun bu dünyânın esîri

Nice yıllar gezip devri cihânı

Nihâyet buldun işbu âşiyânı

Eğer cân gözlerin bunda açarsın

Bekâ gülşânına bundan göçersin

Uyan gaflet hâbından olasın şâd       

Seni bend etmesin bir dahi sayyâd  

Gelip kayd ol meşâyih defterine

Erişesin saâdet ahterine       

Şerîat ilmiyle eyle amel sen

Derûnun şehrine kur bir temel sen

Cihânda çok velî vardır birâder

Ulûm-ı enbiyâyı kılmış ezber

Olara var bu derdin çâresine

Olar merhem olur cân yâresine

Sakın hîç kimseye kılma hıyânet

Bu mahlûkun kamusu hep emânet

Senin işbu vücûdun âriyettir              

Bu eşyâ cümlesi hep devriyettir        

Bu âlem dört anâsırdan değil mi

Anâsır hubb-ı Nâsır'dan değil mi      

Hazînedârıdır bu âlemin hâk             

İyi fehm et bu rumzum eyle idrâk

Muhâfız isminin hem mazharıdır

Tevâzu ehlinin ser-defteridir              

Bu âlemde  zuhûr eden necâset        

Kamusu hâke kıldıkda sirâyet

Anı kendi gibi tathîr eder ol

Ki her bir rengile tenvîr eder ol          

Dahi su cânıdır işbu cihânın

Hayât rüzgârıdır bilgil anın

Güneştir cümlesinin pâdişâhı

Anın hem mazharıdır aks-i mâhı      

Çü mazhardır Cemâl ile Celâl'e

Zevâle irgürür kimin kemâle              

Bular bahr-ı hakîkatten değil mi

Bular şâh-ı nübüvvetten değil mi

Bular hep sun'-ı Rahmânî değil mi

Bular hep hükm-i sultânî değil mi

Buların cümlesi Hakk'ındır ey cân

Deme kimseye bu yahşi bu yaman  

Buların sırrına ermek dilersen

Buların aslını bilmek dilersen

Arayıp bul hakîkat erlerini

Saâdet burcunun dilberlerini

Sana bildire nefsin ile Rabbin

Bu yolda gün-be-gün artıra hubbin

Zuhûr etsin senin kalbinde irfân

Otursun şehr-i dil tahtında sultân   

Senin bu benliğin çıksın aradan

Fenâfillâh olup gitsin irâden

Pîrimiz serverimiz Şeyh-i Sâmî

Bu Sâlih Hazretin kem-ter gulâmı    

161

Zuhûr etti hidâyet âfitâbı

Dağıldı gönlümün zulmet sehâbı

Bize vahdet meyinden sundu sâkî

Atâlar eyledi ol hubb-ı Bâkî

Zamânın Hızrına kıldı mukârin         

Akıttı gönlüme hikmet pınarın

Pîrimi anladım bir şâh imiş Ol

Hakîkat sırrına âgâh imiş Ol

Zelîl abdim kapısında yüzüm yok     

Hâlim arz etmeğe bile sözüm yok

Hudâ'ya zerre denli tâatim yok

Bu nefs-i şûm elinden râhatım yok  

İki âlemde bir tenbel gulâm ben

Bu derdin çâresi yok ne kılam ben

Zebûn etti beni bu nefs-i hayvân      

Bu gönlüm şehrini eyledi vîrân

Hakîkat şeyhinin hâli bilinmez

Rumûzdur her kelâmı anlaşılmaz

Kubâb-ı Hak'tadır anlar bil ey cân   

Olar bir kimseye demez ki yaman

Kapısına geleni hoş görürler

Ki her biri ile bir iş görürler

Kapıdan eksik etmezler kilâbı            

Kilâbsız kalbin olmaz inkılâbı            

Meşâyıha gerektir tabi erler

Sülûke giriben tevbe ederler

Bunu sâbık gelenler söylemişler       

Buları tecrübe çok eylemişler

Eğer Mecnûn'da olmasaydı meyli

Anın çanağını kırmazdı Leyli

Şîrîn'in var iken köşkü konağı

Niçin Ferhâd'a deldirdi (o) dağı

Bu aşkın bahrine yoktur nihâyet

Bu  nefsin zehrine yoktur nihâyet