Allah dostlarının dilinden “Tasavvuf” tarifleri:
Cüneyd Bağdadi: “Tasavvuf masiva ile alakayı keserek, Allah ile beraber olmaktır’’
Muhyiddin İbnü’l Arabi: “Tasavvuf ubüdiyyet ahlakıyla süslenmektir’’
Rüveym: ’’Tasavvuf Allah’ın murat ettiğine teveccüh etmek ve O’nun iradesine teslim olmaktır’’.
Ebü Muhammed Ceriri: ’’Tasavvuf güzel ve ulvi olan her çeşit huyları kazanma girişiminde bulunmak ve çirkin her nevi huylardan da uzaklaşmaya çalışmaktır’’.
Amr b Osaman el-Mekki: “Tasavvuf kulun her zaman, O an içinde işlenmesi en uygun amelle meşgul olmasıdır’’
Semnün: “Tasavvuf ne bir şeye malik olman ve nede bir şeyin sana malik olmasıdır’’.
Ma’ruf: ’’Tasavvuf hakikatleri almak ve halkın elinde bulunana ümit bağlamamaktır’’.
Ebü Hüseyin en-Nüri: ‘’Tasavvuf nefsin bütün hazlarını terk etmektir’’
Seriyy Sakati: “Tasavvuf üç manayı içine alan bir isimdir.”
Burada marifetten murat ilimdir. İlim verâyı (takvayı) kuvvetlendirdiği nispette faydalıdır. Allah katında en mükerrem insan ,O’ndan en çok korkandır.
Bu iki tarif, insanın yaratılış gayesine uygun bir hayat tarzını ifade ediyor. İnsanın yaradılış sebebi Kur’an-ı Kerimde ’de: “ Ben cinleri ve insanları, ancak bana kulluk etsinler diye yarattım”(Zariyat,51/56) tarzındadır.
Ubudiyet (kulluk) makamına ulaşan kimse dünyadan da ahiretten de geçer. Her amelinde Allah rızasını gözetir.
Bu kimsenin nazarında altınla-cam, metihle-zem müsavidir. “Müsâvîdir bizde hem medh ile zem” Salih Baba Divânı
Tasavvufi tariflerin pek çoğunda yer alan “Tasavvuf tamamen edepten ibarettir’’
İfadesi de bu mesleğin ahlak mesleği olduğunu göstermektedir.
Mevlana Celâleddin Rumi: Edep hakkında şunları söylüyor.
‘’Efendi, bilmiş ol’ ki edep, insanın bedendeki ruhtur. ricaullahın göz ve gönlünün nurudur’’
İnsanoğlunda edep bulunmazsa, o insan değildir. İnsan ile hayvan arasındaki fark edeptir.
İman nedir? diye akıldan sordum. Akıl kalbimin kulağına seslenerek, iman edeptir dedi.